AI: Liên quân Mỹ có thể phạm tội ác chiến tranh tại Syria

Tổ chức Ân xá Quốc tế (AI), có trụ sở tại London (Anh), cho rằng chiến dịch quân sự do Mỹ đứng đầu nhằm tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở TP Raqqa của Syria trong năm 2017 đã khiến hàng trăm dân thường thiệt mạng trong các vụ đánh bom bừa bãi. Theo AI, hành động này của liên quân Mỹ khả năng phạm tội ác chiến tranh, theo hãng tin CNN.

Liên quân Mỹ phạm tội ác chiến tranh

AI trong một báo cáo cho biết chiến dịch này đã không tính toán một cách đầy đủ về ảnh hưởng đối với dân thường và những sự phòng ngừa cần thiết để giảm thiểu tổn thất đối với người dân tại Raqqa.

Các tòa nhà bị thiệt hại nặng sau trận không kích của liên quân Mỹ ở Raqqa. Ảnh: CNN

Báo cáo có đoạn: "Các cuộc tấn công được nêu trong báo cáo này diễn ra mang tính 'không cân xứng' hoặc là bừa bãi hoặc là cả hai và như vậy là bất hợp pháp và có khả năng là các tội ác chiến tranh".

Bà Donatella Rovera - Cố vấn Ứng phó khủng hoảng cao cấp AI nói: “Liên quân Mỹ tuyên bố chiến dịch trên không chính xác của họ cho phép ném bom IS ở Raqqa dù rằng đã gây ra rất ít thương vong ở dân thương đã không được xem xét kỹ lưỡng. Trên chiến trường Raqqa, chúng tôi đã chứng kiến mức độ hủy diệt có thể so sánh với bất cứ điều gì chúng tôi từng thấy trong hàng thập kỷ về tác động của chiến tranh”.

Lầu Năm Góc đã phản đối gay gắt báo cáo trên của AI. Đại tá Thomas Veale, phát ngôn viên liên quân quốc tế chống khủng bố do Mỹ dẫn đầu, nói rằng AI chưa bao giờ tiếp cận những phát hiện của Lầu Năm Góc và đã vượt giới hạn khi nói liên quân Mỹ vi phạm luật pháp quốc tế.

“Họ đúng là đang phán xét chúng tôi có tội cho tới khi chúng tôi được chứng minh vô tội, đó là động thái quy kết trơ tráo của một tổ chức không kiểm tra hồ sơ công cũng như trao đổi ý kiến với bị cáo. Họ chưa bao giờ yêu cầu chúng tôi bình luận, xin một cuộc phỏng vấn hay kiểm tra dự thảo, họ cũng không chịu kiểm tra toàn bộ hồ sơ công” – ông Veale nói với phóng viên tại Lầu Năm Góc thông qua một video từ Baghdad.

Ông Veale cũng chỉ trích AI vì đã đưa ra khuyến nghị liên quân Mỹ nên phát triển một tiến trình chấm dứt không kích nếu xét thấy nó bừa bãi hoặc không cân xứng. Theo ông, liên quân vốn đã có tiến trình này một cách thích hợp. Ông Veale lập luận số thương vong trong dân thường chưa bao giờ thực sự được biết đến.

Báo cáo của AI gọi là “Cuộc chiến hủy diệt” đã nêu chi tiết thiệt hại về tính mạng dân thường ở Raqqa sau khi thu thập thông tin từ 112 dân thường tại các địa điểm xảy ra 42 trận không kích của liên quân.

Báo cáo làm rõ trường hợp của bốn gia đình, là nạn nhân chịu ảnh hưởng từ chiến dịch quân sự trong TP Raqqa, bị mất tới 90 người thân và hàng xóm láng giềng, trong đó có một gia đình đó là gia đình Badran mất tới 39 người thân trong bốn trận không kích của liên quân. Phần lớn trong số họ thiệt mạng do các trận không kích của liên quân, theo báo cáo.

Một lính Mỹ ở Raqqa, Syria. Ảnh: AP

Báo cáo của AI cũng nêu ra sự chọn lựa khó khăn mà nhiều người dân đối mặt, đó là giữa chọn chạy trốn để rồi bị các tay súng bắn tỉa của IS giết chết hay ở lại để hứng bom đạn của liên quân.

Rasha Badran, một trong những nạn nhân sống sót trong trận không kích năm ngoái, nói với AI rằng bà nghĩ lực lượng liên quân chỉ nên tấn công các tay súng IS. “Chúng tôi đã ngây thơ, trước khi chúng tôi nhận ra mối nguy hiểm đã lan tràn khắp nơi thì đã quá muộn; chúng tôi bị mắc kẹt” – cô nói.

Ông Veale khẳng định liên quân sẵn sàng làm việc với bất kỳ ai để đánh giá cáo buộc thương vong dân thường. “Tôi có thể tự tin nói với các bạn rằng chúng tôi luôn sẵn sàng đánh giá lại các trường hợp dựa trên bằng chứng mới hoặc bằng chứng thuyết phục”.

Mỹ chịu trách nhiệm 90% trận không kích

Liên quân Mỹ mở đợt tấn công ở Raqqa, Syria một năm trước, ngoài sự tham gia của Mỹ còn có lực lượng Anh và Pháp. AI cho biết hàng vạn cuộc không kích đã được liên quân tiến hành ở TP này, thêm rằng lực lượng Mỹ đã thừa nhận nã 30.000 viên đạn pháo trong suốt đợt tấn công. AI tuyên bố lực lượng Mỹ phải chịu trách nhiệm về 90% trận không kích của liên quân.

Theo AI, các luật lệ mà IS ban hành ở Raqqa bốn năm qua đầy rẫy tội ác chiến tranh, nhưng điều đó không có nghĩa làm giảm nhẹ trách nhiệm, nghĩa vụ của liên quân về giảm thiểu thiệt hại cho dân thường.

 “Điều khiến TP bị san bằng và quá nhiều dân thường thương vong là do việc sử dụng vũ khí nhiệt áp liên tục của liên quân Mỹ ở những khu vực đông dân cư, những nơi họ vốn biết dân thường bị mắc kẹt” - bà Rovera nói.

AI cáo buộc liên quân Mỹ san bằng TP Raqqa, Syria trong hàng loạt trận không kích năm ngoái. Ảnh: CNN

Đáp lại báo cáo của AI, phái đoàn của liên quân Mỹ tại Syria cho hay họ đã thực hiện các nỗ lực nghiêm ngặt nhằm tránh thương vong dân thường, thêm rằng họ rất minh bạch trong các trận không kích và thường xuyên đánh giá tổn thất dân thường nếu xuất hiện cáo buộc. Phái bộ liên quân Mỹ cũng cam kết minh bạch khi thương vong dân thường vô tình xảy ra.

Về phía Anh, một phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Anh nói rằng phái đoàn Anh tại Syria đã hoàn toàn tuân thủ luật nhân đạo quốc tế, thêm rằng lực lượng này đã cởi mở và minh bạch từ đầu đến cuối đợt tấn công và báo cáo chi tiết mỗi đợt trong gần 1.700 trận không kích.