Cả vạn tỉ trùm mền, sao chỉ ‘bắn chỉ thiên’?

Nhiều đại biểu (ĐB) lo lắng khi nghe báo cáo của Chính phủ về huy động, sử dụng vốn vay và quản lý nợ công, đầu tư công giai đoạn 2016-2020.

Hàng ngàn tỉ đồng… “giờ gần như bỏ”

Theo báo cáo của Chính phủ, chỉ năm dự án xơ sợi Đình Vũ, mở rộng khu gang thép Thái Nguyên, bột giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình và nhiên liệu sinh học Dung Quất đã làm tiêu tốn trên 30.000 tỉ đồng. Trong đó, dự án mở rộng khu gang thép Thái Nguyên đội vốn từ 3.800 tỉ đồng lên 8.100 tỉ đồng. Nhà máy bột giấy Phương Nam từ 1.400 tỉ đồng điều chỉnh lên 3.400 tỉ đồng, tăng 2-3 lần.

Báo cáo của Chính phủ thừa nhận khi quyết định đầu tư các dự án trên đã không tính toán đến nguy cơ đội vốn. Chất lượng chuẩn bị dự án còn thấp, chưa khắc phục được tình trạng. Dự án chuẩn bị sơ sài, phê duyệt hình thức để được ghi vốn dẫn đến phải bổ sung, điều chỉnh nhiều lần.

Lấy cụ thể trường hợp nhà máy bột giấy Phương Nam, ĐB Nguyễn Ngọc Phương phân tích: “Sau khi nghiệm thu chạy thử thì thành công nhưng chạy tải thì không thành công. Do cây đay không phù hợp nên cuối cùng đổi sang gỗ tràm nhưng cũng không hiệu quả, bây giờ nhà máy này gần như là bỏ”.

“Làm ăn như thế nhưng trách nhiệm của tổ chức, cá nhân lại không chỉ ra được thì làm sao tạo ra bước đột phá làm chuyển biến nhận thức trong quản lý vốn đầu tư trong thời gian tới” - ông Phương đặt vấn đề và cho rằng: “Kiểu báo cáo và thẩm tra như trên là chỉ bắn chỉ thiên”.

Chung đánh giá, ĐB Mai Sỹ Diến (Thanh Hóa) nói: Nguyên nhân của sự kém hiệu quả, chậm tiến độ và đội vốn đầu tư lớn gây thiệt hại là do việc xử lý trách nhiệm của các doanh nghiệp và cơ quan có liên quan không cụ thể, giải pháp còn chung chung và thiếu cương quyết.

Theo ĐB Diến, từ năm dự án trên cho thấy lộ ra tình trạng chủ đầu tư tìm mọi cách để được phê duyệt dự án đầu tư, đua nhau xin đầu tư chạy dự án là có thật nhưng hiệu quả thực tế thì cách một trời một vực so với thuyết minh ban đầu của chủ đầu tư. Ở các dự án chậm tiến độ, đội vốn lên ngất ngưởng, ông Diến đề nghị làm rõ nguyên nhân chậm dự án ở khâu nào, ai chịu trách nhiệm. Cơ quan chức năng đã kiểm tra, làm rõ nguyên nhân và có xử lý cụ thể gì tới đây.

Cùng đó, “các bộ, ngành được Chính phủ giao thẩm tra tính khả thi và hiệu quả của dự án phải giải trình trách nhiệm của mình trước tình hình yếu kém trên” - ông Diến đề nghị.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) cho rằng phải “cột” được trách nhiệm các cá nhân, tổ chức liên quan đến các dự án đắp chiếu hàng ngàn tỉ đồng. Ảnh: QH. Dự án mở rộng khu gang thép Thái Nguyên đội vốn lên hơn 8.000 tỉ đồng vẫn chưa biết  đi đâu về đâu. Ảnh: BTN

Tốc độ tăng nợ công gấp ba lần tăng trưởng

Cũng trong báo cáo này, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho hay: “Tốc độ tăng nợ công năm năm qua khoảng 18,4%, gấp ba lần tăng trưởng kinh tế là 5,91%”. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng hoàn toàn đúng khi nhận xét lúc này “nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn”.

Bộ trưởng Dũng cho hay sẽ thực hiện tái cơ cấu nợ công bằng cách đẩy mạnh cơ cấu lại tỉ lệ nợ, cơ cấu lại kỳ hạn, lãi suất nợ công. Tiếp tục hoàn thiện thể chế quản lý nợ công, ngân sách, trình Quốc hội sửa đổi Luật Quản lý nợ công…

Về vấn đề này, ĐB Phạm Phú Quốc (TP.HCM) đề nghị để giảm nợ công phải nuôi dưỡng và tăng nguồn thu, đồng thời giảm chi. “Chính phủ phải tạo một hành lang thông thoáng để các doanh nghiệp hoạt động trong một nền kinh tế được phát triển, để người dân mạnh dạn tham gia bỏ vốn của mình đầu tư phát triển kinh tế thay vì gửi tiết kiệm hoặc cất ở nhà”.

Đối với nguồn vốn ODA, ông Quốc đề nghị phải tỉnh táo để tránh rơi vào bẫy nợ nần và không phải trả giá về xử lý môi trường.

Một số ĐB Quốc hội khác cũng cho rằng phải lưu ý đến việc sử dụng vốn ODA, tránh tình trạng “cha chung không ai khóc”. Bởi nhiều đơn vị, bộ, ban ngành, địa phương làm thất thoát rất nhiều nguồn vốn này.