Cuộc chiến ở Ukraine đã trở thành cuộc chiến pháo binh bởi loại vũ khí này có tính ổn định, cơ động trên tiền tuyến, không hạn chế phạm vi hoạt động như không quân, ít nhất là đến thời điểm hiện tại.
Trong khi các loại vũ khí mới như Hệ thống pháo cơ động cao HIMARS và tên lửa chống tăng Javelin thu hút được sự chú ý của truyền thông thì pháo binh vẫn chứng minh rằng nó là “vua trên chiến trường” bởi cường độ, tần suất sử dụng. Đây là nhận định của Cố vấn cấp cao chương trình an ninh quốc tế Mark F. Cancian và nhà nghiên cứu quân sự James Anderson trong bài đăng trên trang Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).
Trận địa pháo
Kể từ khi chiến sự bùng nổ, Mỹ đã viện trợ 142 hệ thống pháo kéo M-777 155 mm cho Ukraine. Các quốc gia khác cũng đã gửi số lượng nhỏ từ kho của mình. Tổng cộng, Ukraine đã nhận được khoảng 300 khẩu pháo kéo và tự hành 155 mm, theo bài bình luận của ông Mark F. Cancian và James Anderson.
| |
Lính Ukraine dùng pháo M-777 tại chiến trường tỉnh Donetsk hồi tháng 6-2022. Ảnh: REUTERS |
Ngoài ra, các nước cũng hứa gửi thêm Ukraine một số lượng lớn hệ thống pháo. Cụ thể, Ukraine sẽ nhận được ít nhất 72 khẩu pháo 105 mm, gồm 36 khẩu từ Mỹ; 36 khẩu pháo L119 từ Anh và một số khẩu pháo M101 cũ hơn (trên dưới 5 khẩu) từ Lithuania.
Ukraine bắt đầu cuộc chiến với khoảng 1.150 khẩu pháo từ thời Liên Xô, gồm 750 khẩu 152 mm và 350 khẩu 122 mm, cộng với 424 khẩu pháo nhận được từ các đồng minh, Ukraine có tổng cộng khoảng 1.600 khẩu pháo. Nghe thì có vẻ nhiều nhưng nếu xét về chiều dài chiến tuyến 2.500 km, quy mô lực lượng Ukraine và tình trạng thiếu đạn cho pháo Liên Xô thì lại không bao nhiêu.
Để so sánh, khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, các lực lượng NATO ở Tây Đức vào năm 1989 đã triển khai ít nhất 2.400 khẩu pháo hạng nặng để bảo vệ biên giới dài khoảng 2.200 km với Đông Đức và Tiệp Khắc.
Các loại pháo mà Mỹ đã gửi Ukraine
Mỹ đã gửi pháo kéo M-777 cho Ukraine và đã được Ukraine sử dụng. Loại pháo này được lấy của lực lượng pháo thuộc Thủy quân lục chiến trước khi chuyển sang các hệ thống tên lửa hiện đại hơn và từ những kho vũ khí bảo trì của Mỹ. Hiện tại thì hệ thống này không còn được sản xuất nữa.
| |
Đạn pháo 155 mm nằm gần căn cứ Donetsk. Ảnh: THE NEW YORK TIMES |
Mỹ cũng đã bắt đầu gửi lựu pháo M119 105 mm và lựu pháo bánh xích M109 155 mm. Dù là pháo xịn nhưng cả hai đều có những hạn chế nhất định. M119 hoạt động hiệu quả, đặc biệt là đối với các đơn vị hạng nhẹ, nhưng tầm bắn, sức nổ và loại đạn có sẵn hạn chế hơn so với M109. Hơn nữa, số lượng lựu pháo M119 rất hạn chế. Mặc dù chúng đang được thay thế ở một số đơn vị và do đó trở nên dôi ra, quân đội Mỹ chỉ mua tất cả 425 khẩu.
M109 từ lâu được coi là xương sống của lực lượng pháo binh bọc thép của Mỹ. Tuy nhiên, quân đội Mỹ đang tăng quy mô lực lượng thiết giáp của mình nên có rất ít hệ thống dư ra, do đó không thể gửi nhiều cho Ukraine.
Nhìn vào thực tế, gói viện trợ mới nhất của Mỹ cho Ukraine không có pháo, dù Kiev rất cần. Điều này có thể cho thấy hàng tồn kho đã cạn kiệt.
Còn lựa chọn khả dĩ nào?
Lựa chọn khả dĩ tiếp theo là Mỹ cung cấp pháo kéo M198 155 mm cho Ukraine. M198 có thể được gửi đi nhanh chóng, có khả năng tương tự như pháo M-777, hiện đang có sẵn trong kho với số lượng tương đối lớn. Trọng lượng của M198 tuy lớn hơn M-777 nhưng tương đương với trọng lượng của hàng loạt pháo 2A65 MSTA-B 152 mm mà Ukraine đã dùng trên chiến trường, theo bài bình luận trên CSIS.
| |
Pháo kéo M198 155 mm. Ảnh: WIKIPEDIA |
Quan trọng nhất là việc gửi vũ khí này sẽ không làm suy giảm sức mạnh của quân đội Mỹ. Lựu pháo M198 155 mm được sản xuất từ cuối những năm 1970 và được trang bị cho Lục quân Mỹ và Thủy quân lục chiến Mỹ. Đến năm 1992, Mỹ ngừng sản xuất pháo này. Trong ba thập niên, đây là loại lựu pháo kéo tiêu chuẩn của quân đội Mỹ. Bắt đầu từ năm 2006, quân đội Mỹ dần dần loại bỏ M198 và thay thế bằng lựu pháo M-777 155 mm.
Ngoài ra, nếu M-777 được sản xuất trở lại, thì M198 sẽ không cần phải là nguồn dự trữ thời chiến của Mỹ và sẽ chỉ được sử dụng để chuyển giao cho các chính phủ nước ngoài thông qua chương trình U.S. Excess Defense Articles.
Hiện không có số liệu công khai nào về lựu pháo M198 trong kho. Một ước tính sơ bộ cho thấy tối thiểu là 330 và có thể lên tới 600. Tuy nhiên, dù có là bao nhiêu thì cũng đủ M198 để trang bị cho phần lớn lực lượng Ukraine.
