Chính quyền đô thị tại TP.HCM: Có thể không phải qua thí điểm

Chiều 12-10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc phiên họp thứ 49. Phiên họp dự kiến kéo dài tới trưa 15-10.

Chiều tối cùng ngày, Văn phòng Quốc hội phát đi thông cáo báo chí số 1 liên quan đến phiên họp cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho hay TP.HCM là đô thị loại đặc biệt, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế. 

Trong quá trình phát triển, TP.HCM vẫn chưa phát huy hết tiềm năng của mình, trong đó có nguyên nhân là mô hình tổ chức chính quyền địa phương chưa phù hợp với đặc điểm, tính chất của một đô thị loại đặc biệt, được tổ chức tinh gọn, hiện đại, có năng lực lập quy hoạch, kế hoạch, sử dụng hiệu quả các tài nguyên, phát triển các dịch vụ hạ tầng đồng bộ. 

Cạnh đó, đánh giá tổng kết hơn 6 năm thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường tại TP.HCM (từ năm 2009 đến năm 2016) cho thấy nhiều kết quả tích cực.

Ông Lê Vĩnh Tân sau đó dẫn Nghị quyết của Đảng, quy định của Hiến pháp 2013, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2019 làm cơ sở chính trị và căn cứ pháp lý cho việc tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: quochoi.vn

Trình bày ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng khẳng định việc nghiên cứu để hình thành mô hình chính quyền đô thị phù hợp với đặc điểm, tính chất của một đô thị đặc biệt về kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng, dân cư, địa giới đơn vị hành chính của TP.HCM là “thực sự cần thiết”.

Về tên gọi, phạm vi và nội dung của dự thảo Nghị quyết, quá trình thẩm tra, Ủy ban Pháp luật có hai loại ý kiến khác nhau. Ý kiến thứ nhất tán thành với đề nghị của Chính phủ, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM để thực hiện ngay từ ngày 1-7-2021 mà không qua thí điểm. 

Trong khi đó, ý kiến khác đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TP.HCM tương tự như đã quyết định đối với Hà Nội và Đà Nẵng. Loại ý kiến này đề nghị xác định tên gọi, phạm vi và nội dung của Nghị quyết là “Nghị quyết thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TP.HCM”.

Liên quan đến quy định về HĐND và nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND Thành phố, báo cáo thẩm tra cho rằng dự thảo Nghị quyết chỉ bổ sung thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND Thành phố nhưng lại không có những quy định để bảo đảm điều kiện cho việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan này. 

Cạnh đó, Ủy ban Pháp luật đề nghị xem xét lại một số quy định về thẩm quyền quyết định về ngân sách nhà nước của HĐND Thành phố để bảo đảm tính chính xác; việc giao UBND Thành phố quyết định một số nội dung liên quan đến đầu tư công để bảo đảm tính thống nhất với Luật Đầu tư công.

Liên quan đến quy định về UBND quận, phường, cơ quan thẩm tra cho rằng việc giữ nguyên tên gọi là UBND ở quận, phường sẽ gây ra nhiều khó khăn, phức tạp trong cách hiểu và cách thức quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của UBND tại các văn bản quy phạm pháp luật khác. Nguyên nhân bởi mặc dù cùng có tên gọi là UBND nhưng vị trí, tính chất, thẩm quyền của UBND ở nơi tổ chức HĐND và nơi không tổ chức HĐND có sự khác nhau. 

Do vậy, loại ý kiến này đề nghị đổi tên gọi của UBND quận, phường trong dự thảo Nghị quyết thành Ủy ban hành chính để phù hợp với tính chất của cơ quan này. 

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu quy định về cơ cấu, tổ chức của UBND quận, phường để bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức và phương thức hoạt động mới. Đồng thời, cần rà soát lại một số nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND quận trong việc quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách của quận, phường trực thuộc; phê duyệt kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm…

Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền thành phố thuộc TP.HCM, báo cáo thẩm tra cho rằng quy định như dự thảo Nghị quyết của Chính phủ là phù hợp. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ nghiên cứu, bổ sung những quy định mới, đặc thù, cơ chế vượt trội hơn của chính quyền thành phố trực thuộc so với chính quyền ở các quận hiện nay để thực hiện mục tiêu thành lập thành phố trong thành phố, nhằm tạo bước đột phá, làm hạt nhân, một cực tăng trưởng mới thúc đẩy kinh tế TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Tại phiên họp, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân đã giải trình, làm rõ một số nội dung liên quan đến dự thảo Nghị quyết.

Tại phiên họp, đa số các ý kiến tán thành với đề nghị của Chính phủ, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. HCM mà không qua thí điểm; ban hành Nghị quyết theo quy trình một kỳ họp theo thủ tục rút gọn.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị các cơ quan hữu quan rà soát và hoàn thiện nội dung dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV.