Chiều 6-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu.
Nêu ý kiến, ĐB Trần Hữu Hậu (Đoàn Tây Ninh) nhắc việc cuối tháng 8 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 138/2024/NĐ-CP. Theo nghị định này, các địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỉ đồng để mua sắm trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng.
“Đây là tin vui lớn với các địa phương trong cả nước và nhiều Bộ, ngành; là kết quả của những tranh luận ‘nóng’, thậm chí ‘rất nóng’ suốt 4 kỳ họp Quốc hội. Với quy định này, hàng ngàn và có thể là hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức khi phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không còn phải sợ sai, sợ trách nhiệm” - ĐB Trần Hữu Hậu nói.
Đề cập việc những ngày này, các địa phương, bộ ngành đang xây dựng kế hoạch năm 2025, ĐBQH tỉnh Tây Ninh đánh giá quy định trên “tác động và hiệu quả mạnh mẽ” trong tháo gỡ những ‘điểm nghẽn’ về thể chế như Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhiều lần nhấn mạnh.
Theo ông Hậu, gỡ ‘điểm nghẽn’ về phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không chỉ là gỡ về thủ tục mà còn giúp củng cố bộ máy và đội ngũ cán bộ công chức, viên chức; trao cho họ quyền được quyết định những việc tương xứng thẩm quyền của họ ở địa phương, ở cơ quan mà họ công tác. Từ đó, tạo động lực và sung lực cho họ làm việc và sáng tạo.
“Như vậy, chỉ thay đổi 1 con số thì trong vấn đề này, chúng ta sẽ không còn phải sử dụng nhiều phương thức không mấy hiệu quả để tuyên truyền, động viên, nhắc nhở, kiểm điểm cán bộ, công chức, viên chức về tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm, vì đã không còn cái quy định khiến họ phải sợ” - ĐB Trần Hữu Hậu nhấn mạnh.
Tuy nhiên, ĐBQH tỉnh Tây Ninh cũng lo ngại chỉ vài tháng nữa thôi, sẽ có hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức “trong đó có nhiều người hôm nay đã ngẩng cao đầu” sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm. Lý do bởi các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên sẽ bước vào đấu thầu.
Ông phân tích hiện nay, theo điểm m khoản 2 Điều 23 Luật Đấu thầu, các công việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu sẽ phải đấu thầu.
Đánh giá đây là quy định đã có từ khá lâu, không còn phù hợp với sự trượt giá của vật tư, nguyên liệu, chi phí nhân công..., ĐB Trần Hữu Hậu tin rằng không ít đại biểu trong hội trường này đã từng “lắc đầu ngao ngán” khi những công việc đơn giản như lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt rồi sơn lại, thay gạch lót nền bị bong tróc… có tổng giá trị trên 100 triệu phải làm thủ tục đấu thầu.
“Hôm qua, một đại biểu ở một cơ quan Trung ương nói với tôi: Bó lắm anh ạ, không chỉ trong mua thiết bị hay xây lắp đâu. Chúng tôi tổ chức một hội thảo chuyên ngành, kinh phí trên 100 triệu cũng phải đấu thầu. Có những khoản mua sắm, hàng năm mua giống nhau nhưng năm nào cũng phải đấu thầu lại… vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm trên chục triệu, rất xót xa” - ĐB Hậu chia sẻ.
Theo ĐB Hậu, với những công việc đơn giản như kể ở trên, những mục tiêu quan trọng của đấu thầu như chọn được những nhà thầu có năng lực về kỹ thuật công nghệ, về tài chính hay tiết kiệm chi phí… không mấy ý nghĩa.
Trái lại, điều này làm mất thêm những chi phí không đáng có, nhất là mất thời gian, công sức khá lớn của nhiều người, nhiều đơn vị liên quan. Hơn thế nữa, có thể còn phát sinh tiêu cực và trong không ít trường hợp đấu thầu chỉ là hình thức, được làm chỉ để cho đúng thủ tục, không bị cấp trên và các cơ quan chức năng xem xét, kiểm điểm.
Từ phân tích trên, ĐB Trần Hữu Hậu kiến nghị nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công. Cụ thể, với gói thầu tư vấn có giá trị trên 500 triệu đồng; với gói thầu mua sắm, xây lắp, dịch vụ phí tư vấn trên 1 tỉ đồng.
“Chúng ta đã nói nhiều, làm nhiều để cải cách hành chính, tháo gỡ vướng mắc, tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp, cho người dân…. Tôi cho rằng chúng ta cần mạnh mẽ tháo gỡ vướng mắc, tạo sự thông thoáng ngay trong bộ máy hành chính, trong các cơ quan đoàn thể của chúng ta. Bởi lẽ, bên trong chưa "thông" e rằng bên ngoài khó "thoáng" được.
Cán bộ, công chức, viên chức còn bị gò bó, phải thực hiện những thủ tục nhiêu khê cho những việc cần thiết, nhỏ nhoi thì khó có tâm thế để mạnh dạn tạo sự thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp” - vẫn lời ĐB Trần Hữu Hậu.
