Theo nhiều quan chức Ai Cập và Israel, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang thúc giục Israel cho phép một số lượng hạn chế dân thường được quay về phía bắc Gaza (Palestine). Những người này trước đây phải di dời do các cuộc bắn phá của lực lượng Israel vào miền bắc dải đất.
Theo các nhà hòa giải Ả Rập tham gia đàm phán, Israel sẵn sàng cho phép người dân Gaza quay trở lại phía bắc với số lượng 2.000 người mỗi ngày, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em. Phía Israel sẽ cho phép tối đa 60.000 người được quay về bắc Gaza, nhưng cấm nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 50 quay lại khu vực này.
Vấn đề nan giải
Theo tờ The Wall Street Journal, việc để người dân Gaza quay lại miền bắc dải đất là một trong những điểm tranh cãi lớn trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin.
Các nhà hòa giải Ả Rập cho biết việc cho phép người dân Gaza quay lại khu vực phía bắc dải đất chỉ được thực hiện sau khi các bên đạt thỏa thuận ngừng bắn.
Theo các quan chức Israel và Ai Cập, những người muốn quay lại miền bắc sẽ phải đi qua các trạm kiểm soát quân sự của Israel để ngăn chặn các chiến binh Hamas có vũ trang trà trộn vào nhóm người này. Phía Israel cho rằng nếu để các chiến binh Hamas quay lại bắc Gaza, Hamas có thể tiếp tục các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng Israel.
Nhưng những điều khoản đó chưa được Hamas chấp nhận. Phía Hamas muốn Israel dỡ bỏ các trạm kiểm soát và cho phép tất cả người dân, kể cả nam giới, được quay về bắc Gaza.
The Wall Street Journal dẫn lời một quan chức Israel cho biết: “Họ [Hamas] nhất quyết đòi quay trở lại miền bắc Gaza hoàn toàn. Họ muốn tự do đi lại. Họ muốn mọi người đều có thể đi đến bắc Gaza”.
Cuối tuần qua, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ William Burns đã đến Cairo (Ai Cập) để tham gia vòng đàm phán thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin. Trước đó, một quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Biden cho biết ông Biden đã gửi thư cho các nhà lãnh đạo Ai Cập và Qatar – những nước đang làm trung gian cho các cuộc đàm phán – nhằm kêu gọi họ nỗ lực đề nghị Hamas đồng ý về thỏa thuận ngừng bắn.
Trong cuộc điện đàm hôm thứ 4-4, Tổng thống Biden cũng thúc giục Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu giải quyết vấn đề cho phép người dân Gaza trở lại miền bắc. Theo các quan chức Mỹ, ông Biden cũng kêu gọi đạt được thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức và đề nghị ông Netanyahu trao quyền cho các nhà đàm phán Israel để nhanh chóng đạt được thỏa thuận.
Những động thái trên cho thấy Mỹ đang mong các bên trong xung đột sớm đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Theo The Wall Street Journal, thỏa thuận ngừng bắn sẽ giúp giảm bớt áp lực chính trị trong nước lên chính quyền ông Biden, nhất là sau vụ các nhân viên cứu trợ bị “sai lầm” của lực lượng Israel làm thiệt mạng.
Trong cuộc gọi kéo dài nửa giờ hôm 4-4, ông Biden cũng đề nghị ông Netanyahu nên thực hiện các bước ngay lập tức “để giải quyết tổn hại dân sự, đau khổ nhân đạo và sự an toàn của nhân viên cứu trợ”.
Chưa rõ những đề nghị này từ phía Mỹ có ảnh hưởng quyết định của Israel về việc cho người dân Gaza quay về miền bắc dải đất hay không. Tuy nhiên, về mặt tăng cường viện trợ nhân đạo cho Gaza, các cảnh báo của ông Biden đã phát huy tác dụng.
Sau cuộc gọi trên, ông Netanyahu đã triệu tập cuộc họp nội các để thông qua việc mở 3 con đường viện trợ vào Gaza.
Khả năng thực hiện
Các quan chức Israel cho rằng đối với Hamas, việc cho phép người dân Gaza quay trở lại miền bắc dải đất là một mục tiêu chính trị quan trọng. Theo đó, điều này giúp Hamas chứng minh rằng họ có thể giải quyết mong muốn được trở về quê hương của người dân Gaza, bất chấp những tổn thất nghiêm trọng mà họ phải gánh chịu.
Trong khi đó, thỏa thuận cho phép dân thường quay trở lại miền bắc Gaza có thể làm giảm bớt những lo ngại của Mỹ về tình hình nhân đạo tại Gaza và giảm bớt lo ngại về kế hoạch của Israel nhằm đổ bộ TP Rafah (cực nam Gaza) – nơi có hơn 1 triệu dân thường trú ẩn cùng với các chiến binh Hamas.
“Khi Israel theo đuổi bất kỳ hoạt động quân sự nào chống lại Hamas, nước này phải ưu tiên bảo vệ dân thường. Họ phải đặt công việc đó lên hàng đầu. Sự an toàn của của dân thường phải được ưu tiên hàng đầu và các hoạt động quân sự cần được thiết kế để bảo vệ người dân” – Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói hôm 5-4.
Các cuộc đàm phán về thoả thuận ngừng bắn và thả con tin đưa ra một loạt vấn đề gai góc. Trong số đó có việc làm thế nào để đảm bảo rằng phía bắc Gaza được an toàn cho dân thường trở về và không có bom mìn chưa nổ.
Liên Hợp Quốc (LHQ) và các chuyên gia quốc tế ước tính rằng 60% công trình ở Gaza đã bị phá hủy hoặc hư hại đến mức không thể ở được. Họ nói rằng tình hình ở phía bắc Gaza có thể còn tồi tệ hơn do thiếu các nguồn cung cấp điều kiện sống cơ bản và thiếu nước.
Theo các chuyên gia quốc tế, để 60.000 cư dân có thể quay lại bắc Gaza, các bên cần đạt thỏa thuận ngừng bắn và cung cấp nơi ở cho những người này. Ngoài ra, phía bắc Gaza và toàn bộ dải đất này cũng cần được bổ sung thêm viện trợ để đảm bảo điều kiện sống cho người dân.
Hôm 6-7, ông Jamie McGoldrick – điều phối viên nhân đạo của LHQ – cho biết Israel đã hứa sẽ mở rộng việc cung cấp viện trợ qua cửa khẩu Erez ở phía bắc Gaza cùng 2 cửa khẩu biên giới khác và hứa sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với các nhóm viện trợ.
Ông McGoldrick cũng cho biết chính quyền Israel đã đồng ý phê duyệt mở 20 tiệm bánh ở phía bắc Gaza và tiếp tục cung cấp nước cho nơi này, thông qua đường ống từ Israel.
