Quan trọng nhất là học ăn, học nói. Chỉ nội chuyện “học ăn” thôi cũng đã nhiều điều cần phải học, khó mà kể hết.
Cũng trong phạm trù “học ăn”, tục ngữ còn có câu “Ăn coi nồi, ngồi coi hướng”. Là học cách ăn sao cho có văn hóa, từ dáng ngồi, cách cầm đũa hay muỗng nĩa, biết nhìn trước ngó sau, nhường người trưởng thượng chung bàn khi gắp thức ăn, cả cách nhai sao không thành tiếng nhóp nhép làm người ngồi chung bàn khó chịu…
Còn chuyện “học nói” lại càng nhiêu khê hơn, học cả đời chưa hết. Chỉ từ ca dao, tục ngữ của ông cha để lại cũng học hoài không hết. “Lời nói không mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” - rất đơn giản nhưng không phải ai cũng làm được, mà đôi khi cái miệng làm khổ cái thân bởi những phát ngôn thiếu suy nghĩ hoặc suy nghĩ nông cạn đã gây hiểu lầm và có khi gây nên những hệ lụy khó lường.
Có những vụ án mạng hay xung đột trầm trọng đôi khi chỉ vì một lời nói, một câu nói bột phát trong lúc tức giận.
Cũng có những trường hợp phát ngôn thiếu tế nhị, gây sốc do tự mãn, tự cao, tự đại. Nhất là những người nổi tiếng, người của công chúng như nghệ sĩ trong thế giới phẳng hiện nay mà phát ngôn bừa bãi, thiếu suy nghĩ rất dễ bị “ném đá”!
Điển hình như trường hợp cô ca sĩ “được gọi là diva hàng đầu” Thanh Lam vừa qua với phát biểu: “Trong miền Nam nổi lên nhiều ca sĩ chẳng học hành gì cả mà vẫn nổi tiếng nhờ truyền thông”.
Học hành có thể tạo dựng nên các ca sĩ thành danh như Lệ Thu, Khánh Ly… mà giọng ca của họ sống trong lòng bao thế hệ thính giả hơn nửa thế kỷ qua? Trong lúc rất nhiều ca sĩ học hành chính quy, tốt nghiệp thanh nhạc các nhạc viện này trường nhạc nọ nhưng khi hát thì chỉ nặng phô diễn kỹ thuật nên thiếu cảm xúc, thiếu cá tính và không đọng lại chút gì trong lòng người nghe.
Dù vừa qua, qua một trang báo mạng, Thanh Lam đã lên tiếng phân trần như một lời tạ lỗi nhưng dư âm của câu chuyện chưa dứt.
Những người “dù đánh giá cao tài năng của Thanh Lam” như nhạc sĩ Trần Tiến khi được hỏi về vụ lùm xùm này cũng phải nói rằng ông “không thích nghe Thanh Lam hát”.
Cũng trong bài trả lời phỏng vấn trên, nhạc sĩ Trần Tiến cũng nhắc tới trường hợp ca sĩ Tùng Dương - được coi như ca sĩ “con cưng” hát nhạc Trần Tiến rất thành công - gần đây cũng bị “ném đá” tơi bời khi phát biểu gây sốc về những người yêu thích dòng nhạc bolero. Trần Tiến bảo Tùng Dương, đại ý: Hãy cứ hát dòng nhạc mình yêu thích đi, đừng nói chuyện của người khác.
Cả hai phát biểu của Trần Tiến về Thanh Lam và Tùng Dương đều là cách nói khôn ngoan.
