Mỹ-Trung tiếp tục căng thẳng

Hôm qua, Văn phòng Thương mại Mỹ (USTR) công bố danh sách dài các mặt hàng Trung Quốc (TQ) dự kiến bị đánh thuế 10%. Tổng sản lượng hàng hóa TQ có thể bị Mỹ đánh thuế lên đến 200 tỉ USD. Động thái này được xem là “bàn tay nối dài” từ việc đánh thuế 25% lên 34 tỉ USD hàng TQ vào tuần trước.

Mỹ không có dấu hiệu nhượng bộ

Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer tuyên bố “trong suốt hơn một năm qua, chính quyền Tổng thống Trump đã kiên nhẫn kêu gọi TQ ngừng các hoạt động thương mại bất bình đẳng, mở cửa thị trường và tham gia vào quá trình cạnh tranh thực sự”. Nhưng Lighthizer cho rằng TQ không xử lý các vấn đề Mỹ đưa ra, thay vào đó chính quyền Bắc Kinh lại quyết định trả đũa nhằm vào hàng hóa Mỹ.

Bình luận của ông Lighthizer ám chỉ việc TQ “ăn miếng trả miếng” với Mỹ khi tuần trước Bắc Kinh cũng tuyên bố đánh thuế 25% lên 34 tỉ USD hàng hóa nhập từ Mỹ, bất chấp ông Trump nhiều lần dọa sẽ tăng danh sách đánh thuế lên mức 500 tỉ USD.

Theo Bloomberg, nếu việc đánh thuế với 200 tỉ USD hàng TQ thành hiện thực vào đầu tháng 9 năm nay như kế hoạch đề ra, cùng với lệnh áp thuế với một số hàng hóa trong gói 50 tỉ USD đã có hiệu lực vào tuần trước đó thì Washington đã tấn công vào một nửa tổng sản lượng hàng hóa nước này mua hằng năm từ TQ.

TQ có tất cả bảy tuần để tiến hành thỏa thuận với Mỹ hoặc sẽ đẩy căng thẳng này đến bờ vực một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện, đọ sức chịu đựng với Mỹ. Bắc Kinh nói rằng họ “bị sốc” khi Mỹ tiếp tục khởi động lệnh đánh thuế mới, leo thang chiến tranh thương mại giữa hai bên. Họ mô tả lời đe dọa của Washington là “hoàn toàn không thể chấp nhận được” và sẽ gây tổn hại cho thế giới.

“Hành động của Mỹ đang làm tổn hại TQ, tổn thương thế giới và làm hại chính nước Mỹ” - người phát ngôn Bộ Thương mại TQ nói. Vị này cho biết thêm TQ sẽ thực hiện “các biện pháp đối phó cần thiết” đối với hành động của Mỹ.

Mỹ-Trung Quốc bước vào giai đoạn căng thẳng. Ảnh: ZING

Cách thức Trung Quốc có thể trả đũa Mỹ

Không giống Mỹ, TQ không thể sử dụng thuế để đe dọa hàng hóa Mỹ toàn diện như cách Mỹ áp dụng. Cán cân thương mại TQ với Mỹ đang dương, cụ thể năm 2017 TQ chỉ mua từ Mỹ 130 tỉ USD trong khi ở chiều ngược lại Mỹ mua từ TQ lên đến khoảng 500 tỉ USD. TQ cũng từng đề nghị mua thêm hàng từ Mỹ nhưng Washington từ chối và yêu cầu Bắc Kinh phải tiếp cận cuộc chơi thương mại quốc tế một cách “hệ thống” hơn, tức mở cửa và bình đẳng - điều TQ không chấp nhận.

Như vậy, với kế hoạch đánh thuế mới nhất của ông Trump, TQ buộc phải trả đũa với mức thuế cao hơn so với mức Mỹ đánh vào hàng TQ hoặc phải tiến hành các bước đi mạnh bạo khác như hủy bỏ các đơn mua hàng, gia tăng các rào cản phi thuế quan như hồ sơ thủ tục xuất nhập khẩu gây khó khăn cho doanh nghiệp Mỹ, như kiểm tra mức độ an toàn của hàng nhập khẩu từ Mỹ hoặc tiến hành các cuộc điều tra tài chính. Thậm chí TQ có thể ép đồng nhân dân tệ mất giá, từ đó gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Quan hệ hai nước sẽ ra sao?

Nhiều chuyên gia nhận định Chủ tịch Tập Cận Bình đang chịu áp lực chính trị do chính ông tạo nên, buộc phải tiếp tục cứng rắn trước lời đe dọa của Mỹ. Ông Tập đã đánh vào các mặt hàng “nhạy cảm” có ảnh hưởng đến phiếu bầu của ông Trump vào cuối năm nay gồm đậu nành và rượu bourbon được sản xuất tại Kentucky.

Nhưng điều đó có thể càng khiến ông Trump nổi giận, thúc đẩy mạnh các kế hoạch đánh thuế và đẩy quan hệ Mỹ-TQ ở các lĩnh vực khác càng thêm tồi tệ.

Giám đốc điều hành Pauline Loong của hãng nghiên cứu Asia-Analytica ở Hong Kong nhận định rằng Mỹ và TQ đã bước qua cột mốc mà cả hai có thể quay đầu. 

Những gì xảy ra tiếp theo không giống chiến tranh thương mại hay thậm chí chiến tranh lạnh, mà thay vào đó là một giai đoạn các mối quan hệ hai cường quốc sẽ bị đóng băng. Điều đó đồng nghĩa với việc trên bình diện chính trị-ngoại giao lẫn an ninh tại khu vực, vốn đã đan xen lợi ích của cả hai nước, tình hình sẽ thêm phức tạp.