Nhân sự Đại hội XIII và vấn đề tính đại diện

Khi Hội nghị Trung ương 15 (khóa XII) đang đến gần để quyết định phương án nhân sự bốn chức danh chủ chốt cho nhiệm kỳ năm năm của Đại hội XIII thì khắp nơi lại râm ran bàn luận chuyện Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội được “cơ cấu” mang tính vùng miền, thể hiện tính đại diện như thế nào.

Các đại biểu biểu quyết thông qua chương trình Hội nghị Trung ương 14 (khóa XII). Ảnh: VGP

Hiểu thế nào về tính đại diện?

Toàn dân “làm nhân sự” thật ra không có gì lạ. Bởi chuyện nhân sự, nhất là nhân sự cấp cao là mối quan tâm của toàn xã hội. Chỉ có điều, những thảo luận không chính thức chỉ dựa vào tin đồn, khó phản ánh một cách chính xác, đầy đủ bản chất tính đại biểu (ĐB), tính đại diện của Đảng vốn đã được ghi rõ trong Điều lệ của Đảng và cả Hiến pháp của Nhà nước.

Đảng hiện có 5,2 triệu thành viên (số liệu cuối năm 2019), được tổ chức chặt chẽ mà chi bộ là tế bào nhỏ nhất, tới từng thôn, ấp, từng cơ quan, đơn vị, từ miền xuôi đến miền ngược, từ đô thị tới nông thôn, biên giới, hải đảo. Là lực lượng chính trị duy nhất cầm quyền, đồng hành cùng bước đi của đất nước; gắn bó, gần gũi với hơn 90 triệu đồng bào, đương nhiên Đảng vươn lên tính đại diện cao, hiện thực hóa cam kết “… đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam (VN), ĐB trung thành lợi ích của… nhân dân lao động và của cả dân tộc”.

Các chi bộ đảng ấy lại được tổ chức theo hệ thống đảng bộ các cấp. Đến mùa đại hội, đảng bộ từ cơ sở bầu ra cấp ủy khóa mới, đồng thời bầu ĐB dự đại hội cấp trên, mà cao nhất là đại hội của 67 đảng bộ trực thuộc trung ương. Để rồi từ đó, như lần này, 1.381 ĐB đã được bầu ra, cùng 194 ĐB đương nhiên, 15 ĐB do chỉ định, tiến hành Đại hội ĐB toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, được ấn định khai mạc vào ngày 25-1 tới.

Trong 67 đoàn ĐB ấy có tới 63 là đại diện cho các tỉnh, thành trên cả nước. Bốn đoàn còn lại thuộc bốn đảng bộ mang tính chất ngành, gồm Đảng bộ Quân đội, Đảng bộ Công an Trung ương, Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương và Đảng bộ Khối doanh nghiệp Trung ương. Trong đó, đoàn ĐB quân đội vẫn ít nhiều tính địa phương khi gồm ĐB từ các tổ chức đảng trong quân đội, vốn đóng quân, rải khắp mọi miền Tổ quốc.

Với cơ cấu ĐB ấy, hẳn nhiên Đại hội toàn quốc - cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng có tính đại diện rất cao về tính địa phương, tất nhiên bao gồm cả tính vùng miền. Và Ban chấp hành Trung ương tới đây được bầu ra để cơ cấu vào các vị trí trọng trách ở 67 đảng bộ ắt kế thừa tính đại diện đó.

Bầu chọn người tiêu biểu, xứng đáng

Trở lại câu chuyện nhân sự đại hội, những đồn đoán, phân tích về cơ cấu vùng miền của công tác nhân sự đã xuất hiện từ rất sớm. Chẳng hạn từ tháng 10-2018, khi Hội nghị Trung ương 8 quyết định thành lập các tiểu ban chuẩn bị Đại hội XIII và một tháng sau, Bộ Chính trị ban hành kế hoạch xây dựng quy hoạch Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước nhiệm kỳ 2021-2026.

Các thảo luận, đồn đoán về những “nhân tố” được cho là đại diện Bắc, Trung, Nam trong Bộ Chính trị tương lai, thậm chí trong “tứ trụ” càng trở nên sôi nổi khi Hội nghị Trung ương 14 giới thiệu nhân sự Bộ Chính trị, và tới đây là nhân sự bốn chức danh chủ chốt ở Hội nghị Trung ương 15.

Nhưng cũng tương tự như ĐB Quốc hội “là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân ở đơn vị bầu cử ra mình và của nhân dân cả nước” (Hiến pháp), ĐB ở Đại hội ĐB toàn quốc của Đảng không chỉ đại diện cho đảng bộ nơi bầu ra mình mà còn đại diện cho đảng viên cả nước tại cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng.

Điều lệ Đảng quy định rõ: “Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội ĐB toàn quốc. Cơ quan lãnh đạo ở mỗi cấp là đại hội ĐB hoặc đại hội đảng viên. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng là Ban chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là Ban chấp hành đảng bộ, chi bộ (gọi tắt là cấp ủy)”.

Theo cách ấy, Bộ Chính trị ở trung ương hay Ban Thường vụ ở cấp ủy địa phương dù được điều lệ trao quyền “lãnh đạo và kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết” của đại hội cấp mình thì vẫn không hề được định danh “cơ quan lãnh đạo”.

Cũng vì vậy, dùng cơ cấu để đáp ứng yêu cầu đại diện mang tính địa phương chỉ được đặt ra với nhân sự đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội toàn quốc và nhân sự cấp ủy các cấp cùng Ban chấp hành Trung ương, chứ không phải là một đòi hỏi, yêu cầu nào đó mang tính bắt buộc, cho dù ở Bộ Chính trị, Ban bí thư hay “tứ trụ”.

Trên hết, các nhân sự trung ương ấy phải đáp ứng khung tiêu chuẩn chức danh mà Bộ Chính trị đã công khai ở Quy định 214-QĐ/TW và những yêu cầu cụ thể sát tình hình thực tế đã được thống nhất trong Kết luận số 75-KL/TW của Ban chấp hành Trung ương (Hội nghị Trung ương 12) về Phương hướng công tác nhân sự Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, cũng như Phương hướng công tác nhân sự Bộ Chính trị, Ban bí thư khóa XIII đã được báo cáo ở Hội nghị Trung ương 14.

VN, dải đất dài và hẹp, trải qua lịch sử phát triển là quốc gia của 53 dân tộc, mà mỗi vùng đất đều có nét văn hóa đặc sắc. Đa dạng vậy nhưng “Nước VN là một, dân tộc VN là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi” (Chủ tịch Hồ Chí Minh).

Đã qua rồi thời thực dân chia để trị. Qua rồi thời đế quốc, thế lực ngoại bang vạch vĩ tuyến phân định Bắc - Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, giao thông, đi lại, giao lưu văn hóa vùng miền, Internet đã xóa nhòa nhiều khoảng cách địa lý, kể cả làm mềm đi biên giới quốc gia, lãnh thổ.

Giờ đây, bất cứ ai tiêu biểu nhất, xứng đáng nhất, đủ đức và tài tiếp nối những thành quả mà Đảng, Tổ quốc đã đạt được năm năm qua, dẫn dắt dân tộc đi lên trong khát vọng của giai đoạn phát triển mới của năm, 10 năm tới thì đều xứng đáng được giới thiệu để Đại hội ĐB toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản VN bầu chọn.