Sống bên bãi rác chờ thị xã bồi thường

Năm 2011, UBND TP Hà Nội phê duyệt đề án giải phóng mặt bằng (GPMB) di chuyển các hộ dân trên địa bàn thị xã Sơn Tây ra khỏi vùng ảnh hưởng môi trường của Khu xử lý rác thải Xuân Sơn. Sau đó, UBND thị xã Sơn Tây đã ra quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường, hỗ trợ đối với hơn 200 hộ dân.

Sáu hộ thắng kiện, 40 hộ được “hưởng sái” theo

Do không đồng tình với mức giá hỗ trợ, bồi thường GPMB và phân loại nguồn gốc sử dụng đất, 17 hộ trong số trên đã có đơn khiếu nại. Sau nhiều lần thỏa thuận bất thành, sáu hộ dân khởi kiện UBND thị xã Sơn Tây ra tòa.

Tại phiên sơ thẩm, cả sáu hộ dân đều được TAND thị xã Sơn Tây chấp nhận yêu cầu khởi kiện. Tòa tuyên hủy các quyết định thu hồi đất, hủy một phần quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường, hỗ trợ GPMB của UBND thị xã Sơn Tây.

UBND thị xã Sơn Tây kháng cáo 3/6 bản án sơ thẩm. Tại phiên phúc thẩm, TAND TP Hà Nội chấp nhận yêu cầu về việc hủy một phần quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường, hỗ trợ GPMB của ba hộ dân trên. Sau đó, UBND thị xã Sơn Tây làm đơn đề nghị xem xét giám đốc thẩm đối với ba bản án phúc thẩm này gửi TAND Tối cao và VKSND Tối cao. Ba bản án sơ thẩm còn lại (UBND thị xã Sơn Tây không kháng cáo) cũng có hiệu lực pháp luật.

Biết tin sáu hộ dân thắng kiện, hàng loạt hộ khác (chưa di dời và đã di dời) cũng làm đơn khiếu nại. Kết quả là có tới hơn 40 hộ dân được điều chỉnh mức bồi thường, hỗ trợ GPMB, số tiền được nhận thêm lên tới hàng tỉ đồng/hộ.

Người dân gần bãi rác phải ăn cơm trong mùng để tránh ruồi. Ảnh: TUYẾN PHAN

Mâm cơm để ngoài trời chưa đến năm phút, ruồi nhặng đã bu đầy. Ảnh: TUYẾN PHAN

Thắng kiện nhưng vẫn sống cùng ô nhiễm

Tuy nhiên, đã hơn một năm kể từ khi các bản án sơ thẩm và phúc thẩm có hiệu lực pháp luật, sáu hộ dân trên vẫn không được di dời khỏi vùng ảnh hưởng của bãi rác. Hằng ngày họ phải sống chung với ô nhiễm của bãi rác.

Ông Hoàng Ngọc Ân (71 tuổi, trú thôn An Sơn, xã Xuân Sơn) cho biết: “Bản án đã có hiệu lực lâu rồi nhưng không hiểu sao vẫn chưa được thi hành. Giờ chúng tôi rơi vào tình cảnh tiến thoái lưỡng nan, dời đi thì không có tiền, ở lại thì sống trong ô nhiễm khủng khiếp. Mỗi ngày bản án chưa được thực thi là mỗi ngày chúng tôi phải chịu khổ”.

Theo các hộ dân, ảnh hưởng từ bãi rác khiến môi trường xung quanh từ nước, không khí, đất… đều bị ô nhiễm trầm trọng. “Nhà tôi liền kề với bãi rác. Điểm tập kết rác thải của nhà máy cao như núi, gấp hai lần nóc nhà tôi. Các nguồn nước từ giếng, ao đều không thể dùng được; ruồi nhặng bay khắp nhà; không khí hôi thối khiến nhiều người mắc bệnh hô hấp nghiêm trọng; tiếng ồn của máy xử lý rác chạy suốt ngày đêm, không thể ngủ được,…” - ông Ân nói.

Bà Đào Thị Tám (51 tuổi) bức xúc: “Để tránh ruồi, chúng tôi phải đóng cửa gần như 24/24 giờ, các lỗ thông gió đều phải bịt kín. Trước khi ăn cơm phải tắt điện, xua hết ruồi trong nhà ra, bật điện, đóng cửa rồi mới dám ăn, thậm chí nhiều nhà phải ăn trong màn (mùng) vì nhiều ruồi quá. Khổ nhất là nhà nào có hiếu hỉ, ruồi nhặng bu đầy mâm cỗ, bay vo ve trên đầu, nhìn là phát khiếp”.

Người dân cho biết nguồn nước ở đây bị ô nhiễm nghiêm trọng, nhà nào dùng giếng khoan phải mua máy lọc nhưng nước vẫn còn mùi tanh, các quả lọc chỉ xài một tuần là chuyển màu từ trắng sang vàng. “Ước muốn duy nhất của chúng tôi hiện nay là bản án được thi hành, được nhanh chóng di dời khỏi đây” - bà Hoàng Thị Hoa (72 tuổi) nói.

Dân khổ, chính quyền bảo phải chờ

Bà Phan Thị Minh Hạnh, Phó ban GPMB thị xã Sơn Tây, cho biết sở dĩ các bản án chưa được thực thi là bởi vướng mắc nhiều lý do. Cụ thể, đối với ba bản án sơ thẩm có hiệu lực pháp luật, thời điểm năm 2014 (khi bản án được tuyên) do Quỹ Phát triển đất TP Hà Nội chưa tạm ứng kinh phí nên Ban GPMB thị xã Sơn Tây không có vốn để phê duyệt cho bản án.

“Tính đến thời điểm năm 2013, UBND thị xã đã chi trả 299,9 tỉ đồng được phê duyệt cho dự án. Số tiền 25,5 tỉ đồng còn lại do 17 hộ dân không đồng ý nhận nên UBND thị xã đã linh hoạt giải ngân cho các hộ dân khác trong dự án. Năm 2014, Quỹ Phát triển đất TP chỉ tạm ứng cho chúng tôi hơn 1 tỉ đồng nên chưa có tiền để thi hành bản án. Đến tháng 5-2015, UBND mới được tạm ứng kinh phí” - bà Hạnh nói.

Theo bà Hạnh, sau khi được tạm ứng kinh phí, UBND thị xã Sơn Tây đã chỉ đạo các phòng ban liên quan hoàn thiện hồ sơ để có cơ sở điều chỉnh tiền bồi thường cho các hộ dân theo bản án. “Một vướng mắc nữa là hiện Ban GPMB đang phải xin ý kiến của TP về việc bồi thường, hỗ trợ cho các hộ trong bản án sơ thẩm là theo Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND của UBND TP Hà Nội hay là Luật Đất đai năm 2013. Bởi đến nay Quyết định số 108 đã hết hiệu lực” - bà Hạnh cho hay.

Đối với các bản án phúc thẩm còn lại, tháng 7-2014, UBND thị xã Sơn Tây đã có đơn đề nghị xem xét thủ tục giám đốc thẩm. TAND Tối cao và VKSND Tối cao xác nhận đã nhận đơn rồi. “Tuy nhiên, đến nay cả hai cơ quan trên đều chưa có phản hồi về việc có kháng nghị hay không, do vậy chúng tôi đang phải chờ” - bà Hạnh thông tin. Theo bà Hạnh, nếu thanh toán kinh phí bồi thường, sau này có giám đốc thẩm cho thấy bản án trên không đúng, lúc này sẽ rất khó để thu hồi. “Không phải chúng tôi không thi hành bản án, nếu như UBND thị xã Sơn Tây không đề nghị xem xét thủ tục giám đốc thẩm thì bản án đã được thi hành ngay. Hiện nay chỉ chờ việc có thụ lý hay không và kết quả giám đốc thẩm ra sao mà thôi” - bà Hạnh khẳng định.

Theo cách trả lời của bà Hạnh, không biết người dân còn phải chờ đến bao giờ!