Sáng sớm 28-9 (giờ địa phương), cựu Tổng thống, Thủ tướng Israel Shimon Peres, người từng được trao giải Nobel Hòa bình - ghi nhận nỗ lực theo đuổi hòa bình Trung Đông, đã qua đời ở tuổi 93.
Tin buồn này được con trai ông xác nhận với báo chí tại một bệnh viện ở Tel Aviv - nơi ông điều trị sau khi bị đột quỵ dẫn đến xuất huyết não hai tuần qua. Ông được cho dùng thuốc an thần và phải dùng ống thở trong suốt thời gian nằm viện.
Tổng thống hòa bình Israel Shimon Peres đã qua đời ở tuổi 93 vì đột quỵ. Ảnh: TELEGRAPH
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ra tuyên bố thương tiếc sự ra đi của ông Peres và cho biết sẽ triệu tập một cuộc họp nội các đặc biệt trong ngày 28-9 về sự kiện buồn này. Cuộc họp sẽ thành lập một ủy ban chuẩn bị lễ tang cho ông Peres, dự kiến sẽ có nhiều lãnh đạo thế giới đến viếng.
AP dẫn thông tin từ một số quan chức chính phủ Israel cho biết thi hài ông Peres sẽ được đưa về nằm ở Quốc hội vào ngày 29-9 để mọi người đến viếng. Lễ tang sẽ được cử hành vào ngày 30-9. Thi hài ông sẽ được mai táng tại nghĩa trang quốc gia ở Jerusalem. Mọi chi tiết đều phù hợp với ý muốn của ông Peres lúc còn sống.
Tổng thống Mỹ Barack Obama khen ngợi ông Peres như một biểu trưng cho đất nước Israel. “Có rất ít người trên thế giới có khả năng thay đổi lịch sử nhân loại, không chỉ qua những hành động cụ thể, hữu hình mà cả vì khả năng khuyến khích con người sống đạo đức hơn, có trách nhiệm hơn. Người bạn tôi - Shimon là một trong số ít những người đó. Ngọn đèn đã tắt nhưng hy vọng mà ông ấy đã gieo cho chúng ta sẽ sống mãi”.
Tổng thống Obama đã vinh dự trao cho ông Peres huy chương hòa bình vào năm 2012.
Vợ chồng cựu Tổng thống Mỹ Bill và Hillary Clinton - ứng viên tổng thống đảng Dân chủ ra thông cáo rằng mình “đã mất một người bạn thật sự và quý giá”.
Hai cựu Tổng thống đảng Cộng hòa Mỹ George H.W. Bush (cha) và George W. Bush (con) cũng ra thông cáo chia buồn.
Cựu Tổng thống Shimon Peres (phải)và nhà lãnh đạo Palestine Yasser Arafat trong một sự kiện giới thiệu hiệp ước hòa bình Oslo năm 1995. Ảnh: REUTERS
Ông sinh ra ở Ba Lan, không phải là người Do Thái nhưng sau đó đã theo tôn giáo này.
Ông Peres được bầu vào Quốc hội Israel năm 1959, sau đó nắm mọi vị trí chính trong nội các, quốc phòng, tài chính, ngoại giao. Trong 70 năm theo đuổi sự nghiệp chính trị, ông có mặt trong hầu hết các thời khắc quan trọng của đất nước Israel.
Chẳng hạn, ông là người thiết kế chính của chương trình vũ khí hạt nhân Israel thập niên 1950, giải cứu nền kinh tế khỏi lạm phát ba con số thập niên 1980, theo đuổi đàm phán hòa bình với Palestine thập niên 1990.
Ông từng làm việc qua 12 chính phủ, từng hai lần làm thủ tướng và một lần làm tổng thống Israel. Ông luôn chủ trương giải quyết mọi bất đồng và xung khắc với Palestine qua đối thoại và thỏa hiệp, phản đối xung đột và chiến tranh.
Ông Peres có vai trò quan trọng trong việc ký hiệp định Oslo lần đầu tiên được ký giữa Israel và Palestine, trong đó hai bên cam kết “theo đuổi, phấn đấu chung sống hòa bình”.
Cựu Tổng thống Shimon Peres (giữa) nhận giải Nobel Hòa bình cùng Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin (phải) và nhà lãnh đạo Palestine Yasser Arafat. Ảnh: GETTY IMAGES
Ông được trao giải Nobel Hòa bình năm 1994 - ghi nhận nỗ lực vì hòa bình Trung Đông, đã tham gia đàm phán hiệp định hòa bình với Palestine năm 1993. Cùng nhận giải với ông năm đó là Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin và nhà lãnh đạo Palestine Yasser Arafat.
Ông ngưng hoạt động chính trị năm 2014. Hoạt động chính của tổ chức phi chính phủ Trung tâm Hòa bình Peres do ông thành lập là nhằm cải thiện và thúc đẩy quan hệ giữa Israel và Palestine.
Ông đã từng thăm chính thức Việt Nam năm 2011. Câu nói nổi tiếng của ông trong chuyến thăm này là “Chúng tôi không có đủ đất đai và nước. Vì thế chúng tôi không chỉ phải làm việc chăm chỉ hơn mà còn phải suy nghĩ cách làm việc một cách khôn ngoan hơn”.
