Ngày 22-5 vừa qua, Thủ tướng Anh Rishi Sunak thông báo ngày 4-7 tới là ngày tổng tuyển cử ở nước này. Quyết định này khiến nhiều người, kể cả một số thành viên bên trong đảng Bảo thủ của ông Sunak, bất ngờ.
“Sáng sớm hôm nay (22-5), tôi đã nói chuyện với Bệ hạ [Vua Charles III] để yêu cầu giải tán quốc hội. Bệ hạ đã chấp thuận yêu cầu này, và chúng ta sẽ tổ chức tổng tuyển cử vào ngày 4-7” – ông Sunak nói.
Luật Anh quy định tổ chức tổng tuyển cử khi nào?
Theo trang tin The Conversation, theo thông lệ, Anh phải tổ chức một cuộc tổng tuyển cử 5 năm/lần. Tuy nhiên, cuộc tổng tuyển cử có thể được tổ chức bất cứ lúc nào trong khoảng thời gian 5 năm đó. Theo lịch, cuộc tổng tuyển cử sắp tới sẽ diễn ra trước cuối tháng 1-2025.
Theo Viện Chính phủ – một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại London, thông thường thủ tướng sẽ chọn thời điểm tổng tuyển có lợi cho đảng của mình. Theo tính toán thì thời điểm thích hợp là vào mùa thu, khi kinh tế Anh được dự đoán sẽ khởi sắc.
Trước đây, ông Sunak cũng nói rằng cuộc bỏ phiếu sẽ diễn ra vào nửa cuối năm nay. Tuy nhiên, việc ông công bố ngày tổng tuyển cử vào ngày 4-7 được đánh giá là khá bất ngờ và khiến nhiều nghị sĩ thuộc đảng Bảo thủ (đảng của ông Sunak) không hài lòng.
Lý do của ông Sunak
Thủ tướng Anh cho biết yếu tố kinh tế là nguyên nhân chính thúc đẩy ông kêu gọi tổng tuyển cử sớm hơn nhiều tháng so với dự kiến, dù ông thừa nhận “mọi việc không hề dễ dàng” đối với nhiều người Anh.
“Hôm nay đánh dấu một thời điểm quan trọng đối với nền kinh tế khi lạm phát trở lại bình thường. Những ngày tươi sáng hơn đang ở phía trước, nhưng chỉ khi chúng ta tuân thủ kế hoạch cải thiện an ninh kinh tế và cơ hội cho mọi người” – ông Sunak nói.
“Bây giờ là thời điểm để người dân Anh lựa chọn tương lai của mình, quyết định liệu chúng ta muốn tiếp tục phát triển dựa trên những tiến bộ đã đạt được hay có nguy cơ quay trở lại con đường ban đầu mà không có kế hoạch và không có sự chắc chắn” – Thủ tướng Anh nói thêm.
Theo The Conversation, bài phát biểu của ông Sunak dựa trên lập luận rằng chỉ có ông và đảng Bảo thủ mới có thể lãnh đạo nước Anh vượt qua thời kỳ “thử thách nhất” kể từ khi kết thúc Thế chiến II. Ngoài ra, việc ông Sunak chọn ngày tổng tuyển cử sớm được cho là muốn gây bất ngờ cho Công đảng Anh (đảng đối lập), khi đảng này cho phép nhân viên nghỉ lễ trong mùa hè.
Các bước tiếp theo
Ông Sunak đã đề nghị Vua Charles III giải tán quốc hội vào ngày 30-5. Sau thời điểm đó, về mặt lý thuyết, ở Anh không còn nghị sĩ Hạ viện mà chỉ có các ứng viên cho ghế hạ nghị sĩ. Những công việc của Hạ viện chưa hoàn thành trước ngày 30-5 sẽ bị hủy bỏ.
Sau đó, các ứng viên hạ nghị sĩ sẽ bắt đầu vận động tranh cử trên khắp 650 khu vực bầu cử của Anh. Theo truyền thống, các ứng viên nghị sĩ có thể vận động đến từng nhà dân.
Một số ứng viên nghị sĩ sẽ tham gia trong chiến dịch vận động tranh cử quốc gia, đặc biệt là những ứng viên nghị sĩ đồng thời giữ chức bộ trưởng trong chính phủ. Lãnh đạo các đảng sẽ tham gia vào chiến dịch vận động tranh cử quốc gia và tham gia các chiến dịch địa phương, đặc biệt ở các khu vực chiến trường trọng điểm.
Các cuộc tranh luận trên truyền hình đã trở thành một nét đặc trưng của chính trường Anh kể từ năm 2010. Theo đó, các đài truyền hình sẽ xem xét xem tổ chức bao nhiêu cuộc tranh luận, ai sẽ tham gia và khi nào sẽ được phát sóng.
Trong cuộc tổng tuyển cử này, người dân Anh sẽ bỏ phiếu để chọn ra 650 thành viên của Hạ viện với nhiệm kỳ 5 năm.
Chính phủ mới sẽ khác?
Thực tế trong vài năm gần đây cho thấy rằng nhiều điều bất ngờ có thể xảy ra trong chính trường Anh. Các cuộc thăm dò cho thấy Công đảng (đảng đối lập chính) dẫn trước đảng Bảo thủ cầm quyền.
Nếu điều này được chứng minh trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới, chính phủ Anh có thể có nhiều thay đổi. Theo kịch bản này, lãnh đạo Công đảng – ông Keir Starmer sẽ làm thủ tướng tiếp theo của Anh.
Theo The Conversation, đảng Bảo thủ đã nắm quyền lãnh đạo chính phủ Anh suốt từ năm 2010 đến nay, trong đó có thời gian liên minh với đảng Dân chủ Tự do (từ năm 2010 đến năm 2015). Từ năm 2015 đến nay, Anh đã có 5 thủ tướng thuộc đảng Bảo thủ, bao gồm ông David Cameron, bà Theresa May, ông Boris Johnson, bà Liz Truss và ông Sunak.
Sau khi có kết quả tổng tuyển cử, lãnh đạo của đảng chiến thắng sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo và không có giai đoạn chuyển tiếp. Về mặt nghi thức, thủ tướng được nhà vua Anh bổ nhiệm. Vì vậy, hành động đầu tiên của lãnh đạo đảng chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới là đến yết kiến nhà vua Anh.
