Cách đây 4 năm, bệnh nhân TVP (44 tuổi, ngụ Bình Phước) có thói quen uống rượu nhiều, trung bình 1 lít/ngày. Sau một đợt nhậu, ông P. xuất hiện đau bụng nhiều ở vùng thượng vị, đi khám được bác sĩ phát hiện viêm tụy cấp.
Sau đó, cứ 2 - 3 tháng, ông P. lại tái phát cơn đau do viêm tụy và phải nhập viện điều trị. Do tình trạng đau tái phát nhiều lần nên ông đã bỏ uống rượu. Khoảng một năm trở lại đây ông lại bị thêm đái tháo đường và được điều trị bằng Insulin. Kèm với đó cơn đau do viêm tụy vẫn cứ tái diễn nhiều lần và thời gian tái phát càng ngắn, đau ngày càng nhiều hơn, phải nhập viện chích thuốc giảm đau thường xuyên.
Hình chụp cắt lớp vi tính cho thấy hình ảnh viêm tụy mạn, sỏi ống tụy vùng đầu tụy, vôi hóa toàn bộ tuyến tụy. Ảnh: BVCC
Gần đây, bệnh nhân đã nhập BV Hoàn Mỹ Sài Gòn điều trị. Kết quả làm các xét nghiệm máu, chụp cắt lớp vi tính cho thấy hình ảnh viêm tụy mạn, sỏi ống tụy vùng đầu tụy, vôi hóa toàn bộ tuyến tụy, ống tụy giãn 10 mm từ đầu tụy đến đuôi tụy.
Do không đáp ứng điều trị nội khoa, bệnh nhân được phẫu thuật mở ống tụy lấy sỏi, khoét một phần đầu tụy, đưa quai ruột non lên nối với phần ống tụy đã mở. Sau mổ bệnh nhân ổn định và được xuất viện sau 7 ngày, tái khám ổn.
Theo ThS-BS Nguyễn Văn Định, Khoa Tiêu hóa, BV Hoàn Mỹ Sài Gòn, viêm tụy mạn tính là bệnh do xơ hóa từ từ của nhu mô tụy. Từ đó dẫn tới sự phá hủy ngày càng nặng nhu mô tụy, làm suy giảm hoặc mất chức năng tụy.
Bệnh nhân được tư vấn sau khi xuất viện và tái khám. Ảnh: BVCC
Theo các BS, có nhiều nguyên nhân dẫn tới viêm tụy mạn, trong đó hơn 70% trường hợp từ lạm dụng bia, rượu. Viêm tụy mạn tiên phát, có vôi hóa hay gặp ở nam giới tuổi từ 35 - 50, có nghiện rượu. Các nguyên nhân khác có thể là do rối loạn chuyển hóa như thiếu đạm, thừa mỡ kéo dài; nhiễm độc chì, thủy ngân; nguyên nhân tự miễn. Viêm tụy thứ phát là do tắc nghẽn ống tụy hoặc vùng bóng vater.
Đa số các trường hợp viêm tụy mạn thường biểu hiện bằng những cơn đau bụng vùng thượng vị, đau thường nặng hơn sau khi ăn, đau lan ra sau lưng. Cơn đau có thể nhẹ, kéo dài hoặc đau nặng, dai dẳng. Triệu chứng khác kèm theo có thể là buồn nôn, nôn, sụt cân, tiêu phân mỡ,… Bệnh nhân viêm tụy mạn cần phải bỏ rượu và tuân thủ chế độ ăn nhiều đạm, tinh bột, ít mỡ, chia thành nhiều bữa, uống thuốc đầy đủ.
Nếu không được điều trị bệnh sẽ tiến triển nặng dần. Các biến chứng thường xảy ra trong 10 năm đầu, thường gặp là các triệu chứng kém hấp thu và đái tháo đường. Phẫu thuật được cân nhắc khi không đáp ứng với điều trị nội khoa. Đối với những trường hợp nặng, có thể phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ hay một phần của tuyến tụy.
