Theo Điều 4 Thông tư số 01/2014/TT-CA ngày 28-4-2014 của chánh án TAND Tối cao ban hành nội quy phiên tòa, có quy định: Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải xuất trình thẻ nhà báo và giấy giới thiệu công táccho thư ký phiên tòa tại bàn thư ký chậm nhất là 15 phút, trước giờ khai mạc phiên tòa; chấp hành đúng hướng dẫn của thư ký phiên tòa hoặc lực lượng cảnh sát bảo vệ phiên tòa về khu vực tác nghiệp; chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa; tuân thủ các quy định của pháp luật và nội quy phòng xử án.
Kể từ ngày Thông tư số 01 có hiệu lực (ngày 16-6-2014), quy định này đã gây khó khăn cho các nhà báo hoạt động báo chí tại phiên tòa rất nhiều.
Đã có nhiều trường hợp, tòa án căn cứ quy định trên để từ chối không cho PV, nhà báo vào phòng xử án tác nghiệp do không có đủ hai thủ tục (thẻ nhà báo và giấy giới thiệu công tác).
Trong khi đó, theo Nghị định số 51/2002/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Báo chí 1989, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí 1999 đã quy định cụ thể quyền của nhà báo như sau: Được hoạt động nghiệp vụ lấy tin, chụp ảnh, quay phim, ghi âm tại các phiên tòa xét xử công khai, được dành chỗ ngồi riêng, được liên lạc trực tiếp với các thẩm phán, luật sư để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật.
Ngày 5-4-2016, tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIII đã thông qua Luật Báo chí năm 2016 và luật này có hiệu lực từ ngày 1-1-2017.
Theo quy định tại Điều 25 Luật Báo chí 2016: Nhà báo là người hoạt động báo chí được cấp thẻ nhà báo. Khi đến các cơ quan, tổ chức chỉ cần xuất trình thẻ nhà báo; được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai, được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp, được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật…
Đến thời điểm này, có thể nói nội dung của Thông tư số 01/2014/TT-CA là không phù hợp Luật Báo chí 2016.
Tuy nhiên, dự thảo thông tư mới lại vẫn giữ nguyên quy định này, duy trì thủ tục thẻ nhà báo và giấy giới thiệu như Điều 4 Thông tư số 01/2014/TT-CA. Cụ thể, tại khoản 3 Điều 3 Nội quy phiên tòa (ban hành kèm theo dự thảo thông tư) về Nội quy phòng xử án: “Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải xuất trình thẻ nhà báo và giấy giới thiệu công tác cho thư ký phiên tòa tại bàn thư ký chậm nhất là 15 phút, trước giờ khai mạc phiên tòa và ngồi đúng vị trí trong phòng xử án theo hướng dẫn của thư ký phiên tòa; trường hợp đến muộn thì phải xuất trình giấy triệu tập, giấy mời, các giấy tờ có liên quan khác cho thư ký phiên tòa thông qua lực lượng có trách nhiệm bảo vệ phiên tòa…”...
Quy định như vậy là không phù hợp với quy định của Luật Báo chí, cần phải sửa đổi cho phù hợp.
