Công chứng không biết nhà, đất bị kê biên

Trước đây, hộ gia đình ông P. phải liên đới thi hành một bản án dân sự. Cuối năm 2010, Chi cục Thi hành án dân sự (THADS) huyện Bình Chánh (TP.HCM) đã ra quyết định kê biên, cấm chuyển dịch hơn 700 m² đất (có nhà trên đất) của hộ ông P. để đảm bảo cho việc THA. Dù vậy, đến tháng 3-2011 hộ ông P. vẫn ra văn phòng công chứng bán được nhà đất trên cho ông Nguyễn Minh Phát (ngụ quận 12). Chỉ đến khi đi đăng bộ, sang tên, ông Phát mới phát hiện nhà đất này đã bị Chi cục THA huyện Bình Chánh ngăn chặn.

Công chứng không biết chuyện kê biên

Ông Phát buộc phải khởi kiện ra tòa yêu cầu hủy hợp đồng mua bán nhà đất vì cho rằng bị bên bán cố tình lừa dối. Mới đây, TAND huyện Bình Chánh đã xử, tuyên hủy hợp đồng mua bán nhà đất, buộc hộ gia đình ông P. phải liên đới trả lại cho ông Phát 1 tỉ đồng, ông Phát phải trả lại cho họ giấy tờ nhà đất. Hiện bản án này đang được thi hành.

PV Pháp Luật TP.HCM đã tìm hiểu lý do vì sao nhà đất bị kê biên mà tổ chức hành nghề công chứng vẫn công chứng việc mua bán. Theo thông tin từ Trung tâm Thông tin và Tư vấn công chứng (Sở Tư pháp TP.HCM), vào ngày mà hộ ông P. và ông Phát ký hợp đồng công chứng, nơi đây không nhận được thông báo về việc ngăn chặn tài sản kê biên từ Chi cục THA huyện Bình Chánh hay bất cứ cơ quan nào. Vì thế, theo quy định, công chứng viên vẫn được phép công chứng hợp đồng mua bán tài sản.

Trung tâm Thông tin và Tư vấn công chứng cũng cho biết mãi hơn một năm sau khi hai bên đương sự đã công chứng hợp đồng mua bán, Chi cục THA huyện Bình Chánh mới gửi quyết định kê biên nhà đất đến trung tâm.

Trong khi đó, chấp hành viên Chi cục THA huyện Bình Chánh (người giải quyết vụ THA của hộ ông P.) lại khẳng định mình và cơ quan THA không có lỗi. Bởi lẽ chấp hành viên đã kê biên tài sản đúng luật, có sự chứng kiến của các phòng, ban chuyên môn của UBND huyện và đại diện UBND xã, còn gửi cả thông báo cho VKS huyện. Mặt khác, theo quy định hiện hành thì cơ quan THA không có trách nhiệm phải thông báo về việc ngăn chặn tài sản kê biên cho Trung tâm Thông tin và Tư vấn công chứng và các tổ chức công chứng.

Ông Nguyễn Minh Phát, người mua nhầm phải nhà đất bị kê biên. Ảnh: T.TÙNG

Thiếu quy định ràng buộc trách nhiệm

Gần đây, những vụ nhà đất bị cơ quan THA kê biên nhưng người phải THA vẫn làm được hợp đồng mua bán có công chứng như trên xảy ra không ít. Trong những vụ này, chỉ khổ cho người mua nhà đất ngay tình. Tiền đã bỏ ra, nhà đất lại không sang tên được, kiện tụng đòi lại tiền thì mất thời gian, công sức, thắng kiện rồi cũng không biết khi nào mới lấy lại được tiền. Nguyên nhân cũng đều do các tổ chức công chứng không biết được thông tin về việc nhà đất đã bị kê biên nên vẫn tiến hành công chứng hợp đồng mua bán nhà đất bình thường.

Theo bà Lâm Quỳnh Thơ (Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Tư vấn công chứng, Sở Tư pháp TP.HCM), có chuyện này là do hiện nay không có quy định pháp luật nào bắt buộc cơ quan THA phải gửi thông tin cho trung tâm và các tổ chức công chứng khi áp dụng biện pháp kê biên cấm chuyển dịch tài sản, cũng không có quy định xử lý trách nhiệm của cán bộ liên quan nếu không thực hiện việc gửi thông tin.

Trên thực tế, như ở TP.HCM, ngay từ khi được thành lập (2007), Trung tâm Thông tin và Tư vấn công chứng đã phải chủ động gửi văn bản đề nghị các cơ quan THA, cơ quan quản lý đất đai nếu có áp dụng biện pháp cấm chuyển dịch tài sản thì kịp thời thông báo cho trung tâm biết. Khi cơ quan có thẩm quyền nào gửi thông tin, trung tâm đều tiếp nhận, cập nhật và chuyển ngay đến các tổ chức công chứng trong toàn TP. Bên cạnh đó, UBND TP cũng có văn bản yêu cầu các cơ quan THA, các cơ quan liên quan phối hợp với trung tâm. “Phần lớn các cơ quan đều phối hợp tốt với trung tâm nhưng cũng có một số trường hợp chuệch choạc. Có thể vì lý do nào đó hoặc do tay nghề của chấp hành viên còn non, họ không đánh giá hết hậu quả nên gửi thông tin thiếu kịp thời” - bà Thơ cho biết.

Về vấn đề này, ông Võ Thành Danh (Chi cục trưởng Chi cục THA quận 11, TP.HCM) nhận xét việc hiện nay chỉ có các quy chế phối hợp nội bộ về thông tin kê biên ngăn chặn tài sản, thiếu quy định pháp luật chuyên ngành về THA và công chứng là chưa ổn. Theo ông Danh, để sự phối hợp này đi vào nề nếp, có tính bắt buộc nhằm tránh tình trạng đương sự tẩu tán tài sản thì pháp luật về THA và công chứng phải bổ sung quy định rõ ràng.

THANH TÙNG