Giải pháp giảm rủi ro khi giá xăng dầu bất thường

Sáng 14-4, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) tổ chức hội nghị đánh giá thị trường xăng dầu năm 2022 và phương hướng nhiệm vụ đến hết năm 2022.

Giá xăng dầu diễn biến khó đoán

Khái quát diễn biến giá xăng dầu trên thế giới và Việt Nam thời gian qua, ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch VINPA, cho biết: Từ đầu năm đến nay, những biến động về nguồn cung xăng dầu thế giới cùng với xung đột địa chính trị giữa Nga - Ukraine đã khiến giá dầu thế giới liên tục lập đỉnh mới. Đỉnh điểm là sau thông tin các nước phương Tây cân nhắc cấm vận dầu thô từ Nga cùng với việc vòng đàm phán hạt nhân Iran gặp khó khăn thì dầu thô đã chạm mức lịch sử.

Cụ thể, ngày 7-3, giá dầu WTI ở mức 123,7 USD/thùng, có thời điểm vượt 130 USD/thùng; dầu brent 127,9 USD/thùng, có thời điểm 139 USD/thùng. Đây là mức cao chưa từng có kể từ giữa năm 2008, vượt xa dự tính của giới chuyên môn và các nhà đầu tư.

Về giá dầu thời gian tới, VINPA dự báo xu hướng chủ đạo là tiếp tục tăng do nguồn cung khả năng sẽ không theo kịp nhu cầu khi tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và đối tác (OPEC+) vẫn giữ nguyên mức tăng sản lượng như cũ. Trong khi đó sản lượng dầu thô, dầu đá phiến của Mỹ tuy đang phục hồi nhưng khó quay lại mức cao trước đây do chính quyền Tổng thống Joe Biden đang theo đuổi mục tiêu cắt giảm khí thải.

“Nếu tình trạng chênh lệch giữa sản lượng thực tế của OPEC+ và mục tiêu đề ra kéo dài, căng thẳng về nguồn cung sẽ leo thang, làm tăng thêm áp lực giá” - ông Khanh nhận định.

Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm Tin tức hàng hóa Việt Nam thuộc Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam (MXV), dự báo giá dầu sẽ còn rất nhiều diễn biến khó lường trong năm 2022 khi bị tác động bởi nhiều yếu tố. Trong bối cảnh trên, ông Anh đưa ra hai kịch bản về giá dầu sắp tới.

Kịch bản 1: Giá dầu ở quanh 100 USD/thùng. Kịch bản này xảy ra khi xung đột Nga - Ukraine kéo dài. Mỹ và EU cấm toàn bộ hoặc một phần dầu nhập khẩu từ Nga. Mỹ và Iran chưa sớm đạt thỏa thuận. OPEC+ vẫn tăng sản lượng dầu chậm chạp, không đạt mức hạn ngạch cam kết. Mỹ không sử dụng thêm kho dự trữ chiến lược để hạ nhiệt giá dầu.

Kịch bản 2: Giá dầu giảm về 80 USD/thùng. Kịch bản này sẽ thành hiện thực khi Trung Quốc tiếp tục chính sách “zero COVID”, phong tỏa các TP lớn, làm giảm tăng trưởng kinh tế. Nhu cầu sử dụng dầu giảm, bằng năm 2021. Nga và Ukraine đạt thỏa thuận. Mỹ và EU không cấm nhập khẩu dầu từ Nga. Mỹ và Iran đạt thỏa thuận. Iran có thể xuất khẩu dầu trở lại, khoảng 1 triệu thùng/ngày.

“Kịch bản 2 không phải là không có cơ sở nhưng các chuyên gia thị trường dầu thế giới đang thiên về kịch bản giá dầu ở quanh mức 100 USD/thùng” - ông Quang Anh nhận định.

Dùng bảo hiểm giá để giảm thiểu rủi ro

Trong bối cảnh hoàn toàn khó lường và có nhiều yếu tố bất lợi như trên, các chuyên gia đều cho rằng các đơn vị kinh doanh xăng dầu nên sử dụng công cụ bảo hiểm giá để giảm thiểu rủi ro. “Bảo hiểm giá hoàn toàn đối lập với đầu cơ trên thị trường hàng hóa, cả về mục tiêu, cách triển khai và mức độ rủi ro” - ông Phạm Quang Anh nhấn mạnh.

Đại diện MXV phân tích rằng việc sử dụng các công cụ bảo hiểm giá rất phổ biến trên thị trường hàng hóa. Tại Việt Nam, các công ty xuất khẩu cà phê hay nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi đã sử dụng các công cụ bảo hiểm giá từ đầu những năm 2000. Tuy nhiên, riêng với mặt hàng xăng dầu thì rất ít. Nguyên nhân một phần do quy mô thị trường lớn và hoạt động kinh doanh xăng dầu thời gian qua ổn định.

Thế nhưng khi thị trường xăng dầu biến động mạnh, nhiều yếu tố bất lợi như giai đoạn đầu năm 2022 thì đây là lúc công cụ bảo hiểm giá phát huy tác dụng rất lớn. Cụ thể, các doanh nghiệp có thể sử dụng công cụ bảo hiểm giá như hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng chênh lệch giá.

“Hợp đồng quyền chọn là công cụ rất mạnh khi sử dụng để bảo hiểm giá. Có các quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán. Người mua là các công ty kinh doanh xăng dầu sẽ phải bỏ ra một chi phí cố định để mua quyền thực hiện việc mua hoặc bán một khối lượng xăng dầu nhất định trong một khoảng thời gian định sẵn. Tùy vào diễn biến giá có lợi hay bất lợi sau đó, doanh nghiệp sẽ quyết định có thực hiện quyền trong hợp đồng hay không. Khi đó, mức rủi ro tối đa sẽ là chi phí cố định, trong khi lợi nhuận sẽ không bị giới hạn” - đại diện MXV cho biết.

Lãnh đạo Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng đánh giá cao tính thực tiễn cũng như vai trò của công cụ bảo hiểm giá trong bối cảnh hiện tại. Đồng thời khẳng định khi công cụ này được triển khai sâu rộng tới các doanh nghiệp, sẽ giúp ngành xăng dầu trong nước phát triển bền vững và ổn định.

“Đã đến lúc các đơn vị kinh doanh xăng dầu cũng như các đơn vị sử dụng xăng dầu như vận tải, hàng không... cần quan tâm tới những nghiệp vụ để bảo hiểm rủi ro về giá. Đây là nghiệp vụ cần thiết phải nghiên cứu và làm trong bối cảnh hiện nay” - ông Bảo nói.