Gần đây, PLO nhận được một số thắc mắc của bạn đọc: Sau khi tốt nghiệp đại học thì phải hoàn thành chương trình đào tạo bao nhiêu năm mới lấy được bằng tiến sĩ?
Là một người nghiên cứu và tham gia đào tạo trình độ tiến sĩ tại Đại học Kinh tế-Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM, PGS.TS Ngô Hữu Phước cho biết: Trước ngày 15-8-2021 (ngày Thông tư số 18/2021/TT-BGDĐT có hiệu lực), việc tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ được thực hiện theo Thông tư số 08/2017/BGDĐT ngày 4-4-2017 của Bộ Giáo dục và đào tạo.
Theo Thông tư số 08, quy trình đào tạo tiến sĩ (bao gồm tiến sĩ Ngành Luật) được thực hiện theo 3 bước cơ bản:
Tuyển sinh
Theo Điều 4,5,6,7 của Thông tư 08, các cơ sở được giao nhiệm vụ đào tạo trình độ tiến sĩ phải chịu trách nhiệm xây dựng đề án tuyển sinh, đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin về phương thức tuyển sinh, thời gian tổ chức tuyển sinh, các điều kiện đảm bảo chất lượng và những thông tin cần thiết khác. Thông báo tuyển sinh được công bố công khai trên trang thông tin điện tử của cơ sở đào tạo và phương tiện thông tin đại chúng khác trước khi tổ chức xét tuyển, thi tuyển ít nhất 3 tháng. Trong đó, nêu rõ điều kiện dự tuyển; danh mục ngành phù hợp được xét tuyển đối với từng ngành đào tạo trình độ tiến sĩ; danh sách người hướng dẫn đáp ứng quy định...
Về điều kiện của người dự tuyển đào tạo trình độ tiến sĩ phải đáp ứng các điều kiện sau:
1. Có bằng tốt nghiệp đại học loại giỏi trở lên hoặc bằng thạc sĩ.
2. Là tác giả 01 bài báo hoặc báo cáo liên quan đến lĩnh vực dự định nghiên cứu đăng trên tạp chí khoa học hoặc kỷ yếu hội nghị, hội thảo khoa học chuyên ngành có phản biện trong thời hạn 3 năm (36 tháng) tính đến ngày đăng ký dự tuyển.
3. Người dự tuyển là công dân Việt Nam phải có văn bằng, chứng chỉ minh chứng về năng lực ngoại ngữ như: Bằng tốt nghiệp trình độ đại học trở lên do một cơ sở đào tạo nước ngoài, phân hiệu của cơ sở đào tạo nước ngoài ở Việt Nam hoặc cơ sở đào tạo của Việt Nam cấp cho người học toàn thời gian bằng tiếng nước ngoài; Bằng tốt nghiệp trình độ đại học ngành ngôn ngữ tiếng nước ngoài do các cơ sở đào tạo của Việt Nam cấp và các chứng chỉ ngoại ngữ còn hiệu lực tính đến ngày đăng ký dự tuyển hoặc các chứng chỉ ngoại ngữ khác tương đương trình độ bậc 4 (theo khung năng ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam) do Bộ Giáo dục Giáo dục Đào tạo công bố; kinh nghiệm công tác và những yêu cầu khác đối với người dự tuyển tùy theo đặc điểm của từng lĩnh vực, ngành đào tạo và chương trình đào tạo cụ thể của cơ sở đào tạo
Như vậy, việc tốt nghiệp đại học loại giỏi là chưa đủ mà phải có thêm điều kiện về bài báo hoặc báo cáo khoa học và ngoại ngữ…
Quản lý đào tạo
Thủ trưởng cơ sở đào tạo quy định chi tiết việc tổ chức và quản lý đào tạo trình độ tiến sĩ, đặc biệt là Chương trình đào tạo do cơ sở đào tạo xây dựng, thẩm định và ban hành. Theo đó, khối lượng học tập tối thiểu 90 tín chỉ đối với nghiên cứu sinh có bằng tốt nghiệp thạc sĩ và tối thiểu 120 tín chỉ đối với nghiên cứu sinh có bằng tốt nghiệp đại học (các học phần bổ sung, các học phần ở trình độ tiến sĩ và luận án tiến sĩ. Chuẩn đầu ra bao gồm kiến thức thực tế và kiến thức lý thuyết; kỹ năng nhận thức, kỹ năng thực hành nghề nghiệp và kỹ năng giao tiếp, ứng xử...
Kết cấu chương trình đào tạo bao gồm các học phần bổ sung, các học phần ở trình độ tiến sĩ và luận án tiến sĩ. Đặc biệt, nghiên cứu sinh chưa có bằng thạc sĩ phải học các học phần bổ sung bao gồm các học phần ở trình độ thạc sĩ thuộc ngành hoặc chuyên ngành tương ứng.
Sau khi hoàn thành các học phần thuộc chương trình đào tạo, nghiên cứu sinh sẽ làm và bảo vệ Luận án tiến sĩ.
Thời gian đào tạo trình độ tiến sĩ
Luật sư Lê Văn Hoan, Đoàn Luật sư TP.HCM, thông tin: "Về thời gian đào tạo tiến sĩ được điều chỉnh bởi Điều 35 Luật Giáo dục đại học năm 2012, Điều 38 Luật Giáo dục năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009), Quyết định số 1981/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 08/2017. Theo đó, thời gian đào tạo trình độ tiến sĩ là “tương đương 3 đến 4 năm học tập trung tùy theo yêu cầu của ngành đào tạo và trình độ đầu vào của người học”.
Trong trường hợp đặc biệt thì thủ trưởng cơ sở đào tạo xem xét, quyết định cho phép nghiên cứu sinh được rút ngắn thời gian học tập nếu nghiên cứu sinh hoàn thành đầy đủ chương trình đào tạo theo quy định của quy chế.
Dựa vào các quy định của Quyết định số 1981/QĐ-TTg, Thông tư 08/2017/TT-BGD, các cơ sở đào tạo sẽ quy định chi tiết bằng quy định, quy chế đào tạo trình độ tiến sĩ.
Cũng theo Luật sư Hoan, theo quy định trên, việc rút ngắn thời gian đào tạo thuộc thẩm quyền của Thủ trưởng cơ sở đào tạo và không quy định định lượng cụ thể.
Về sau này, Thông tư 18/2021 (có hiệu lực từ ngày 15-8-2021) thay thế Thông tư 08/2017 thì có quy định rõ hơn về thời gian rút ngắn. Cụ thể: Nghiên cứu sinh được phép hoàn thành chương trình đào tạo sớm hơn so với kế hoạch học tập, nghiên cứu toàn khóa không quá 1 năm tính từ ngày quyết định công nhận nghiên cứu sinh có hiệu lực đến thời điểm hoàn thành các thủ tục trình luận án cho cơ sở đào tạo.
Việc tổ chức đào tạo đối với những khóa đã tuyển sinh trước ngày 15-8-2021 thì thực hiện theo Thông tư số 08/2017.
"Nhưng vậy, những trường hợp đào tạo trước ngày 15-8-2021 thì sẽ áp dụng theo Thông tư số 08/2017. Thời gian đào tạo trình độ tiến sĩ được thực hiện tương đương 3 đến 4 năm học tập trung. Trường hợp đặc biệt thì được rút ngắn thời gian đào tạo. Việc rút ngắn trong thời gian bao lâu thuộc thẩm quyền của thủ trưởng cơ sở đào tạo và không có quy định định lượng cụ thể.
Những khóa học từ ngày 15-8-2021 trở đi, nghiên cứu sinh được phép hoàn thành chương trình đào tạo sớm hơn so với kế hoạch học tập, nghiên cứu toàn khóa không quá 1 năm tính từ ngày quyết định công nhận nghiên cứu sinh có hiệu lực đến thời điểm hoàn thành các thủ tục trình luận án cho cơ sở đào tạo" - Luật sư Lê Văn Hoan cho hay.
