Lo ngại năng lực đối phó Trung Quốc của tướng lục quân Mỹ

Ngày 8-12, Tổng thống đắc cử Joe Biden chính thức thông báo ông đề cử tướng lục quân bốn sao về hưu Lloyd Austin, 67 tuổi vào vị trí bộ trưởng Quốc phòng trong chính phủ sắp tới của ông. Theo lời ông Biden, tướng Austin sẽ là “người Mỹ gốc Phi đầu tiên lãnh đạo Bộ Quốc phòng trong vòng 200 năm”. Tướng Austin cũng là tư lệnh da màu đầu tiên ở Bộ tư lệnh Trung tâm Mỹ, giám sát các chiến dịch quân sự của Mỹ ở Trung Đông thời chính phủ tổng thống Barack Obama.

Tiêu điểm Thực tế là nhiều thế mạnh và sự hiểu biết mật thiết của Austin về Bộ Quốc phòng và chính phủ chúng ta đặc biệt cân xứng với các thách thức và khủng hoảng chúng ta đang đối mặt. Ông ấy là người chúng ta cần vào thời điểm này. Tổng thống đắc cử Mỹ JOE BIDEN giải thích lý do ông lựa chọn tướng Austin làm bộ trưởng quốc phòng

Ông Biden kêu gọi xác nhận nhanh đề cử tướng Austin để “tái thiết lại các liên minh của Mỹ” và “giúp chấm dứt các cuộc chiến không hồi kết”. Tuy nhiên, tướng Austin sẽ cần phải có sự miễn trừ từ Quốc hội để đề cử của mình được xem xét, vì ông mới về hưu chỉ bốn năm trong khi luật liên bang quy định quân nhân phải về hưu ít nhất bảy năm mới được bổ nhiệm làm bộ trưởng Quốc phòng.

Trung Quốc - thách thức lớn nhất

Ngay khi có thông tin ông Biden đề cử tướng Austin, nhiều ý kiến lo ngại đã xuất hiện và hầu như đa số tập trung vào khả năng đối phó Trung Quốc (TQ) - lĩnh vực ông ít kinh nghiệm, theo hãng tin Politico.

Politico cho rằng nếu được Ủy ban Quân vụ Thượng viện xem xét đề cử, tướng Austin khả năng sẽ phải đối mặt với các câu hỏi khó về quan điểm ở hàng loạt vấn đề nóng toàn cầu, trong đó không thể không có TQ.

Báo The Washington Post đăng bài viết của nhà phân tích cấp cao Oriana Skylar Mastro tại Viện Nghiên cứu quốc tế Freeman Spogli thuộc ĐH Stanford (Mỹ) cho rằng lựa chọn tướng Austin là an toàn nhưng sai lầm vì nhân vật này không đủ khả năng đối phó với thách thức an ninh quan trọng nhất của Mỹ: TQ.

Theo nhà phân tích Mastro, để bảo vệ trật tự thế giới do Mỹ dẫn đầu, Tổng thống Obama chủ trương tái cân bằng nguồn lực về châu Á. Chính phủ Tổng thống Trump định hướng lại chiến lược an ninh quốc gia từ chống khủng bố sang chú trọng quản lý cạnh tranh với các nước lớn theo chủ nghĩa xét lại như TQ. Và nhiều người hy vọng ông Biden sẽ tiếp tục các chính sách này. Tuy nhiên, lựa chọn tướng Austin cho thấy ông Biden đã không đánh giá nghiêm túc thách thức từ TQ, theo ông Mastro.

Kinh nghiệm, năng lực bị đặt câu hỏi

Ông Mastro cho rằng điều cần thiết nhất ở vị trí bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lúc này là phải đi đúng hướng: cạnh tranh quyền lực với TQ. Tuy nhiên, nền tảng làm việc của ông Austin không đưa ra bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy ông có khả năng làm điều này. Phần lớn kinh nghiệm của tướng Austin là ở các chiến trường Trung Đông, Nam Á, Trung Á - không phải với TQ hay nhiều nước khác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Thêm nữa, ông Austin là tướng lục quân, binh chủng ít liên quan nhất trong đối phó TQ. Gần đây tướng Mark A. Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ, nhấn mạnh: “Cơ sở quốc phòng của Mỹ và năng lực ra kế hoạch phòng thủ sẽ luôn dựa vào hải quân, không quân và sức mạnh không gian của Mỹ”.

Chia sẻ lo ngại này còn có cựu quan chức quốc phòng Elbridge Colby và là tác giả chính của bản Chiến lược quốc phòng Mỹ 2018 (chuyển trọng tâm từ chống khủng bố sang cạnh tranh với các nước lớn). Theo ông Colby, từ chọn lựa này cho thấy “ông Biden không xem quyền lực cứng (dựa trên sức mạnh và kinh tế - PV) và đe dọa quân sự của TQ là nghiêm trọng và cấp thiết như chúng ta cần phải thế”.

Theo ông Colby, dù chính phủ ông Trump nỗ lực nhiều để kiềm chế nhưng quân đội Mỹ vẫn hết lần này đến lần khác phải ngạc nhiên với đà phát triển nhanh chóng của quân đội TQ mà ông nhận xét là Mỹ đã bị rơi lại phía sau. Điều Mỹ cần lúc này là “một người đứng đầu cả về tư tưởng và khả năng lãnh đạo với châu Á và TQ, về sức mạnh không gian và hàng hải, về công nghệ”, mà đó lại không phải thế mạnh của tướng Austin.

Chuyên gia Bilal Saab, cựu quan chức quốc phòng thời ông Trump, lo ngại về “sự thiếu nền tảng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” của tướng Austin trong khi đó là “ưu tiên chính sách đối ngoại mới” của Mỹ.

Bản thân tướng Austin hồi năm 2018 cũng cho biết ông nhận thức rằng sự cạnh tranh quyền lực giữa các nước lớn là thách thức an ninh quốc gia và chính sách quốc phòng chủ yếu của Mỹ. Ông nhìn nhận các lĩnh vực đang bị cạnh tranh mạnh là công nghệ và kinh nghiệm chiến đấu, đồng thời đặc biệt khoanh vùng hai đối thủ Nga và TQ.•

Chuyên gia Trung Quốc nói gì? Báo South China Morning Post dẫn ý kiến nhiều nhà phân tích TQ cho rằng từ đề cử bộ trưởng Quốc phòng của ông Biden có thể thấy khả năng lớn chính sách quân sự của Mỹ với TQ và khu vực sẽ không bị ảnh hưởng hay thay đổi. Chuyên gia Liu Weidong tại Học viện Khoa học xã hội TQ, chuyên nghiên cứu các vấn đề về Mỹ, cho rằng đề cử của ông Biden có thể được xem là nỗ lực để giành sự ủng hộ của bộ phận dân thiểu số trước cuộc bầu cử giữa kỳ, chứ “chính sách quốc phòng thì thật sự sẽ do đội ngũ an ninh quốc gia Nhà Trắng dẫn đầu”. Ông Biden đã thông báo các thành viên chủ chốt đội ngũ an ninh quốc gia từ hai tuần trước, trước khi chính thức đề cử bộ trưởng Quốc phòng. Tướng Austin cũng từng nêu quan điểm rằng xây dựng liên minh là điều sống còn với các chiến dịch quân sự, tương tự lời ông Biden nhấn mạnh tầm quan trọng phải củng cố quan hệ với các đồng minh để ngăn chặn rủi ro xung đột từ Nga và TQ. Chuyên gia Liu dự đoán ông Biden và tướng Austin sẽ tiếp tục chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Tổng thống Trump, vốn được cho là một nỗ lực kiềm chế TQ. Cụ thể, theo chuyên gia này, “ông Biden sẽ tập trung sửa chữa quan hệ với các đồng minh truyền thống trong khu vực vốn bị ông Trump làm tổn hại nhưng sẽ khó cho ông trong việc tập hợp đồng minh chống TQ”. Hai lý do chính mà ông Liu đưa ra để chứng minh điểm khó của ông Biden là “một NATO châu Á sẽ rất tốn kém” và “các đồng minh của ông ấy ở khu vực không muốn chọn phe”.