Quần đảo Kuril (Nga gọi là Nam Kuril, còn Nhật gọi là lãnh thổ phía Bắc) do Liên Xô giữ sau khi Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vào năm 1945. Tranh chấp chủ quyền tại đây đã làm cho mối quan hệ Nga-Nhật trở nên tồi tệ.
Hiện hai nước đang thúc đẩy việc ký điều ước dựa trên tuyên bố năm 1956. Truyền thông Nhật Bản khẳng định các điều khoản của tuyên bố năm 1956 sẽ trao trả đảo Shikotan và đảo Habomai cho Nhật Bản. Điều này rất nhạy cảm đối với Nga và có thể vấp phải sự phản đối nếu bị hiểu là Nga nhượng lại lãnh thổ cho Nhật Bản.
Tranh chấp lãnh thổ đã được nêu ra trước chuyến đi của Thủ tướng Shinzo Abe tới Moscow trong tuần này để gặp nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin. Tuy nhiên, ông Sergey Lavrov - nhà ngoại giao hàng đầu của Nga cho rằng có rất ít khả năng quần đảo này được Nga thừa nhận của Nhật Bản. Theo truyền thông nhà nước Nga, khi gặp Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono hồi tuần trước tại Moscow, ông Lavrov nói rằng: “Chủ quyền đối với các đảo là không thể bàn cãi. Đây là lãnh thổ của Nga”.
Biểu tình ở Moscow yêu cầu chính phủ Nga ngừng đàm phán về quần đảo Nam Kuril mà Nhật Bản gọi là lãnh thổ phía Bắc. Nguồn: CNN
Trước cuộc gặp song phương của hai nhà lãnh đạo Nga, Nhật, việc tập trận quân sự chung với Nhật Bản đã thu hút nhiều sự quan tâm ở Nga. Phát biểu tại Quốc hội Nga, lãnh đạo phe Dân chủ tự do Nga Vladimir Zhirinovskii nói nếu Nhật Bản muốn phát triển mối quan hệ song phương với Nga, Nhật Bản cần đẩy lực lượng của Mỹ ra khỏi lãnh thổ và ký kết hiệp ước hòa bình với Nga nhưng Nga sẽ không bàn giao lại quần đảo Kuril.
Ông Zhirinovskii khẳng định: “Nơi nào đã treo cờ Nga thì phải luôn treo cờ Nga”. Việc tiến hành các cuộc tập trận quân sự chung để so sánh hải quân Nhật Bản và hải quân Nga, đồng thời chứng tỏ sức mạnh của hải quân Nga.
Theo Bộ Ngoại giao Nhật Bản, các đảo “là một phần vốn có của lãnh thổ Nhật Bản, chưa từng bị nước ngoài chiếm giữ. Tuy nhiên, lãnh thổ phía Bắc đã bị Liên Xô (và sau đó là Nga) chiếm đóng bất hợp pháp vào năm 1945”. Chính phủ Nhật Bản “đã và đang tiếp tục đàm phán với Nga dựa trên lập trường cơ bản là giải quyết vấn đề chủ quyền đối với bốn hòn đảo phía Bắc và ký kết hiệp ước hòa bình với Nga”.
