Thông tin trên được các đại biểu chia sẻ tại Hội thảo Khoa học bệnh Whitmore toàn cầu lần thứ 9. Hội thảo do Viện Vi sinh vật và Công nghệ sinh học ĐH Quốc gia Hà Nội phối hợp với Viện Vệ sinh, Vi sinh và Môi trường y học - ĐH Y khoa Graz (Áo) đăng cai tổ chức, từ ngày 16 đến 18-10, với sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học đến từ 26 quốc gia.
Bộ Y tế cần có hướng dẫn chung
Thời gian qua, Việt Nam liên tục phát hiện nhiều ca bệnh Whitmore, tập trung nhiều ở các tỉnh phía bắc, Bắc Trung bộ và rải rác ra toàn quốc. Whitmore, hay còn gọi là bệnh Melioidosis, là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do loài vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên.
Theo thông tin từ hội thảo, bệnh Whitmore được thế giới đánh giá là căn bệnh bị lãng quên nhưng gần đây có xu hướng gia tăng trở lại ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới như Campuchia, Lào, Thái Lan, Ấn Độ... Ở châu Phi, đa số các nước thu nhập thấp và trung bình đều xuất hiện căn bệnh này. Ước tính mỗi năm thế giới có hàng trăm ngàn ca mắc, tại Việt Nam con số mắc cũng ước tính khoảng 10.000 ca.
“Số lượng ca mắc ước tính nhiều nhưng thực tế từ đầu năm đến nay Việt Nam mới phát hiện khoảng vài chục ca, nguyên nhân vì Whitmore là căn bệnh có bệnh cảnh đa dạng, là kẻ giấu mặt biểu hiện ở phổi, gan, xương khớp, mọi cơ quan nên dễ bị chẩn đoán nhầm. Khi chẩn đoán sai thì dùng kháng sinh sai và có tỉ lệ tử vong cao lên tới 40%” - TS-BS Đỗ Duy Cường, Trưởng khoa Truyền nhiễm - BV Bạch Mai, cho biết tại hội thảo.
Ở Việt Nam, nghiên cứu về bệnh Whitmore rất ít và lẻ tẻ, số lượng ca bệnh phát hiện cũng rất ít. Bệnh này đặc biệt nguy hiểm ở những bệnh nhân có sẵn bệnh nền như tiểu đường, huyết áp... nên khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể sẽ gây nhiễm trùng máu, suy tạng, suy hô hấp.
“Chúng tôi cho rằng Bộ Y tế cần có hướng dẫn chung để các bác sĩ biết vì việc chẩn đoán căn bệnh này vô cùng khó khăn, việc điều trị cũng kéo dài đến ba tháng, tỉ lệ tử vong cao nên cần phòng ngừa cảnh giác, chẩn đoán và điều trị sớm” - TS-BS Đỗ Duy Cường đề xuất.
Thời gian qua, Whitmore được lan truyền nhanh chóng với những thông tin sai sự thật, thiếu tính khoa học gây hoang mang dư luận. Nhiều người đã gọi Whitmore là căn bệnh “vi khuẩn ăn thịt người” khiến người dân lo lắng.
TS Trịnh Thành Trung, Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học, Viện Vi sinh vật và Công nghệ sinh học thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội, là một trong những nhà khoa học có hơn 10 năm nghiên cứu chuyên sâu về vi khuẩn Whitmore, cho biết khái niệm vi khuẩn “ăn thịt người” là hoàn toàn bịa đặt, xuyên tạc, không phải là khái niệm của căn bệnh này.
Bệnh nhân Whitmore điều trị tại BV Bạch Mai. Ảnh: BÍCH NGỌC
Tuyến dưới khó phát hiện bệnh
BS Quế Anh Trâm, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới - BV đa khoa Nghệ An, là người trực tiếp điều trị nhiều ca bệnh Whitmore cho hay đa số các BV tuyến dưới không phát hiện ra vi khuẩn Whitmore. Cho nên những trường hợp chuyển lên tuyến tỉnh hay tuyến trung ương hầu như đều ở giai đoạn nặng.
“Whitmore có dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng đa dạng, khó phát hiện nên thường bị chẩn đoán nhầm thành lao phổi, ung thư phổi, ung thư gan… Nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm khuẩn rất khó điều trị, có trường hợp chúng tôi cứu sống được, có trường hợp tử vong” - BS Trâm chia sẻ.
Nhiều người lo lắng về cơ chế lây của căn bệnh này, TS Trịnh Thành Trung cho biết thêm: Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei là vi khuẩn sống trong đất, vì thế con đường lây nhiễm chính của bệnh là qua tiếp xúc các vết trầy xước trên da với đất hoặc nước có vi khuẩn. Bệnh cũng có thể lây nhiễm qua con đường hô hấp khi hít phải các hạt bụi đất có vi khuẩn. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra những bằng chứng nhiễm bệnh khi ăn các thức ăn có vi khuẩn.
“Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học thuyết phục nào về lây bệnh giữa người với người hoặc từ động vật sang người qua con đường không khí” - TS Trung khẳng định.
Do đó, để phòng tránh căn bệnh này, TS Trung khuyến cáo người dân cần có bảo hộ lao động như ủng, găng tay khi tiếp xúc với đất, nước.
| Đề xuất xét nghiệm nhanh, rẻ Tại hội thảo, các nhà khoa học đề xuất các xét nghiệm nhanh với giá thành rẻ để chẩn đoán sớm bệnh Whitmore, vì hiện nay kết quả chẩn đoán bệnh Whitmore phải chờ xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn 5-7 ngày, thậm chí nhiều khi vi khuẩn không mọc thì không thể chẩn đoán ra đúng bệnh, dẫn tới điều trị sai. Gọi vi khuẩn “ăn thịt người” là sai Về cơ bản, đây là bệnh nhiễm khuẩn, có biểu hiện lâm sàng đa dạng. Biểu hiện lâm sàng chủ yếu là viêm phổi dẫn đến sốc nhiễm khuẩn huyết có thể dẫn đến tử vong, bên cạnh cơ quan tấn công là phổi thì còn nhiều cơ quan khác trên cơ thể gây áp se, bụi mủ chứ không phải vi khuẩn ăn thịt người. Gọi vi khuẩn “ăn thịt người” là không chính xác. |
