Chính phủ Trump đang âm thầm vận động thành lập Liên minh Chiến lược Trung Đông (MESA) - một liên minh an ninh và chính trị mới giữa sáu nước Ả Rập vùng Vịnh và Ai Cập, Jordan như kiểu NATO nhằm đối phó với sự bành trướng của Iran trong khu vực, Reuters dẫn thông tin từ nhiều quan chức Mỹ và Ả Rập.
Theo bốn trong số các nguồn tin, Nhà Trắng muốn nhìn thấy sự hợp tác sâu hơn giữa các nước về phòng thủ tên lửa, huấn luyện quân sự, chống khủng bố cũng như nhiều vấn đề khác như tăng cường các quan hệ kinh tế và ngoại giao khu vực.
Theo một nguồn tin, trong số mục tiêu của liên minh có thể sẽ có lập lá chắn tên lửa khu vực – điều Mỹ và các nước vùng Vịnh đã bàn nhiều năm nay nhưng chưa có kết quả và huấn luyện nâng cấp quân đội các nước.
Theo các nguồn tin Mỹ, các quan chức Saudi Arabia đã nêu ra ý tưởng về liên minh MESA - “NATO Ả Rập” theo cách gọi của các nguồn tin quan chức – từ trước khi ông Trump sang thăm Saudi Arabia năm ngoái nhưng đề xuất này lúc đó chưa được chú ý lắm. Các nguồn tin Ả Rập cũng nói họ có thông tin kế hoạch lập liên minh đã được khôi phục.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis (giữa) được chào đón khi đến thăm căn cứ không quân Al Udeid ở Doha (Qatar) ngày 21-4-2017. Ảnh: REUTERS
Nhà Trắng xác nhận đã xúc tiến lập liên minh với “các đối tác khu vực” từ vài tháng trước.
“MESA sẽ như một bức tường chống lại sự gây hấn, khủng bố, cực đoan của Iran và mang lại ổn định cho Trung Đông” - Reuters dẫn lời một người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ.
Chính phủ Mỹ hy vọng liên minh MESA hay còn gọi là “NATO Ả Rập” sẽ được các bên bàn bạc tại Mỹ vào khoảng thời gian 12 và 13-10 tới, các nguồn tin cho biết.
Chưa biết ý định này của chính phủ Trump sẽ thế nào. Các chính phủ Mỹ trước cũng từng có sáng kiến phát triển một liên minh giữa Mỹ với các nước vùng Vịnh và các đồng minh Ả Rập nhưng không thực hiện được.
Với Mỹ, Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Iran là nước gây mất ổn định khu vực, gây bất ổn nhiều nước Ả Rập thông qua các nhóm vũ trang thân mình (như Hezbollah), tăng cường đe dọa Israel. Thông tin này đến trong bối cảnh UAE hiện sẵn sàng triển khai thêm quân khắp Trung Đông đối phó với các kẻ thù của mình, vì cảm thấy không còn có thể chỉ trông chờ các các đồng minh phương Tây như Mỹ hay Anh, theo lời Ngoại trưởng UAE Anwar Gargash ngày 26-7.
Theo một nguồn tin, một cản trở lớn với kế hoạch lập liên minh MESA-NATO Ả Rập là mâu thuẫn giữa Saudi Arabia và UAE với Qatar vốn đã kéo dài 13 tháng qua. Qatar bị các láng giềng Ả Rập tẩy chay vì cáo buộc ủng hộ khủng bố, là nơi có căn cứ không quân lớn nhất của Mỹ ở khu vực. Tuy nhiên, cũng theo nguồn tin này, cả Saudi Arabia và UAE đều đảm bảo với Mỹ là mâu thuẫn này sẽ không là vấn đề với liên minh.
Tổng thống Mỹ Donald Trump giới thiệu một biểu đồ bán khí tài quân sự hạng nặng trong buổi tiếp Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman tại Nhà Trắng ngày 30-3. Ảnh: REUTERS
Chưa rõ liên minh MESA-NATO Ả Rập sẽ đối phó Iran thế nào nhưng chính phủ Trump và các đồng minh Hồi giáo Sunni có quyền lợi chung trong các cuộc xung đột ở Yemen, Syria, cũng như trong bảo vệ các tuyến đường vận tải vùng Vịnh vốn là nơi đi qua của phần lớn dầu trên thế giới.
Liên minh “NATO Ả Rập” dự báo sẽ làm gia tăng thêm căng thẳng giữa Mỹ và Iran vốn đã rất cao kể từ khi ông Donald Trump lên làm tổng thống Mỹ, đặc biệt cao sau khi ông Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran.
Một quan chức cấp cao Iran từng nói với Reuters rằng “dưới cái cớ bảo vệ ổn định an ninh Trung Đông, Mỹ và các đồng minh khu vực của mình đang gây căng thẳng khu vực”. Theo quan chức Iran này, cách tiếp cận đó của Mỹ và đồng minh sẽ không đưa tới kết quả gì ngoài làm gia tăng khoảng cách giữa Iran và các đồng minh khu vực của Iran với các nước Ả Rập Mỹ ủng hộ.
