Quy hoạch ven sông Sài Gòn là vấn đề cấp bách

Việc quy hoạch ven sông Sài Gòn như thế nào để đánh thức “con rồng” đang ngủ quên này là vấn đề được nhiều chuyên gia quan tâm, góp ý. Nhằm tìm hiểu thêm về việc quy hoạch, về quản lý, cảnh quan - kiến trúc, giao thông, kinh tế… của sông Sài Gòn thế nào cho phù hợp, Pháp Luật TP.HCM đã trao đổi với kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị, người gắn liền với công trình trùng tu Nhà hát lớn Hà Nội, Tòa nhà Quốc hội, sân vận động quốc gia Mỹ Đình, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, trung tâm hành chính các tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Long An, Hậu Giang… xung quanh vấn đề này.

Sông Sài Gòn đang bị bỏ quên

. Phóng viên: Với các TP lớn trên thế giới, việc có con sông chảy qua được xem là vốn quý trời ban để phát triển nhưng sông Sài Gòn chảy qua TP.HCM lại chưa có được vị thế như vậy, vì sao chúng ta lại phải đặt ra vấn đề quy hoạch ven sông Sài Gòn vào lúc này, thưa ông?

+ Kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị: Nói đến TP.HCM thì phải nói đến sông Sài Gòn. Thời gian vừa qua chúng ta tập trung phát triển quỹ đất trung tâm và vùng phụ cận nhưng quên mất con sông quý giá này. Sông Sài Gòn gần như nằm im và bị bỏ quên, nó thiếu đi sự phát triển dù là nguồn tài nguyên quý giá vô cùng cho TP. Nếu TP.HCM không có con sông thì sẽ thiệt thòi rất nhiều mặt, chưa kể sự hiện diện của nó làm thay đổi cảnh quan của TP.

Sông Sài Gòn cần được quan tâm nhiều hơn, khí hậu từ con sông đem đến vào những buổi chiều mà ít nơi nào có được. Ngày xưa, khi người Pháp quy hoạch TP.HCM thì những tuyến phố, con đường đều được thiết kế “đổ thẳng” về hướng sông, khí hậu từ sông lên do ít có công trình che chắn, đây là sự nghiên cứu kỹ về mặt quy hoạch.

Một TP khi phát triển có dòng sông chảy ngang thì vô cùng thuận lợi. Xưa sông Sài Gòn có Bến Nghé, là nơi thuyền bè đưa trâu nghé lên bờ. Cũng như sông Seine ở TP Paris, ngay khu trung tâm có một đảo In The France và giao thương bắt đầu từ đó. Lịch sử TP Paris tương tự TP.HCM hiện nay, đều bắt đầu từ con sông. Vì thế, việc quy hoạch ven sông Sài Gòn là việc cấp bách để đánh thức con sông như đánh thức một “con rồng” nằm uốn khúc qua TP.HCM.

Góp phần điều tiết nguồn nước

. Ông có thể nói rõ hơn các giá trị về mặt quy hoạch, cảnh quan, các vấn đề khác mà sông Sài Gòn có thể đem lại cho TP.HCM và người dân nơi đây?

+ Có thể thấy không gì đẹp và thoải mái bằng một buổi chiều tản bộ ven sông Sài Gòn. Tuy nhiên, hiện tại chúng ta chỉ đi được một đoạn từ Ba Son đến Công viên Bến Bạch Đằng, Quảng trường Mê Linh là đẹp. Sự phát triển ven sông còn hạn chế, chưa đóng góp được nhiều cho sinh hoạt cảnh quan của TP.

Phát triển sông Sài Gòn gần như là điều kiện bắt buộc phải có. Sông chạy từ phía bắc, qua Thanh Đa, Thảo Điền, Thủ Thiêm, hai đầu là huyện Củ Chi, Cần Giờ đều có những quỹ đất đang phát triển dọc theo đó. Sự phát triển con sông sẽ đem đến nguồn kinh tế vô cùng dồi dào và nếu chúng ta phát triển khu ven sông hay đảo, cồn trên sông khi đó sẽ tạo nên đô thị đặc thù cho TP như khu Thủ Thiêm, Thảo Điền, bán đảo Thanh Đa…

Nếu quy hoạch tốt, sông Sài Gòn cũng sẽ là huyết mạch về giao thông đường thủy, nó gắn bó kết nối những quận, huyện, kể cả trung tâm TP với nhau. Đường thủy này sẽ dùng để chuyên chở công cộng, có thêm tàu đi du lịch để ngắm sông, ngắm TP.

Ngoài giao thông, kinh tế, du lịch, khí hậu như đã phân tích, chúng ta còn phải chú ý đến giá trị mặt nước mà sông Sài Gòn mang lại. Sông Sài Gòn sẽ đóng vai trò chính trong việc điều tiết mặt nước, nó là kết quả của việc chống ngập của TP như thế nào cho hiệu quả. Như TP ở Hà Lan mặt đất thấp hơn mặt nước, họ giải quyết bài toán bằng cách có những con sông xen lẫn trong TP để điều tiết mặt nước hợp lý.

Về văn hóa, ở những TP lớn trên thế giới, chỉ có một khúc sông nhỏ qua TP thì họ cũng phát triển rất tốt hai bên, kết hợp với ẩm thực, văn hóa tạo thành một cuộc sống, sinh hoạt đặc biệt về chiều cũng như về đêm cho TP đó.

TP.HCM phải mạnh dạn, nhanh chóng hơn trong việc đưa sông Sài Gòn trở thành ngôn ngữ kiến trúc TP.HCM. Đó là ngôn ngữ về nước, gió, thiên nhiên, một thành phần phát triển về kinh tế của TP.HCM và một biểu tượng luôn gắn bó với người dân TP.HCM.

Mỗi khu vực cần một điểm nhấn

. Việc quy hoạch ven sông Sài Gòn có cần những công trình mang điểm nhấn tầm cỡ hay công trình văn hóa, quảng trường… không, thưa ông?

+ Khi chúng ta đi dọc theo con sông xuyên TP, qua khu trung tâm, chắc chắn phải có công trình điểm nhấn. Tuy nhiên, bài toán của sông Sài Gòn cần đa dạng hơn vì nó uốn khúc, chạy dài, xuyên khu trung tâm, qua nhiều quận, huyện, vì vậy cần phải có những điểm nhấn cho những khu vực đó. Công trình kiến trúc cũng phản ánh tính chất của mỗi khu vực con sông chảy qua, các nhà quy hoạch và kiến trúc làm việc với nhau chắc chắn sẽ tạo nên hình ảnh đẹp cho ven sông Sài Gòn chứ không chỉ là làm đê, bờ kè.

. Một vấn đề khác là câu chuyện quản lý ven sông. Khi nhiều công trình lấn chiếm mọc lên thì sẽ khó khăn cho công tác quy hoạch, ông có giải pháp gì cho vấn đề này?

+ Muốn quản lý tốt thì phải giải quyết bài toán quy hoạch trước, quản lý phải theo quy hoạch được duyệt. Nếu bài toán quy hoạch đi đầu thì việc quản lý về sau sẽ đơn giản hơn. Vấn đề của chúng ta là đi chậm so với sự phát triển. Vì vậy, cần đẩy nhanh việc nghiên cứu, quy hoạch của con sông và vùng ven sông.

TP.HCM phải mạnh dạn, nhanh chóng hơn trong việc đưa sông Sài Gòn trở thành ngôn ngữ kiến trúc TP.HCM. Đó là ngôn ngữ về nước, gió, thiên nhiên, một thành phần phát triển về kinh tế của TP.HCM và một biểu tượng luôn gắn bó với người dân TP.HCM.•

Xin cảm ơn ông!