Gần Tết, mạng xã hội hay ngoài đường bày bán nhiều mẫu bao lì xì in hình tiền Việt Nam mệnh giá từ 100.000 - 500.000 đồng và bao lì xì “sổ đỏ, sổ hồng” có in hình Quốc huy Việt Nam. Xin hỏi, việc rao bán bao lì xì in hình Quốc huy, mệnh giá tiền có vi phạm luật hay không? Nếu vi phạm thì xử phạt như thế nào?
Bạn đọc Nhã Thương, TP.HCM
Luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn Luật sư TP.HCM trả lời: Việc sao chụp hình tờ tiền Việt Nam để in bao lì xì mà không có sự chấp thuận bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước và có hình Quốc huy Việt Nam là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm.
Cụ thể, theo Điều 23 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010 và khoản 3 điều 3 Quyết định số 130/2003/QĐ-TTg về việc bảo vệ tiền Việt Nam quy định về những hành vi bị nghiêm cấm: “Sao chụp tiền Việt Nam với bất kỳ mục đích nào không có sự chấp thuận trước bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước”.
Theo Mục B Phần II Điều lệ số 973-TTg về việc dùng Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hoà thì: “Hình quốc huy được in hoặc đóng bằng dấu nổi trên các thứ giấy sau đây: Bằng huân chương, bằng khen của Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Thủ Tướng Chính Phủ; Các văn bản ngoại giao như quốc thư, uỷ nhiệm thư, thư giới thiệu của Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Thủ Tướng Chính Phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; Hộ chiếu; Các công hàm, thiếp mời, phong bì của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hoà, Thủ Tướng Chính Phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; Các thư từ, thiếp mời, phong bì của Trưởng ban Thường trực Quốc Hội trong việc giao thiệp với các cơ quan nước ngoài; Công văn, thiếp mời, phong bì của các Đại sứ quán và Lãnh sự quán ở nước ngoài; Đối với những trường hợp cụ thể chưa nói trong điều lệ này thì các cơ quan sẽ báo cáo lên Thủ Tướng Chính Phủ để xét duyệt”.
Theo khoản 5 Điều 3 Nghị định số 98/2020 quy định thì: “Hàng cấm” gồm hàng hóa cấm kinh doanh, hàng hóa cấm lưu hành và hàng hóa cấm sử dụng tại Việt Nam” nên những bao lì xì này sẽ thuộc vào danh mục hàng hóa chưa được phép lưu hành, sử dụng tại Việt Nam và bị coi là hàng cấm.
Theo Điều 17 Nghị định 87/2023 thì các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện sao, chụp hình ảnh tiền Việt Nam phải đảm bảo đáp ứng các nguyên tắc nêu tại khoản 1 Điều 17 trong đó bao gồm nguyên tắc sau: “Việc sao, chụp hình ảnh tiền Việt Nam không nhằm mục đích thương mại, không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào trừ trường hợp dùng trong tác phẩm báo chí, phim tài liệu hoặc lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu hoặc chụp ảnh, truyền hình về đồng tiền Việt Nam được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu, tuyên truyền về đồng tiền Việt Nam”.
Về hình thức xử phạt vi phạm:
Luật sư Đào Thị Bích Liên trả lời: Theo khoản 4 Điều 31 Nghị định 88/2019 quy định về vi phạm bảo vệ tiền Việt Nam thì: “Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi sao chụp, in ấn, sử dụng bố cục, một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, chi tiết, hoa văn của tiền Việt Nam không đúng quy định của pháp luật”.
Theo khoản 5 Điều 31 Nghị định 88/2019 quy định về hình thức xử phạt bổ sung thì: “Tịch thu toàn bộ tang vật, phương tiện thực hiện hành vi vi phạm tại các khoản 2, 3 và 4 Điều này, giao cơ quan có thẩm quyền xử lý”.
Ngoài ra, theo khoản 5 Điều 31 Nghị định 88/2019/NĐ-CP quy định về biện pháp khắc phục hậu quả thì:
“a) Buộc đóng dấu, bấm lỗ tiền giả theo đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước về xử lý tiền giả, tiền nghi giả đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều này;
b) Buộc tiêu hủy toàn bộ tang vật, phương tiện được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 4 Điều này;
c) Buộc nộp vào ngân sách nhà nước số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 4 Điều này”.
Do đó, đối với hành vi sao chụp, in ấn, sử dụng bố cục, một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, chi tiết, hoa văn của tiền Việt Nam không đúng quy định của pháp luật sẽ bị phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng. Đối với tổ chức thì mức phạt tiền bằng 02 lần mức phạt tiền của cá nhân theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 3 Nghị định nêu trên. Ngoài ra, người có hành vi vi phạm còn phải nộp vào ngân sách Nhà nước số lợi bất hợp pháp có được do buôn bán bao lì xì in hình tiền.