Ngày 30-11, Báo Tuổi Trẻ tổ chức hội thảo “Xoá sổ tín dụng đen bằng cách nào?” nhằm tìm ra giải pháp khơi thông tín dụng tiêu dùng tại các tổ chức tín dụng.
Tại đây, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM cho biết: Trên cả nước, 10 tháng đầu năm nay tín dụng tiêu dùng đạt 2,7 triệu tỉ đồng. Riêng với TP.HCM, dư nợ cho vay tiêu dùng đạt 955.000 tỉ đồng, chiếm 28,4% trong tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn.
Trong đó, dư nợ cho vay tiêu dùng phục vụ nhu cầu mua nhà ở có tỉ trọng cao nhất, đạt 612.000 tỉ đồng, chiếm 64% trong tổng dư nợ cho vay tiêu dùng. Còn lại, tín dụng cho vay tiêu dùng đáp ứng các nhu cầu khác trong cuộc sống hàng ngày của người dân đạt 343.000 tỉ đồng, chiếm 36%.
Tín dụng đen "ngoại" cho vay lãi trên 1.000%/năm
Ông Marcin Figlus - Giám đốc Khối Quản trị rủi ro FE Credit cho biết: FE Credit nói riêng và các công ty tài chính tiêu dùng được cấp phép nói chung đang đối mặt với một vấn đề nan giải trong công tác thu hồi nợ, đó là hoạt động bùng nợ có tổ chức.
Một bộ phận khách hàng đang cố tình đánh đồng hoạt động thu hồi nợ chính đáng của các công ty được cấp phép là phạm pháp để tẩy chay và chây ỳ việc trả nợ. Với tỉ lệ khách hàng “vay mà không trả” gia tăng nhanh chóng, chế tài xử phạt chưa có và hoạt động khởi kiện gặp khó với các khoản vay giá trị thấp, các công ty tài chính tiêu dùng, bao gồm cả FE Credit, bắt buộc phải trích lập dự phòng theo tình hình nợ xấu tăng cao.
Thêm vào đó, việc khách hàng cản trở hoạt động thu hồi nợ bằng các hành vi đe dọa, khủng bố ngược tinh thần nhân viên thu hồi nợ đã gây ra các xáo trộn tâm lý, hoang mang cho chính nhân viên.
"Tình trạng này đặc biệt trở nên nghiêm trọng trong hai năm qua. Nếu như năm 2019 và 2020, công ty chúng tôi chỉ ghi nhận có 2 trường hợp nhân viên thu hồi nợ bị hành hung, thì năm 2022 và 2023 có tới 24 vụ”, ông Marcin Figlus dẫn chứng.
Đánh giá về thực trạng tín dụng đen trong thời gian qua, Thượng tá Lê Vinh Tùng – Phó phòng Trọng án Cục Cảnh sát Hình sự, Bộ Công an cho biết: Hiện nay, trên mạng xã hội xuất hiện những hội nhóm bùng nợ, hướng dẫn bùng nợ, vay tín dụng giả để lừa đảo.
Thời gian qua chúng tôi đã phát hiện thủ đoạn các đối tượng thành lập doanh nghiệp (công ty tài chính, doanh nghiệp, công ty luật) mua lại các khoản nợ xấu, nợ khó đòi sau đó gọi điện, nhắn tin đe dọa nhằm cưỡng đoạt tài sản.
Đặc biệt, tội phạm tín dụng đen sử dụng công nghệ mới hoàn toàn (app cho vay), nổi bật là các thủ đoạn sử dụng công nghệ cao, mạng xã hội hoặc tạo lập các app giả, nhái của ngân hàng để dụ dỗ, mời chào vay tiền, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân sau đó sử dụng để nhắn tin, đe dọa, đòi nợ…
“Gần đây, các đối tượng người nước ngoài (Trung Quốc, Nam Phi, Nga, Latvia...) đến Việt Nam thành lập, thu mua, thuê người đứng tên doanh nghiệp có chức năng cầm đồ, tư vấn, kinh doanh tài chính, tuyển dụng nhân viên để sử dụng các ứng dụng, website cho vay lãi nặng với lãi suất có khi lên đến trên 1.000%/năm”, Thượng tá Lê Vinh Tùng nói.
Cần có quy định khung để xác định phí hợp lý khi cho vay
Để thị trường tài chính tiêu dùng phát triển lành mạnh và bền vững, tiến sĩ Lê Thị Hoàng Thanh - Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự kinh tế (Bộ Tư pháp) kiến nghị cần xây dựng khung khổ pháp lý nhằm nâng cao nghĩa vụ của người đi vay với tổ chức tín dụng và có các biện pháp hữu hiệu, chặt chẽ để bên đi vay phải thực hiện đúng nghĩa vụ, không thể chây ỳ.
Để ngăn chặn làn sóng bùng nợ đang có dấu hiệu lan nhanh như hiện nay, ông Marcin Figlus cho rằng ngoài việc nâng cao ý thức chấp hành luật của những người vay, cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm các đối tượng tham gia vào các hội nhóm bùng nợ, cũng như những người hướng dẫn và khuyến khích hành vi bùng nợ, cố tình không trả nợ.
Đặc biệt, cần áp dụng chế tài răn đe đối với những cá nhân có hành vi cố tình vi phạm quy tắc và đạo đức trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng nói riêng và lĩnh vực tín dụng cá nhân nói chung.
"Nếu không có hành động cụ thể, việc bùng nợ tiếp tục xảy ra và có thể tác động đến tình trạng nợ xấu không những cuối năm 2023 mà còn nhiều năm sau nữa. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến cả người đi vay và các công ty tài chính tín dụng tiêu dùng, từ đó ảnh hưởng đến chính khách hàng tiếp cận vốn vay do công ty tài chính phải siết chặt lại công tác cho vay”, ông Marcin Figlus nhấn mạnh.
Còn theo TS Lê Thị Hoàng Thanh, cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí quản lý khoản vay để cân bằng quyền lợi chính đáng giữa bên vay và bên cho vay. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế tại Nhật Bản, mức trần lãi suất vay tiêu dùng là 20%/năm, ở Ấn Độ, lãi vay tiêu dùng dao động trong khoảng 12- 48%/năm; tại Brazil là 30-70%; tại Mỹ, chỉ khoảng 8-36%/năm; Trung Quốc áp dụng từ 10-40%/năm.
Để giảm thiểu tình trạng cho vay nặng lãi, bà Thanh đề nghị cơ quan chức năng cần đưa ra những quy định khung nhằm kiểm soát các chi phí như phí phạt quá hạn, phí thẩm định… để từ đó xác định đâu là chi phí hợp lý. Nếu các chi phí bất hợp lý và lãi suất cao vượt khung sẽ bị vô hiệu. Tại Nhật Bản, bất kể các món tiền gồm lãi suất, các khoản phí như phí kiểm tra, phí hoa hồng, phí giảm giá,… đều được tính là lãi suất.
