Dù cơ quan chức năng liên tục cảnh báo tình trạngvỡ hụi khiến nhiều người phải trắng tay, thậm chí lâm vào cảnh nợ nần nhưng nhiều người dân tại các vùng nông thôn vẫn tham gia hoạt động này.
Thiệt hại từ những vụ vỡ hụi ngày càng lớn
Mới đây, ngày 23-10 đã xảy ra vụ vỡ hụi ở xã Thái Học, huyện Bình Giang, Hải Dương khiến hàng trăm người bị mất trắng khi chủ hụi tuyên bố mất khả năng chi trả. Tổng số tiền đến thời điểm này là hàng chục tỉ đồng với lãi suất trung bình gần 18% mỗi tháng.
Trước đó vài ngày, Công an TP Phan Thiết cũng tiếp nhận thông tin trình báo của 46 người tham gia đường dây chơi hụi hơn 3,2 tỉ đồng và chủ hụi đã bỏ trốn.
Cuối tháng 5 vừa qua, Công an huyện Thống Nhất (Đồng Nai) đã tiến hành xác minh vụ vỡ hụi quy mô lên đến hơn 40 tỉ đồng, với số nạn nhân bị ảnh hưởng lên đến hơn 200 người...
Điều 471 Bộ luật Dân sự 2015 quy định chơi hụi là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại, cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh hụi và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.
Thực chất, hoạt động chơi hụi không vi phạm pháp luật mà chỉ bị nghiêm cấm nếu người chơi lợi dụng hình thức này để che giấu hoạt động cho vay nặng lãi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Trong trường hợp, nếu việc chơi hụi nhằm mục đích tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, không vi phạm những điều cấm của pháp luật thì hoạt động này được pháp luật bảo vệ.
Pháp luật quy định cụ thể mức lãi suất của họ, hụi, biêu, phường phải tuân theo mức lãi suất được quy định trong luật dân sự là không vượt quá 20%/năm và cũng nghiêm cấm những hình thức cho vay nặng lãi (tín dụng đen) núp bóng dưới danh nghĩa các nhóm họ, hụi.
Tuy nhiên, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (DIV) nhận thấy thời gian gần đây ngày càng có nhiều vụ việc vỡ hụi, chủ hụi tuyên bố vỡ nợ, không có khả năng chi trả. Một số đối tượng chủ hụi lợi dụng việc chơi hụi để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Nhiều người dân dốc toàn bộ tiền tích góp cả đời cho chủ hụi đứng trước nguy cơ không thể lấy lại số tiền dẫn đến cảnh trắng tay, nợ nần.
Để đưa hoạt động của hình thức họ, hụi, phường… về đúng mục đích, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 19/2019 quy định chi tiết về cách thức hoạt động, nguyên tắc tổ chức và hình thức thỏa thuận về dây họ.
Cụ thể, tại Điều 3 Nghị định 19/2019 quy định việc tổ chức họ, hụi, phường chỉ được thực hiện nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau chứ không được tổ chức để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác. Ngoài ra, Điều 7 quy định thoả thuận về dây họ phải được thể hiện bằng văn bản và được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu.
Làm sao để giảm nguy cơ vỡ hụi?
Tuy nhiên, nhiều người dân góp tiền chơi hụi bằng lòng tin, bị dụ bởi lời mời lãi suất “khủng”... khiến họ tự nguyện mang tiền đến góp mà không có bất kỳ một loại văn bản, giấy tờ nào hoặc có cũng chỉ là những tấm giấy viết tay vô giá trị. Thậm chí, nhiều người còn không biết những ai cùng chơi với mình.
Theo đó, DIV cho rằng nguy cơ vỡ hụi, nhất là ở vùng nông thôn chắc chắn chưa dừng lại. Từ một hình thức tiết kiệm tiền để tương trợ lẫn nhau, hụi, họ đã bị biến tướng và trở thành một vấn nạn, nhất là khi người cầm hụi, họ có ý định lừa đảo. Với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, hy vọng trong tương lai gần họ, hụi, biêu, phường sẽ sớm trở về với đúng chức năng, mục đích vốn có.
Để giảm thiểu rủi ro cho những người tham gia chơi hụi, DIV cho biết: Đối với chủ hụi cần lập sổ hụi để lưu trữ thông tin về người chơi (như CMND, CCCD, hộ khẩu, nơi cư trú hiện tại). Tổ chức họp hụi khi bắt đầu chơi để người chơi biết được có những ai tham gia và người đó là ai.
Ghi chép lại quá trình đóng hụi, hốt hụi của người chơi và cho người chơi đã đóng hoặc đã hốt hụi ký xác nhận sau mỗi lần đóng hoặc hốt hụi. Và chủ hụi phải có trách nhiệm yêu cầu người chơi hụi cam kết bồi thường thiệt hại cho chủ hụi khi vi phạm việc đóng hụi.
Về phía người chơi hụi cần nắm thông tin cá nhân của chủ hụi và những người tham gia dây hụi (như CMND, CCCD, hộ khẩu, nơi cư trú…). Người chơi hụi phải yêu cầu chủ hụi ghi giấy xác nhận góp hụi khi đến lượt góp, giấy xác nhận đã hốt hụi đối với thành viên đã hốt hụi và công khai thứ tự hốt hụi của người chơi hụi.
Đáng lưu ý, người chơi hụi phải yêu cầu chủ hụi lập văn bản thỏa thuận giữa các người chơi hụi về lãi suất (đối với hụi có lãi); cam kết chịu trách nhiệm trước người chơi khi có rủi ro xảy ra.
