Ca đầu tiên là bệnh nhi VT (28 tháng tuổi, Tuyên Quang), được BV tuyến dưới chuyển đến BV Nhi Trung ương ngày 27-7 trong tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, co giật, hoại tử lan rộng ở cẳng bàn chân trái và có hội chứng chèn ép khoang, tiêu cơ vân… tiên lượng rất nặng nề.
Bị rắn hổ cắn khi đang ngủ
Trước đó, đêm 25-7, khi trẻ nằm ngủ dưới nền nhà cùng gia đình thì bị rắn cắn vào ngón cái bàn chân trái.Gia đình đưa trẻ đến một thầy lang lấy thuốc về đắp.
Sau 1 ngày chân trẻ sưng, hoại tử lên tới đùi, co giật toàn thân nên mới đưa trẻ đi cấp cứu tại BV đa khoa tỉnh.
Lúc này, trẻ đã suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, liệt cơ hô hấp. Các bác sĩ (BS) khẩn trương cấp cứu, đồng thời liên hệ hội chẩn với BV Nhi Trung ương để đưa ra phương án điều trị cũng như chuyển tuyến an toàn nhất cho trẻ.
Dựa trên đặc điểm vết cắn, tính chất sưng nề, hoại tử tiến triển, kèm theo liệt cơ hô hấp, các BS hướng đến trẻ bị rắn hổ đất cắn.
 |
Hình ảnh rắn hổ đất. Ảnh: Internet |
Ngay trong đêm, bệnh nhi được truyền 40 lọ huyết thanh kháng nọc rắn hổ và thở máy, hỗ trợ tuần hoàn, đồng thời phẫu thuật mở cân cẳng bàn chân trái để giải phóng chèn ép khoang.
Ngoài ra, bệnh nhi cũng được truyền dịch, lợi tiểu để phòng biến chứng suy thận cấp do tiêu cơ vân.
 |
Bệnh nhi VT hiện đang được chăm sóc, điều trị tại BV Nhi Trung ương, Hà Nội. Ảnh: BV Nhi Trung ương |
Sau 4 ngày điều trị, hiện bệnh nhi đã được rút ống nội khí quản, tỉnh táo, hồi phục hoàn toàn về sức cơ, cẳng bàn chân trái đỡ sưng nề, vận động tốt. Tuy nhiên, ngón cái bàn chân trái bị rắn cắn đã hoại tử khô, có thể cần phẫu thuật cắt bỏ.
Nguy kịch vì bị rắn cạp nia miền Bắc cắn
Cùng ngày, BV Nhi Trung ương tiếp nhận thêm ca nguy kịch cũng do rắn cắn. Bệnh nhi là NH (3 tuổi, quê Nghệ An) bị cắn bởi 1 loại rắn sọc đen sọc trắng tại vùng cánh tay phải khi đang ngủ dưới nền nhà.
Sau khi phát hiện sự việc, gia đình đưa trẻ đến nhà thầy lang tại địa phương chữa trị.
Tuy nhiên, trong 1giờ đắp thuốc lá, gia đình nhận thấy trẻ rơi vào tình trạng sụp mi, giãn đồng tử 2 bên, nói khó, liệt tứ chi, liệt cơ hô hấp tiến triển nên đưa đến BV địa phương.
Tại đây, trẻ được cấp cứu, đặt nội khí quản, sau đó chuyển đến BV Nhi Trung ương.
 |
Hình chụp rắn cạp nia cắn bé H do gia đình cung cấp. Ảnh: BV Nhi Trung ương |
Từ hình ảnh con rắn do gia đình chụp bằng điện thoại, các BS xác định bệnh nhi bị rắn cạp nia miền Bắc cắn.
Đây là một trong số loại rắn có nọc độc mạnh nhất, thường gây giãn đồng tử, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi. Đặc biệt, gây liệt cơ hô hấp đe doạ trực tiếp đến tính mạng.
Huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia hiện chưa được sản xuất tại Việt Nam, nguồn cung trong nước phụ thuộc vào nước ngoài. Tại BV Chợ Rẫy (TP.HCM) chỉ có huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Nam đơn giá (không có tác dụng chéo với rắn cạp nia miền Bắc) và huyết thanh kháng nọc rắn đa giá (có tác dụng chung cho rắn cạp nong, cạp nia, hổ chúa, hổ đất).
Bệnh nhi được truyền 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn đa giá. Hiện sau 14 ngày điều trị tích cực, trẻ đã tỉnh, có nhiều nhịp tự thở, biết thực hiện các động tác theo yêu cầu của BS, kết quả điện não đồ bình thường và kế hoạch rút máy thở trong một vài ngày tới.
Rối loạn đông máu sau khi bị rắn lục cắn
Trưa 1-8, các khoa Cấp cứu và chống độc tiếp nhận bệnh nhi QH (13 tuổi, quê Thái Nguyên) bị rắn lục cắn.
Trước đó, gia đình đã đưa bệnh nhi đến BV địa phương sơ cấp cứu và chuyển đến BV Nhi Trung ương. Tại đây, trẻ được phát hiện rối loạn đông máu nặng, giảm Albumin máu.
Ngay lập tức, trẻ được truyền 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn lục tre, truyền Plasma tươi và chăm sóc tích cực. Chỉ sau 1 ngày điều trị, tình trạng bệnh nhi ổn định và được xuất viện.
 |
Bé H bị rắn lục cắn khi còn đang điều trị tại BV. Ảnh: BV Nhi Trung ương |
Tại Việt Nam, các loại rắn độc phổ biến gồm: hổ mang, cạp nong, cạp nia, rắn lục… Mỗi loài rắn có đặc trưng về hình thái và loại nọc độc khác nhau.
Theo BS chuyên khoa 2 Phạm Thị Thanh Tâm, BV Nhi Trung ương, mùa hè là mùa rắn sinh sôi, phát triển, xảy ra nhiều nhất từ tháng 4 đến tháng 11 và cũng là thời điểm số bệnh nhi bị rắn cắn có xu hướng tăng.
Khi bị rắn độc cắn, người bệnh thường thấy đau buốt tại chỗ cắn, thấy dấu răng sâu, vết thương chảy máu khó cầm, vùng chi bị cắn sưng nề, nổi phỏng nước, hoại tử lan dần.
Cạnh đó, có thể có các dấu hiệu toàn thân như nhìn mờ, sụp mi, đau rát họng, nói khó, nuốt sặc, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, thậm chí co giật, hôn mê.
Tất cả trường hợp bị rắn cắn đều nên được theo dõi ít nhất 24 giờ trong BV. Huyết thanh kháng nọc rắn được chỉ định trong các trường hợp có biểu hiện nặng toàn thân do rắn độc cắn hoặc có rối loạn đông máu nặng.
Thời điểm sử dụng huyết thanh tốt nhất là 4 giờ đầu, tuy nhiên trong 24 giờ đầu vẫn có hiệu quả, một số trường hợp quá 24 giờ vẫn có thể sử dụng. Các trường hợp khác được điều trị hỗ trợ tùy theo triệu chứng lâm sàng.
“Nhiều gia đình chủ quan áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu vết rắn cắn, cho đến khi có các biểu hiện suy hô hấp, tím tái, xuất huyết nặng… thì mới đến cơ sở y tế. Vì vậy, sau khi bị rắn cắn, bệnh nhân cần được xử trí và cấp cứu kịp thời để hạn chế tình trạng hoại tử chi thể, rối loạn đông máu, nhiễm trùng, thậm chí tử vong” – BS Tâm khuyến cáo.
