Đà Nẵng hôm trước mưa nhí nhách suốt ngày suốt đêm. Đến sáng hôm sau, xe tôi rời Đà Nẵng, qua khỏi bãi biển Mỹ Khê, trời trống chân dần rồi hưng hửng nắng...
Vào tới TP Hội An tầm chín rưỡi, mười giờ sáng, trời thênh thang nhẹ như một tấm lụa trắng.
Loay hoay chưa biết đi thế nào về làng Trà Quế, xã Cẩm Hà thì thấy một đôi thanh niên đang đi bộ bên kia đường. Bác tài bèn rà xe chậm lại hỏi với qua khung cửa: “Làm ơn cho hỏi đường đến làng rau Trà Quế?”.
"Chạy thẳng!". Hai thanh niên chưa kịp trả lời thì ai đó đang chạy xe máy cùng chiều bất chợt nghe câu hỏi nên trả lời vọng lại. Hai thanh niên gật đầu xác nhận. Người Quảng Nam thân thiện và chất phác như vậy đó.
Rau gia vị ở Trà Quế, thứ nào lá cũng nhỏ li ti, thơm nồng nàn. Ảnh: CHẾ DIỄM TRÂM
Biết đường, xe băng băng chạy thẳng thêm khoảng cây số nữa. Nhìn về tay phải thấy tấm biển màu xanh da trời nhạt với dòng chữ chỉ đường vào làng. Đầu làng, sát nhà văn hóa thôn có một khu đất trống để đậu xe. Tức là để xe đó và tự đi vào làng. Ngay ngã ba đầu tiên, nhìn sang trái đã thấy một đồng đất phẳng tít tắp, xanh mênh mông.
Dợm bước vào đầu bãi vài ba bước đã nghe mùi thơm dìu dịu tỏa khắp không gian. Những ô đất chữ nhật phẳng phiu với đủ cấp độ xanh của ngò rí, rau răm, rau húng, hành, hẹ… đang thì mơn mởn. Điểm nhấn là những dãy xà lách xanh non, bóng mướt như ai đó thoa lên tí dầu. Đặc biệt, các loại rau gia vị ở đây cành và lá đều rất nhỏ, nhỏ li ti đến kỳ lạ và thơm nồng nàn.
Đầu mỗi vạt rau, lác đác mấy cái máng vôi cạn trẹt hình chữ nhật vát tròn các góc để chứa nước. Người nông dân dùng hai bình hoa sen trên hai đầu gánh đến đó múc nước rồi đi trên con đường hẹp bằng một bàn chân, hất ngang qua ngang lại tưới ướt đẫm hai dãy rau hai bên. Thời đại công nghệ, đã thấy vài cột ống tưới phun tròn nhưng ở đây, cách tưới truyền thống như thế này vẫn là chính.
Đầu mỗi vạt rau, lác đác mấy cái máng vôi cạn trẹt hình chữ nhật vát tròn các góc để chứa nước. Ảnh: CHẾ DIỄM TRÂM
Ngày hôm trước có mưa nên buổi sáng hôm ấy, người dân chủ yếu làm đất và thu hoạch rau. Đàn ông làm đất, đánh rãnh, bỏ phân. Phụ nữ cắt rau, cấy và gieo cây mới, hạt mới. Thấy một bà cụ ngoài bát thập đang nhổ và cắt bỏ gốc những búp xà lách xếp vào một cái rổ to, tôi đến gần hỏi ra mới biết rau nhà bà là để bỏ mối cho các nhà hàng và siêu thị cao cấp tận TP Đà Nẵng.
Khi phóng tầm mắt bao hết cánh đồng, điểm nhìn dừng lại ở vài trụ tre, giàn tre lợp lá thỉnh thoảng vươn lên trên. Trụ dành cho đậu ván, đậu que ra hoa, thụ trái… Giàn là phần cho bí, bầu đơm bông rồi thõng trái xuống xanh non. Cũng là nơi để tránh nắng, ngả tơi nón đón vạt gió mát lành của đồng bãi.
Đất làng Trà Quế là đất cát phù sa tơi mịn, nên dẫu hôm trước có mưa thì đất vẫn không đọng nước và nhão. Bỏ chân trần giẫm lên đất nghe mát rượi và êm ru. Đây đó vài nhóm khách Tây đang trải nghiệm tập làm nông dân cấy cải và gánh bình hoa sen tưới rau. Thật thú vị!
Nông dân làng rau Trà Quế làm đất trồng rau. Ảnh: CHẾ DIỄM TRÂM
Ngoài rau, ở Trà Quế có thêm nghề làm giá đậu xanh. Cả hai nghề trồng rau và làm giá đã đi vào câu ca dao cổ:
Ai về Trà Quế mà coi
Trà Quế có nghề ngâm giá đậu xanh.
Sáng mai đi bán rau hành
Khuya về gánh nước năm canh chưa nằm.
Nghề trồng rau thơm không quá nhọc nhằn nhưng không phải nhàn nhã. Phải có tình yêu nghề cha truyền con nối và tình yêu làng mạc sâu đậm, cư dân làng Trà Quế mới giữ lại đồng đất và nghề nghiệp truyền thống hơn ba thế kỷ qua, làm nên thương hiệu rau Trà Quế nức danh: “Rau thơm Trà Quế, Cẩm Lệ thuốc ngon”.
Trên đồng và dọc đường làng, ngoài rau, đâu đâu cũng hoa trái sum suê. Về Trà Quế, quả là xoay phía nào cũng thơm nức!
