Ngày 1-7-2023, 3 luật mới sẽ chính thức có hiệu lực thi hành là Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở 2022, Luật Thanh tra 2022 với nhiều điểm mới.
Bổ sung nhiều hành vi là bạo lực gia đình
Luật phòng, chống bạo lực gia đình 2022, được Quốc hội thông qua ngày 14-11-2022 với nhiều điểm mới. Trong đó, bạo lực gia đình được định nghĩa là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể chất, tinh thần, tình dục, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình (bổ sung thêm tổn hại về tình dục).
Cạnh đó, Luật mới đã mở rộng đối tượng khi xác định hành vi bạo lực gia đình trong mối quan hệ ngoài quan hệ hôn nhân.
Cụ thể, theo Luật Phòng chống bạo lực gia đình 2007, hành vi bạo lực gia đình cũng được áp dụng đối với thành viên gia đình của vợ, chồng đã ly hôn hoặc nam, nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng.
Còn theo Luật Phòng chống bạo lực gia đình 2022, hành vi bạo lực gia đình được thực hiện giữa người đã ly hôn; người chung sống như vợ chồng; người là cha, mẹ, con riêng, anh, chị, em của người đã ly hôn, của người chung sống như vợ chồng; người đã từng có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi với nhau cũng được xác định là hành vi bạo lực gia đình theo quy định của Chính phủ.
Đồng thời Điều 3 Luật Phòng chống bạo lực gia đình 2022 đã bổ sung nhiều hành vi là bạo lực gia đình để phù hợp với tình hình mới như:
- Cưỡng ép chứng kiến bạo lực đối với người, con vật nhằm gây áp lực thường xuyên về tâm lý.
- Bỏ mặc, không quan tâm; không nuôi dưỡng, chăm sóc thành viên gia đình là trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người cao tuổi, người khuyết tật, người không có khả năng tự chăm sóc; không giáo dục thành viên gia đình là trẻ em;
- Kỳ thị, phân biệt đối xử về hình thể, giới, giới tính, năng lực của thành viên gia đình;
- Tiết lộ hoặc phát tán thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm...
5 hành vi bị nghiêm cấm trong thực hiện dân chủ ở cơ sở
Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở 2022 quy định về nội dung, cách thức thực hiện dân chủ ở cơ sở, quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở và trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Tại Điều 9 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở 2022 đã liệt kê 5 hành vi bị nghiêm cấm trong thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đó là:
- Gây khó khăn, phiền hà hoặc cản trở, đe dọa công dân thực hiện dân chủ ở cơ sở.
- Bao che, cản trở, trù dập hoặc thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo; tiết lộ thông tin về người tố cáo, người cung cấp thông tin về hành vi vi phạm có liên quan đến việc thực hiện dân chủ ở cơ sở.
- Lợi dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để thực hiện hành vi xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
- Lợi dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để xuyên tạc, vu khống, gây mâu thuẫn, kích động bạo lực, phân biệt vùng, miền, giới tính, tôn giáo, dân tộc, gây thiệt hại cho cá nhân, cơ quan, đơn vị, tổ chức.
- Giả mạo giấy tờ, gian lận hoặc dùng thủ đoạn khác để làm sai lệch kết quả bàn, quyết định, tham gia ý kiến của công dân.
Cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử phạt vi phạm hành chính; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Đối với cá nhân vi phạm còn có thể bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Quy định về thời hạn ký ban hành kết luận thanh tra
Luật Thanh tra 2022 được Quốc hội thông qua ngày 14-11-2022. Một trong các điểm mới đáng chú ý là để hạn chế và khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm ra quyết định thanh tra, tại Luật Thanh tra 2022 đã quy định về thời hạn ký ban hành kết luận thanh tra.
Theo đó, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được dự thảo kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra ký ban hành kết luận thanh tra và chịu trách nhiệm về kết luận, kiến nghị của mình.
