Bộ mặt mới của châu Á trong năm 2021

Là khu vực kiểm soát được đại dịch COVID-19 sớm nhất và hiệu quả tính đến thời điểm hiện tại, châu Á được kỳ vọng sẽ là điểm sáng nổi bật nhất trong bức tranh chính trị - kinh tế năm 2021. Tờ The Nikkei trong bài viết mới đây chỉ ra bốn thay đổi tích cực lớn đang chờ đợi các nước châu Á ở phía trước và nếu tận dụng tốt thì giấc mơ thúc đẩy kỷ nguyên châu Á sẽ không còn xa.

Họ đã nói Thời gian qua, châu Á đã vươn lên dẫn đầu trong việc tập hợp các biện pháp hiệu quả để bảo vệ nguồn lực của mình trước sự bùng phát của dịch COVID-19. Hệ thống cơ sở hạ tầng có khả năng thích nghi và phục hồi tốt hơn tại châu Á là bài học tốt cho các quốc gia khác trên thế giới. TS YUITO YAMADA,  Công ty tư vấn rủi ro McKinsey & Company (Mỹ)

COVID-19 tạo động lực cho cải cách toàn diện

Thay đổi đầu tiên theo The Nikkei chính là việc nền kinh tế các nước châu Á trong giai đoạn hậu đại dịch COVID-19 đã và đang tiến hành nhiều cải cách toàn diện để thích nghi với hoàn cảnh mới. Chính quyền lẫn giới tư nhân đều phải cân nhắc lại mọi khía cạnh hoạt động điều hành, làm ăn kinh doanh trong thực tế, chú trọng nhiều hơn đến sức khỏe y tế và những vấn đề liên quan đến môi trường mà lâu nay thường bị bỏ lơ do không mang lại lợi nhuận cao. Thực chất, đây hầu như đều là những thay đổi đã bắt đầu diễn ra từ trước khi đại dịch ập đến nhưng với quy mô triển khai còn hạn chế. COVID-19 chỉ giúp con người thấy rõ nếu không hành động sớm thì thiệt hại sẽ còn lớn hơn.

Bên cạnh đó, việc giới khoa học toàn thế giới chạy đua tìm kiếm các phương thức điều trị và vaccine ngừa COVID-19 thời gian qua cũng đã tạo động lực lớn khác thúc đẩy dòng đầu tư cả tư lẫn công đổ vào các ngành y học và chăm sóc sức khỏe nói chung. Xu hướng này sẽ vẫn được duy trì trong năm 2021.

Trong một cuộc họp báo hồi tháng 9, Giám đốc khu vực Tây Thái Bình Dương của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Takeshi Kasai khẳng định đại dịch đã làm thay đổi cách thức các xã hội vận hành và cách chúng ta nhận thức về giá trị sức khỏe và y tế.

“Tình hình mới đòi hỏi chúng ta phải dỡ bỏ các rào cản, hợp tác với sự đoàn kết, mở ra không gian cho các ý tưởng mới, các đối tác mới và bao quát những bất ổn và sự sáng tạo, đồng thời tính toán các rủi ro tiềm tàng - điều vô cùng cốt yếu của sự đổi mới” - ông Kasai nói.

Thêm nhiều không gian cho công nghệ mới 

Trong quá trình nghiên cứu về COVID-19, The Nikkei cho biết giới khoa học đã đạt được những bước tiến dài trong công nghệ chỉnh sửa gene, mở ra con đường mới không chỉ trong điều trị COVID-19 mà còn đối với các bệnh hiểm nghèo khác như ung thư. 

Các ngành quan trọng khác như điện toán lượng tử cũng phát triển vượt bậc, giúp cải thiện khả năng quản lý thảm họa từ xa của các chính phủ thông qua việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (big data). Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật hiện là những nước đi đầu trong ứng dụng công nghệ vào bộ máy hành chính, triển khai hiệu quả sáng kiến chính phủ điện tử. 

Cùng với đó, năm 2021 nhiều khả năng cũng sẽ là năm đánh dấu sự phát triển của công nghệ 5G với sự chống lưng của hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc. Trong khi các nước châu Âu vẫn còn do dự trong việc chọn đối tác cung cấp hạ tầng viễn thông sau những lùm xùm xung quanh Tập đoàn Huawei thì phần lớn các nước châu Á hầu như đều đã chọn bắt tay với tập đoàn này hoặc tự triển khai hạ tầng riêng. Trước mắt, điều này sẽ giúp châu Á có một lợi thế không nhỏ về thời gian so với châu Âu vì triển khai công nghệ mới đòi hỏi một giai đoạn thích nghi. 

Nhu cầu về các dịch vụ đám mây, một lĩnh vực quan trọng cho giai đoạn cạnh tranh tiếp theo giữa các gã khổng lồ công nghệ, trong năm 2021 cũng sẽ tiếp tục nóng lên khi ngày càng nhiều công ty chuyển các hoạt động sang trực tuyến để làm giảm tình trạng ngắt quãng do các sự kiện bất thường gây ra. Các nhà phân tích nhận thấy có tiềm năng tăng trưởng rất lớn ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, vì thị trường dịch vụ đám mây ở đây vẫn còn khá khiêm tốn so với khu vực Âu - Mỹ.

Kinh tế phục hồi, chính trị đổi sắc? 

Năm 2020, hàng loạt quốc gia rơi vào tình trạng suy thoái do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Theo số liệu của Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), GDP của khu vực châu Á giảm 0,4% trong năm 2020. Tuy nhiên, có nhiều dấu hiệu tích cực hơn trong năm 2021 khi ADB dự báo tăng trưởng khu vực ở mức 6,8%. The Nikkei cũng dự đoán sẽ có sự thay đổi đáng kể trong cấu trúc kinh tế châu Á vào năm tới dù để lấy lại mức tăng trưởng trước đại dịch có thể sẽ phải đợi đến năm 2022. Trung Quốc và Ấn Độ dự kiến sẽ dẫn đầu xu hướng tăng trưởng, ADB dự báo tăng trưởng của hai nước này lần lượt sẽ vào khoảng 7,7% và 8% trong năm 2021.

Về tình hình chính trị khu vực, các nhà lãnh đạo châu Á trong năm 2021 có thể sẽ “lấy lại được tinh thần” sau bốn năm phải làm việc với chính quyền Tổng thống Donald Trump khó đoán vì người kế nhiệm Joe Biden được dự báo sẽ không đưa ra bất kỳ chính sách nào làm khó các quốc gia ở đây nhằm tập trung nguồn lực đối phó Trung Quốc.

“Chính quyền ông Biden chắc chắn sẽ coi trọng việc đối thoại hòa bình, hợp tác và sẽ tạo điều kiện để mọi quốc gia đều có quyền lên tiếng. Trong khi đó, về Trung Quốc, chính quyền mới nhiều khả năng sẽ có cách đối phó có hệ thống và mang tính cạnh tranh cao hơn” - chuyên gia Chu Fengcheng thuộc công ty tư vấn rủi ro Plenum China (Hong Kong) nhận định. Tân tổng thống Mỹ sắp tới dự kiến cũng sẽ khôi phục các cuộc đàm phán thương mại và đối thoại hợp tác với Bắc Kinh về các vấn đề phi truyền thống như biến đổi khí hậu.•

Hoạt động văn hóa, du lịch ở châu Á trở lại bình thường Một thay đổi quan trọng khác trong năm 2021 là những hoạt động liên quan đến nghệ thuật, văn hóa, giải trí và du lịch ở châu Á sẽ trở lại bình thường sau thời gian gián đoạn vừa qua. Dù tình hình dịch hiện nay vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn, một số nước châu Á vẫn quyết định mở cửa hạn chế cho hành khách một số nước xung quanh khác. Singapore, Trung Quốc và đặc khu Hong Kong dự kiến sẽ cho phép hành khách của nhau tự do di chuyển qua lại vào quý I-2021. Thái Lan, Nhật cũng đang cân nhắc các biện pháp tương tự.  Sự kiện thể thao lớn nhất trong năm tới, Thế vận hội Tokyo, dự kiến khai mạc vào cuối tháng 7. Giải bóng bầu dục Hong Kong Sevens thu hút hàng ngàn người hâm mộ ở nước ngoài cũng được ấn định thời gian tổ chức vào tháng 4.  Bên cạnh đó, những người yêu điện ảnh nếu đã phát chán với cảnh phải xem các bộ phim bom tấn thông qua những nền tảng xem phim trực tiếp thì nay có kỳ vọng nhiều nước sẽ cho các rạp chiếu phim mở cửa tự do mà không đi kèm bất kỳ hạn chế nào.