Chiều 17-6, tiếp tục kỳ họp thứ 7, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra và thảo luận tại tổ về dự án Luật Công chứng (sửa đổi).
Nghề công chức là để phục vụ nhân dân
Phát biểu tại phiên thảo luận, Chủ tịch nước Tô Lâm cho rằng Luật Công chứng ra đời nhằm phục vụ nền quản lý hành chính, quản lý tư pháp. Trước đây chúng ta không có công chứng vì các giao dịch đều rất đơn giản.
Sau xã hội phát triển lên, nhu cầu quản lý hành chính nhà nước cùng với sự phát triển của tư pháp mới sinh ra công chứng. Từ rất đơn giản là sao y bản chính, chứng thực văn bản, còn thẩm quyền lúc đầu là của UBND.
Theo Chủ tịch nước, nghề công chứng là để phục vụ cho người dân vì họ có nhu cầu. Phục vụ quản trị xã hội liên quan đến pháp lý, chứng cứ tư pháp đòi hỏi độ chuẩn xác rất lớn. Sau đó, hình thành nên nghề công chứng và giao cho ngành tư pháp nhưng xã hội hóa lớn.
“Ban hành luật ra để hoạt động công chứng chuẩn nhưng đọc đi đọc lại, lại thấy không chuẩn, nếu tùy tiện thì rất khó khăn. Nếu gọi là luật hành nghề công chứng thì có vẻ phù hợp hơn” - Chủ tịch nước Tô Lâm bày tỏ băn khoăn.
Chủ tịch nước cho rằng hiện nay các bộ, ngành, địa phương đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cùng với đó quản lý, quản trị Nhà nước cũng cải tiến rất nhiều thì tự nhiên việc công chứng đã bớt hẳn đi.
Ông dẫn chứng trước đây có công việc gì thì người dân phải photo hộ khẩu rồi đến công chứng xác minh hộ khẩu nhưng giờ thì không còn hộ khẩu giấy nữa. Hay trước đây đi làm hộ chiếu, đăng ký xe máy phải mang theo một tập giấy tờ, công chứng xác nhận… để xác nhận địa vị pháp lý. Giờ đã cải cách thủ tục hành chính thì những giấy tờ đó không còn cần phải công chứng nữa.
“Trước đây làm hộ chiếu thì xác nhận hộ khẩu, coppy giấy khai sinh, đăng ký kết hôn… , tất cả các giấy tờ đó là để xác định xem địa vị pháp lý của người giao dịch đó” – Chủ tịch nước nói và cho rằng do cơ quan Nhà nước không có đủ nên mới phải yêu cầu người dân cung cấp.
Hiện nay, CCCD là giấy tờ duy nhất xác định địa vị pháp lý của người dân. Khi này, người dân không cần phải xác minh, photo CMND… mà chỉ cần một số định danh đó là có thể đi khám sức khỏe, xác nhận thuế, bảo hiểm y tế… Nhờ vậy mà giấy tờ cần công chứng đã giảm đi rất nhiều, đây cũng chính là cải cách thủ tục hành chính.
Theo Chủ tịch nước Tô Lâm, Luật Công chứng cần quy định trong những trường hợp nào phải công chứng, chứ không phải một cơ quan hay cán bộ nào đặt ra một thủ tục rồi buộc người dân phải công chứng nhưng khi hỏi thì lại không biết công chứng để làm gì…
Việc cải cách hành chính thời gian qua được người dân rất đồng tình, đến mức mà họ nghĩ tại sao bây giờ lại đơn giản đến như thế. Trước đây, khi muốn làm thủ tục gì thì phải xếp hàng từ mấy giờ sáng, đem theo đầy đủ các loại giấy tờ mới được giải quyết. Còn bây giờ chỉ cần mang CCCD đến là được xem xét, giải quyết.
“Thậm chí người dân cũng không cần phải đến trực tiếp mà có thể giao dịch điện tử cũng đã giải quyết được công việc” – Chủ tịch nói Tô Lâm và nhấn mạnh đó mới là điều quan trọng và cần phải cải cách.
Ông cũng cho rằng phải nhìn cái tổng thể xem công chứng là như thế nào và phục vụ cái gì, làm gì trong quản lý hành chính, trong hệ thống tư pháp và yêu cầu phải phục vụ nhân dân, đó mới là cái cao nhất.
“Cần rà soát lại tổng thể hơn để luật thực sự đi vào cuộc sống và nhận được sự hưởng ứng rộng rãi hơn. Các cơ quan quản lý nhà nước cũng phải vào cuộc, quy định cái nào thì phải công chứng, công chứng là phải chuẩn và mục đích cuối cùng là để cải cách hành chính” – Chủ tịch nước nhấn mạnh.
Bà Trương Mỹ Lan đã thao túng cổ phần của SCB như thế nào
Cũng tại phiên thảo luận tổ, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (đoàn TP Hà Nội) đề nghị cần quy định bắt buộc công chứng hồ sơ thành lập doanh nghiệp.
Ông cho rằng thủ tục thành lập doanh nghiệp lớn nhỏ hiện nay quá dễ dàng và chưa bảo đảm chặt chẽ, tạo ra kẽ hở để lợi dụng vào các mục đích phi pháp.
Nêu dẫn chứng, ông Hà nói theo khảo sát hiện nay, chỉ cần một bản sao CCCD và 2 triệu đồng phí dịch vụ là có thể thành lập một doanh nghiệp mà chủ doanh nghiệp không cần xuất hiện, thậm chí không cần ký vào hồ sơ.
Cạnh đó, việc giả mạo chữ ký trong điều lệ doanh nghiệp, biên bản họp hội đồng quản trị, hội đồng thành viên và các văn bản nội bộ doanh nghiệp diễn ra nhiều, đã có nhiều vụ án liên quan, để lại hậu quả lớn.
Điển hình là vụ án Vạn Thịnh Phát với hàng loạt hành vi làm giả hồ sơ doanh nghiệp, lập khống hồ sơ vay vốn, thuê người đứng tên cổ phần… Trong đó, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thao túng 95% cổ phần SCB và điều hành hơn 1.000 doanh nghiệp, gây thiệt hại hàng trăm ngàn tỉ đồng.
Mặt khác, hiện tượng nâng khống vốn điều lệ, thuê người đứng tên doanh nghiệp, giả mạo hồ sơ doanh nghiệp, thành lập doanh nghiệp bừa bãi để hợp thức hóa các hành vi vi phạm pháp luật như trốn thuế, rửa tiền, thao túng giá cả thị trường, làm quân xanh trong hoạt động đấu giá, đấu thầu… xuất hiện thường xuyên đã gây mất trật tự an toàn xã hội.
“Cần có công cụ kiểm soát tính hợp pháp đối với hồ sơ thành lập doanh nghiệp và các giao dịch trong nội bộ doanh nghiệp, phòng ngừa rủi ro cho các chủ thể giao dịch với doanh nghiệp” – đại biểu Hồng Hà nhấn mạnh.
Cũng theo ông Hà, các quốc gia phát triển trên thế giới quy định bắt buộc công chứng hồ sơ thành lập doanh nghiệp và các văn bản trong nội bộ doanh nghiệp, điển hình như Nhật Bản, CHLB Đức, Cộng hòa Pháp…
Từ những thực tiễn đó, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà một lần nữa nhấn mạnh sự cần thiết phải bắt buộc công chứng điều lệ doanh nghiệp, hồ sơ thành lập doanh nghiệp và các biên bản họp của hội đồng quản trị, đại hội đồng cổ đông, hội đồng thành viên trong các doanh nghiệp.
