Theo Bộ GD&ĐT, cần phải có giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo (giấy chứng nhận) trong việc xây dựng dự thảo Luật Nhà giáo bởi hiện nay có nhiều quy định về chuẩn nghề nghiệp và tiêu chuẩn chức danh giáo viên (GV)/giảng viên. Giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo ra đời sẽ thay thế những quy định này với các tiêu chí cụ thể.
Nhiều băn khoăn
“Việc cấp giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo là không cần thiết” - thầy Nguyễn Thành Giáp, GV Trường THPT Nguyễn Trung Ngạn, tỉnh Hưng Yên, nói.
Theo thầy Giáp, giấy này sẽ có vai trò như giấy phép hành nghề. Tuy nhiên, ngành giáo dục chưa từng áp dụng và mọi người vẫn theo thói quen chỉ cần có bằng sư phạm là đi dạy.
Theo đề xuất, nhà giáo đã được cấp giấy chứng nhận khi trúng tuyển vào làm tại cơ sở giáo dục công lập, hoặc khi thuyên chuyển và ký hợp đồng tại cơ sở giáo dục khác, không cần phải thực hiện chế độ tập sự.
“Tôi băn khoăn liệu việc không có thời gian tập sự có hợp lý và đảm bảo được chất lượng dạy học? Hơn nữa, hiện quy trình vẫn ổn định, việc thuyên chuyển, điều động nhà giáo tới một cơ sở giáo dục khác hiện cũng được thực hiện nhanh chóng, không gây nhiều vướng mắc” - thầy Giáp nói.
Liên quan đến vấn đề trên, luật gia, nhà giáo Nguyễn Thị Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý và kinh doanh quốc tế IBLA, chia sẻ các trường sư phạm (ĐH, CĐ, trung cấp) là những trường chuyên đào tạo GV. Sau khi tốt nghiệp, họ được phân công, tuyển dụng về các trường theo đúng chuyên ngành. Quá trình công tác được bồi dưỡng để phụ trách các công tác khác. Bản thân họ phấn đấu để được nâng cao kiến thức nghề nghiệp như học thạc sĩ, tiến sĩ. Vì vậy, các viện nghiên cứu khoa học, các trường bồi dưỡng kiến thức có thể mở các khóa học, đào tạo theo nhu cầu xã hội.
“Ai muốn học thì đóng tiền đi học, các GV đã có bằng ĐH, có kinh nghiệm giảng dạy không cần thiết phải có giấy chứng nhận này. Trong xã hội có người làm việc giỏi vượt bậc, có người làm dở hơn nhưng không thể đánh đồng chung cho một quy định, thỏa thuận nào đó” - nhà giáo Sơn bày tỏ.
TS Nguyễn Tiến Luận, Hiệu trưởng Trường ĐH Nguyễn Trãi, Hà Nội, cho rằng bao nhiêu năm mọi thứ vẫn ổn định, tại sao bây giờ lại cần thay đổi? Liệu việc cấp giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo có gây mất thời gian cho nhà giáo? Và việc một người có giấy chứng nhận này có đảm bảo rằng người đó đủ chuẩn nghề nghiệp?
TS Nguyễn Tiến Luận, Hiệu trưởng Trường ĐH Nguyễn Trãi, Hà Nội, cho rằng bao nhiêu năm mọi thứ vẫn ổn định, tại sao bây giờ lại cần thay đổi?
Cần thiết phải có
Trong khi đó, nhiều nhà giáo cho rằng đề xuất trên là hợp lý.
Thầy Thiều Quang Thịnh, GV Trường THPT Long Thới, TP.HCM, cho hay nên cấp giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo bởi thực tế không phải ai đi dạy cũng là nhà giáo. Điều này tương tự như luật sư khi hành nghề phải có chứng chỉ, muốn trở thành hướng dẫn viên cũng phải có thẻ.
“Giấy chứng nhận nghề nghiệp nhà giáo góp phần nâng cao chất lượng GV. Tôi đề xuất tổ chức thi năm năm/lần để cấp lại, nếu GV nào không đạt thì bị loại” - thầy Thịnh nói.
Cũng theo thầy Thịnh, việc cấp giấy chứng nhận cũng là cơ sở để các trường tuyển chọn GV. "Nếu có giấy này thì thiết nghĩ không cần thi tuyển, tránh trường hợp mỗi nơi mỗi kiểu. Nếu làm tốt, đúng chất lượng, công bằng, trả lương cao, giáo dục sẽ phát triển"- Thầy Thiều Quang Thịnh nói.
Ông Lê Ngọc Điệp, nguyên Trưởng phòng Giáo dục tiểu học, Sở GD&ĐT TP.HCM, cho hay việc cấp giấy chứng nhận là điểm mới, từ trước đến nay Việt Nam chưa thực hiện. Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai.
“Cụ thể, khi tôi đi qua Úc, GV tại đây được cấp thẻ hành nghề để họ có thể dạy ở trường công hoặc trường tư. Nghề giáo cũng như các ngành nghề khác trong xã hội nên cấp giấy chứng nhận. Đó là thủ tục hành chính dễ quản lý. Khi GV có sai phạm và bị kỷ luật hay chuyển nghề khác thì giấy chứng nhận được cơ quan cấp thu hồi” - ông Điệp chia sẻ.
Tương tự, cô Trần Thu Nga, giảng viên Trường ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc gia TP.HCM, cho hay việc cấp giấy chứng nhận là cấp tiến, phù hợp với hiện thực giáo dục và chính sách đổi mới giáo dục. Nó tạo sự đồng bộ vì nhiều ngành nghề liên quan đến con người cũng có chứng nhận nghề nghiệp, giấy phép hành nghề.
“Giấy chứng nhận với những tiêu chuẩn xét duyệt có thể phản ánh toàn diện, bao quát được trình độ, khả năng, kỹ năng của nhà giáo, đồng thời nâng cao uy tín nghề nghiệp. Tuy nhiên, tôi mong sớm có lộ trình, thông tin rõ ràng để mọi người hiểu hơn” - cô Nga nói.
Trong khi đó, PGS-TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, cho hay có thể hiểu giấy chứng nhận này như một loại giấy phép hành nghề. Trên thế giới, đối với một số ngành nghề đặc thù như bác sĩ, luật sư, giáo viên, nhà tâm lý… nhiều quốc gia đã áp dụng quy định này. Tức là đối với một người đã được đào tạo, để xác định có đủ năng lực, kiến thức để hành nghề đã được đào tạo hay không thì cần có thêm một giấy phép khác.
“Ý tưởng, tư duy giấy chứng nhận là tốt, còn việc để giấy này trở thành một “giấy phép con” hay không là do cách làm. Nhà giáo có giấy chứng nhận sẽ tạo niềm tin. Những quy định liên quan đến cấp giấy chứng nhận sẽ khiến cho những người hành nghề có ý thức, động lực hơn trong việc tuân thủ quy định pháp luật, cũng như có ý thức, động lực để tự cập nhật bản thân và duy trì chuẩn mực nghề nghiệp theo đúng yêu cầu” - ông Nam nói.•
Lý giải của Bộ GD&ĐT
Giấy chứng nhận sẽ được cấp theo hướng đơn giản, thuận lợi cho nhà giáo, không đòi hỏi hay phát sinh nhiều thủ tục, hoàn toàn miễn phí.
Những nhà giáo đang giảng dạy ở các cơ sở giáo dục, trường chỉ cần lập danh sách và được cơ quan quản lý giáo dục cấp giấy chứng nhận, không cần thêm thủ tục.
Trong khi đó, những GV mới vào nghề hay đang tập sự thì cần làm thủ tục cấp giấy chứng nhận. Những nhà giáo dù đã nghỉ hưu cũng có thể làm thủ tục cấp giấy chứng nhận nếu có nhu cầu.
Giấy chứng nhận là căn cứ để xác nhận một người có đủ năng lực, kỹ năng làm GV.
Ông VŨ MINH ĐỨC, Cục Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, Bộ GD&ĐT
