Ngày 14-7, Hiệp hội các nhà thầu thi công cao tốc Bắc - Nam đã gửi đơn kiến nghị giải quyết bất cập và tháo gỡ khó khăn đến Quốc hội, Chính phủ, các Bộ ngành, Ban Quản lý dự án (thuộc Bộ GTVT) nhằm gỡ khó cho doanh nghiệp trước bờ vực phá sản.
Hàng loạt nguyên nhân gây khó cho nhà thầu
Các nhà thầu tham gia thi công dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam nhánh phía Đông giai đoạn 2017- 2020 gồm: Dự án thành phần đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45 - Nghi Sơn – Diễn Châu- Bãi Vọt; Nha Trang – Cam Lâm; Vĩnh Hảo – Phan Thiết – Dầu Giây.....
Các đơn vị này cho rằng sau khi khởi công, dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, gây rất nhiều khó khăn cho nhà thầu trong công tác huy động vật tư, thiết bị, nhân lực, các đơn vị thi công không phát huy hết công suất thiết bị, giảm hiệu quả thi công.
 |
Hàng loạt nguyên nhân, khó khăn đe doạ nhà thầu. Ảnh: ĐT. |
Khó khăn thứ hai, các nhà thầu đang trải qua đó là việc khan hiếm nguồn cung cấp vật liệu.
Nguyên nhân là do trong bước lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật, tư vấn khảo sát và đưa vào hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng rất nhiều mỏ chưa có giấy phép khai thác. Các mỏ này mới chỉ nằm trong quy hoạch khai thác của địa phương, thậm chí mới chỉ có trong định hướng quy hoạch khai thác.
Một số mỏ có Giấy phép khai thác nhưng trữ lượng thấp, công suất khai thác hạn chế, cự ly rất xa công trường, chất lượng không đạt yêu cầu sử dụng thi công công trình cao tốc.
Nhà thầu phải khảo sát và bổ sung nhiều mỏ mới cách xa công trường, đơn cử như Gói thầu Phan Thiết – Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai nhưng phải mua đá sản xuất ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu với cự ly vận chuyển khoảng 80 km.
Nguyên nhân thứ ba là công tác bàn giao mặt bằng không đồng bộ, việc di dời các công trình công cộng, công trình hạ tầng kỹ thuật còn chậm, chia cắt mặt bằng thi công. Cho đến nay vẫn còn nhiều đoạn thi công vướng mặt bằng.
Nguyên nhân quan trọng nhất là tình trạng bão giá các loại vật liệu chính, giá thép các loại, đất đắp các loại, cốt liệu đá cho Bê tông xi măng, bê tông nhựa... đều tăng.
Tình trạng bão giá vật liệu đất đắp chỉ được kìm hãm một phần sau khi các địa phương cấp phép khai thác các mỏ đất cho nhà thầu theo cơ chế đặc thù của Chính phủ.
Đứng trước biến động quá lớn về giá cả các loại vật liệu chính, các nhà thầu đã có rất nhiều văn bản báo cáo Bộ GTVT, Ban QLDA.
Thời điểm hiện nay, giá một số chủng loại vật tư, vật liệu chính: giá đất đắp tăng khoảng 30% - 50% (cá biệt có gói thầu tăng 154%), cát vàng tăng khoảng 15% 40% (cá biệt có gói thầu tăng 187%), giá nhiên liệu dầu diezel tăng phi mã 138% + 163%...
Cần có giải pháp khắc phục
Từ cuối năm 2021, cước vận chuyển đã tăng từ 70 đến 150%. Với biến động quá lớn nêu trên, đơn giá thanh toán cho khối lượng hoàn chỉnh theo hợp đồng không đủ để mua vật tư, vật liệu và vận chuyển đến công trường.
 |
Các nhà thầu cao tốc Bắc - Nam kiến nghị Chính phủ sớm có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, nhà thầu. Ảnh: ĐT. |
"Mặc dù Nhà thầu đã rất cố gắng để xoay xở dòng tiền, dồn mọi nguồn lực cho công trình đường cao tốc Bắc – Nam, nhưng sự mất cân đối dòng tiền lũy kế trong suốt thời gian dài hơn 1 năm qua là quá lớn. Từ đó, khiến doanh nghiệp rơi vào tình trạng suy kiệt về tài chính và đang trên bờ vực phá sản.
Nếu không có giải pháp kịp thời của các cấp có thẩm quyền trong thời gian ngắn sắp tới, thì nguy cơ “vỡ” tiến độ tại các dự án là không tránh khỏi" - văn bản kiến nghị nêu rõ.Để tháo gỡ khó khăn, nhà thầu báo cáo Ủy Ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT, Bộ Xây dựng... xem xét chấp thuận nhiều vấn đề.
Cụ thể, căn cứ thực tế biến động giá vật liệu trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng, cần xây dựng chỉ số giá riêng cho các gói thầu. Từ đó, làm cơ sở tính toán điều chỉnh giá cho nhà thầu nhằm bù đắp một phần thiệt hại do biến động giá.
Bộ Xây dựng cần kiểm tra và đề nghị các địa phương khảo sát, xây dựng và công bố đơn giá nhân công sát với biến động thực tế. Từ đó, làm cơ sở xác định chỉ số nhân công phục vụ tính toán điều chỉnh giá theo hợp đồng.
Bổ sung vật liệu đất đắp nền đường vào công thức điều chỉnh giá hợp đồng, vì giá trị vật liệu đất đắp chiếm tỉ trọng rất lớn (15% giá trị gói thầu) nhưng được coi là yếu tố cố định không điều chỉnh.
Áp dụng các điều kiện “rủi ro và bất khả kháng” cho phép nhà thầu lập tiến độ cho khối lượng còn lại, trình Ban QLDA, Bộ GTVT xem xét chấp thuận.
Đối với các mỏ đất đắp đề nghị xem xét ban hành cơ chế đặc thù trong việc thực hiện các thủ tục thu hồi đất nhằm rút ngắn thời gian hoàn thiện thủ tục thuê đất và giao đất thực hiện các bước tiếp theo.
