Khi cuộc chiến ở Gaza nổ ra vào năm 2023, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden triển khai những kế hoạch với hy vọng cuộc chiến sẽ chỉ diễn ra trong thời gian ngắn. Mỹ liên kết chặt chẽ với Israel, ngăn chặn cuộc chiến lan sang Lebanon và các khu vực khác ở Trung Đông, theo tờ The Wall Street Journal.
Tám tháng sau, việc đạt được những mục tiêu đó ngày càng khó khăn đối với Nhà Trắng. Điều này vô tình trở thành một điểm yếu trong chính sách của ông Biden, trước thềm cuộc tranh luận trực tiếp với ứng viên đại diện đảng Cộng hòa tranh cử tổng thống Mỹ - ông Donald Trump.
Các cuộc đàm phán do Mỹ làm trung gian nhằm giúp các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin do Hamas bắt vẫn chưa đạt được kết quả. Các cuộc tấn công của Hezbollah qua biên giới phía bắc của Israel ngày càng gia tăng về quy mô, làm dấy lên lo ngại của chính quyền ông Biden về việc xảy ra cuộc xung đột toàn diện. Trong khi đó, Nhà Trắng và Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu đang có một số bất đồng về việc chuyển giao vũ khí Mỹ cho Israel.
Không nhanh như ông Biden dự đoán
Tình hình căng thẳng hiện tại cho thấy khó khăn của ông Biden trong việc giành được chiến thắng về chính sách đối ngoại, trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới. Và để đạt được chiến thắng này, cuộc chiến ở Gaza phải diễn ra theo một hướng khác so với hiện tại và sớm đi đến thỏa thuận ngừng bắn.
Lãnh đạo Hamas - ông Yahya Sinwar tỏ ra không mấy quan tâm đến việc kết thúc cuộc chiến bằng thỏa thuận ngừng bắn. Trong khi đó, ông Netanyahu phản đối việc công nhận nhà nước Palestine. Tất cả yếu tố này khiến chiến lược của chính quyền ông Biden đối với khu vực, bao gồm việc ổn định Gaza thời hậu chiến bị xem nhẹ.
Theo The Wall Street Journal, cuối cùng, lãnh đạo các bên sẽ mệt mỏi vì xung đột và ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn. Nhưng điều đó sẽ không nhanh như ông Biden hy vọng.
Ông Aaron David Miller - thành viên cấp cao tại tổ chức nghiên cứu Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế - cho biết: “Đồng hồ của họ không đồng bộ với đồng hồ của ông Biden. Chúng đang được kiểm soát và chúng đang hoạt động chậm hơn nhiều”.
Trên thực tế, ông Biden đã cố gắng cân bằng giữa việc cung cấp vũ khí cho Israel và chỉ trích hoạt động quân sự của Israel. Các quan chức Mỹ cũng tạo điều kiện cho việc cung cấp viện trợ lương thực cho Dải Gaza và gây áp lực lên Israel nhằm thu hẹp quy mô cuộc tấn công của họ vào TP Rafah (nam Gaza), buộc Israel sử dụng ít quân hơn và sử dụng vũ khí hạng nhẹ hơn.
Tuy nhiên, vào ngày 21-6, ông Netanyahu công khai đưa ra thông điệp video bằng tiếng Anh, thẳng thắn cho biết Mỹ đang từ chối cung cấp vũ khí cho Israel.
“Đã có sự trì hoãn lớn trong việc cung cấp đạn dược và vũ khí quan trọng” - ông Netanyahu nói.
Cùng ngày, các quan chức Mỹ cho biết họ cảm thấy bối rối trước những bình luận của ông Netanyahu. Các quan chức Mỹ cho rằng bình luận của ông Netanyahu dường như xuất phát từ các tính toán chính trị của Israel.
Họ cũng nhấn mạnh rằng chính quyền ông Biden không trì hoãn chuyển giao vũ khí, ngoại trừ lô bom có sức tàn phá lớn. Nhà Trắng cho biết họ đang xem xét việc chuyển giao lô bom vì lo ngại chúng có thể gây thương vong dân sự lớn ở Gaza.
Ai sẽ chịu trách nhiệm?
Nhà Trắng lo ngại giao tranh kéo dài ở Gaza có thể dẫn đến xung đột lan rộng sang Lebanon. Israel và các thành viên nhóm vũ trang Hezbollah đã có những màn đấu súng ăn miếng trả miếng ở biên giới Lebanon kể từ ngày 7-10-2023, khi cuộc xung đột ở Gaza nổ ra.
Theo các quan chức Mỹ, kế hoạch ngừng bắn do ông Biden công bố vào cuối tháng 5 là cách tốt nhất để ngăn chặn một cuộc xung đột lan rộng ở Trung Đông. Kế hoạch bắt đầu bằng lệnh ngừng bắn tạm thời và trao đổi con tin do Hamas giữ lấy tù nhân Palestine do Israel giam giữ, sau đó là chấm dứt vĩnh viễn các hành động thù địch và cung cấp một dòng tiền viện trợ và tái thiết cho Gaza.
Ông Netanyahu cho biết ông ủng hộ kế hoạch ngừng bắn do ông Biden công bố. Dù vậy, thủ tướng Israel vẫn chưa vạch ra một kế hoạch chi tiết khả thi cho việc quản lý lâu dài ở Gaza hậu xung đột, thay vào đó tập trung vào việc chiến thắng hoàn toàn Hamas.
Ông Khaled Elgindy - nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Trung Đông (Mỹ) - cho rằng cả ông Netanyahu và lãnh đạo Hamas - ông Sinwar đều chỉ nói suông về việc ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn, nhưng trên thực tế, cả hai đều đạt được lợi thế chính trị từ cuộc chiến.
Theo ông Elgindy, khi cuộc xung đột ở Gaza nổ ra, danh tiếng của Hamas đã tăng lên trong thế giới Ả Rập. Trong khi đó, ông Elgindy cho rằng cuộc xung đột đã khiến danh tiếng của ông Netanyahu ở Israel bị ảnh hưởng và nếu các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn, ông Netanyahu có thể bị các thành viên cực hữu trong chính phủ liên minh lật đổ.
“Ông Netanyahu không muốn gì hơn ngoài việc kéo dài các cuộc đàm phán ngừng bắn để ông ấy có thể nắm quyền. Bởi vì thời điểm cuộc chiến này kết thúc, đồng hồ bắt đầu điểm đến ngày kết thúc nhiệm kỳ của ông ấy”- ông Elgindy nói.
Phía Mỹ đổ lỗi cho Hamas vì đã ngăn thỏa thuận ngừng bắn và gây thêm thiệt hại về nhân mạng ở Gaza. Nhưng cả ông Biden và các đối tác Ả Rập của ông đều không thể gây áp lực đáng kể nào lên Hamas. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã nói rằng ông Netanyahu cam kết thực hiện kế hoạch ngừng bắn ở Gaza và nếu kế hoạch này không tiến triển thì Hamas sẽ phải chịu trách nhiệm.
