Đã một tuần Israel xử lý cuộc chiến ở Gaza mà không có nội các chiến tranh khi Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu quyết định giải tán nội các chiến tranh ngày 16-6. Ông Netanyahu quyết định giải tán nội các chiến tranh chỉ hơn một tuần sau khi lãnh đạo phe đối lập Benny Gantz rút khỏi cơ quan này, theo đài CNN.
Khi không còn nội các chiến tranh, ông Netanyahu dự kiến tổ chức các cuộc tham vấn về cuộc chiến ở Gaza với một nhóm nhỏ các bộ trưởng, bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant và Bộ trưởng Các vấn đề Chiến lược Ron Dermer – người từng ở trong nội các chiến tranh.
Tờ Haaretz của Israel viết rằng “một số vấn đề đáng lẽ được nội các chiến tranh thảo luận trước đây thì sẽ được chuyển sang nội các an ninh để thảo luận, nhưng các quyết định nhạy cảm sẽ được giải quyết trong một diễn đàn tham vấn nhỏ hơn”.
Điều gì khiến nội các chiến tranh tan rã?
Nội các chiến tranh được thành lập 5 ngày sau vụ tấn công của Hamas vào Israel vào ngày 7-10-2023. Nội các chiến tranh gồm 5 thành viên: ông Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant, lãnh đạo phe đối lập Benny Gantz, và hai “quan sát viên” – ông Ron Dermer và ông Gadi Eisenkot.
Ngày 9-6, ông Benny Gantz thông báo rút khỏi nội các chiến tranh. Trong thông báo rút khỏi nội các, ông cho biết đây là quyết định "phức tạp và đau đớn". Ông cho biết nguyên nhân ông rút khỏi nội các chiến tranh là do ông Netanyahu đã thất bại trong việc đưa ra chiến lược cho cuộc xung đột ở Gaza và chiến lược quản lý Dải Gaza trong tương lai.
“Ông Netanyahu ngăn cản chúng tôi tiến tới một chiến thắng thực sự [ở Gaza] – ông Gantz nói.
Ông cho rằng ông Netanyahu đã đặt những cân nhắc chính trị cá nhân lên trước chiến lược thời hậu chiến cho Dải Gaza, đồng thời nhấn mạnh rằng “các quyết định chiến lược gặp phải sự do dự và trì hoãn do những cân nhắc chính trị”. Ông Gantz cũng kêu gọi tổ chức một cuộc bầu cử ở những tháng tới.
“Tôi kêu gọi ông Netanyahu ấn định ngày bầu cử đã được thống nhất. Đừng để người dân của chúng ta bị chia rẽ” – ông Gantz kêu gọi.
Theo các cuộc thăm dò dư luận, ông Gantz vượt qua ông Netanyahu về mức độ tín nhiệm. Một cuộc khảo sát được tờ Maariv của Israel công bố hôm 14-6 cho thấy tỉ lệ ủng hộ dành cho ông Gantz là 42%, cao hơn so với con số 34% dành cho ông Netanyahu.
Việc ông Gantz từ chức đã khiến các thành viên cực hữu trong liên minh cầm quyền của ông Netanyahu kêu gọi cho phép gia nhập nội các chiến tranh. Những người này là Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich và Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir.
Theo CNN, bằng cách giải tán nội các chiến tranh, ông Netanyahu có thể đã tránh khỏi làm việc chung với ông Ben-Gvir trong nội các chiến tranh. Nếu ông Ben-Gvir tham gia nội các chiến tranh, những quan điểm cứng rắn của ông có thể khiến quan hệ Israel-Mỹ thêm căng thẳng.
Một khi ông Ben-Gvir tham gia nội các chiến tranh, trường hợp ông Netanyahu bác bỏ những đề nghị của ông Ben-Gvir có thể khiến các thành viên cánh hữu trong liên minh chính phủ của ông Netanyahu không hài lòng.
Cả ông Ben-Gvir và ông Smotrich đều kêu gọi Israel duy trì cuộc tấn công vào Gaza cho đến khi Hamas bị đánh bại hoàn toàn. Hai người này cũng đe dọa lật đổ chính phủ của ông Netanyahu nếu ông chấp nhận đề xuất hòa bình được Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố.
Một lý do khác, nếu không có ông Gantz trong nội các chiến tranh, việc duy trì cơ quan này cũng không còn ý nghĩa gì, vì ông Gantz đại diện cho tiếng nói của phe đối lập.
Đàm phán hòa bình Gaza sẽ tiếp tục bế tắc?
Theo hãng tin AP, việc giải tán Nội các chiến tranh sẽ khiến ông Netanyahu thêm xa cách với các chính trị gia theo xu hướng trung dung, vốn có quan điểm cởi mở khi nhắc về thỏa thuận ngừng bắn với Hamas.
Nhiều tháng đàm phán ngừng bắn giữa các nhà lãnh đạo Hamas và Israel đã không đạt được điểm chung. Tuy nhiên, tình hình sắp tới có thể tiếp tục bế tắc khi ông Netanyahu sẽ phải dựa vào các thành viên trong nội các an ninh của ông để đưa ra quyết định cuối cùng. Trong khi đó, nhiều người trong nội các an ninh không ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn.
"Điều này không làm sụp đổ chính phủ của ông Netanyahu, nhưng nó chuyển giao hầu hết việc ra quyết định hoặc những quyết định quan trọng trở lại nội các an ninh của ông ấy. Đó là một cơ quan rộng lớn gồm các bộ trưởng cấp cao trong nội các. Nhiều người trong số họ là những người có quan điểm cứng rắn phản đối các nỗ lực đạt thỏa thuận ngừng bắn” - theo ông Joe Federman, Giám đốc Văn phòng AP ở Israel.
Về phía Mỹ, ngày 17-6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết việc giải tán nội các chiến tranh không làm thay đổi “đánh giá cơ bản” của chính quyền ông Biden về cuộc chiến ở Gaza.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục có những cuộc đối thoại rất trực tiếp và thẳng thắn với bất kỳ chính phủ nào hợp pháp [ở Israel]" – ông Miller nói.
Trong khi đó, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby cho rằng đây là chuyện nội bộ của Israel.
"Nội các chiến tranh là một cơ quan nội bộ. Đây là một biện pháp nội bộ được thủ tướng Israel thực hiện để tư vấn cho ông ấy lời khuyên về cuộc chiến. Chúng tôi tin rằng đây là một bước đi xứng đáng và chúng tôi vẫn giữ vững quan điểm đó” – ông Kirby nói.
