Liên danh tư vấn gồm Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia, Viện Quy hoạch miền Nam, Công ty TNHH Không Gian Xanh và Công ty EnCity vừa có báo cáo giữa kỳ điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. Tại báo cáo này, liên danh tư vấn đề xuất 18 khu vực có thể phát triển không gian ngầm ở TP.HCM.
Các vị trí tiềm năng
“Khu vực khuyến khích xây dựng không gian ngầm được xác định theo khu vực tập trung đông dân cư, mật độ dân số cao, không có đủ diện tích cây xanh và không còn nhiều quỹ đất để phát triển” - báo cáo nêu.
Theo liên danh tư vấn, các trung tâm chính và trung tâm thứ cấp của các TP trực thuộc TP.HCM cũng cần được khuyến khích phát triển không gian ngầm để có thể tăng mật độ và phát triển tiềm năng của chiến lược TOD (mô hình phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng có tốc độ cao và khối lượng lớn, tạo điều kiện cho việc gia tăng mật độ dân cư, phù hợp với những TP lớn).
Theo đó, tương lai TP.HCM được phát triển theo mô hình đa tâm với bốn TP trực thuộc gồm TP phía tây, TP phía nam, TP phía bắc và TP Thủ Đức (đã hiện hữu) và vùng lõi trung tâm TP. Với không gian ngầm, 18 khu vực khuyến khích phát triển thuộc năm vùng trên.
Cụ thể, TP phía bắc sẽ có hai khu vực quy hoạch không gian ngầm là khu nằm bên phải Tỉnh lộ 15 (phía bên trái Tỉnh lộ 15 là địa đạo Củ Chi) và khu đô thị Tây Bắc. TP phía tây sẽ có ba khu vực quy hoạch không gian ngầm trên địa bàn huyện Bình Chánh là depot Tân Kiên của tuyến metro số 2, khu gần Công viên văn hóa Láng Le - Bàu Cò và khu gần đường Láng Le - Bàu Cò (gần chợ Bàu Cát).
TP Thủ Đức sẽ có năm khu vực quy hoạch không gian ngầm là khu vực gần Xa lộ Hà Nội (cũ) và đường Tây Hòa, khu vực gần đường Long Thuận (gần Bảo tàng Áo dài, Công viên Long Phước), khu Làng đại học Thủ Đức, khu gần Khu công nghiệp Cát Lái 2 và khu Thủ Thiêm.
TP phía nam sẽ có bốn khu vực quy hoạch không gian ngầm là trên tuyến metro số 5 về depot Đa Phước, khu Phú Mỹ Hưng (quận 7), khu gần ĐH RMIT Nam Sài Gòn và khu trung tâm gần UBND huyện Nhà Bè.
Ở vùng lõi trung tâm TP có bốn điểm là hai khu trên tuyến metro 2 về phía bắc TP, khu phía trên Bến xe Ngã Tư Ga (quận 12) cùng các khu ngầm trong trung tâm TP.
Quy hoạch không gian ngầm còn rời rạc
“Các không gian ngầm hiện tại của TP.HCM được quy hoạch một cách rời rạc, không có kết nối và định hướng chung. Việc này sẽ gây lãng phí về tài nguyên, tạo lập các không gian kém thu hút và dễ bị lãng quên” - liên danh tư vấn đánh giá.
Cạnh đó, liên danh tư vấn cho rằng hiện nay không gian ngầm còn chưa đưa ra được các định hướng đấu nối liên kết với mặt đất, định hướng kết nối mạng lưới không gian ngầm và định hướng các hạ tầng dịch vụ đô thị. Vì vậy, tương lai TP cần định hướng hiện tại chủ yếu hướng vào ba chức năng chính. Cụ thể, giao thông công cộng là các tuyến đường sắt đô thị chạy ngầm trong khu vực trung tâm đô thị, giao thông tĩnh là các nhà ga đường sắt đô thị, định hướng loại hình các bãi đỗ xe và khu thương mại là các khu phố mua sắm tích hợp với ga đường sắt ngầm.
Ngoài ra, liên danh tư vấn cũng đề xuất các khu vực hạn chế phát triển không gian ngầm tại các nơi gần biển, khu vực tuyến chứa hệ thống thoát nước cần được hạn chế phát triển ồ ạt không gian ngầm và cần có các đánh giá về địa chất kỹ thuật kỹ lưỡng trước khi xây dựng không gian ngầm. “Khu vực kiểm soát không gian ngầm sẽ gồm các khu vực quân sự, các khu vực tự nhiên sinh thái và các khu vực di tích, tôn giáo văn hóa của TP” - báo cáo nêu.•
TS khoa học - kiến trúc sư NGÔ VIẾT NAM SƠN:
Khuyến khích tất cả nhà cao tầng trung tâm nối với không gian ngầm
Chúng ta nói về không gian ngầm nhiều năm nay nhưng chúng ta đang bỏ lỡ cơ hội. Chúng ta đang bàn xa quá, thực tế có nhiều đô thị không cần không gian ngầm. TP.HCM nếu làm không gian ngầm thì nên chọn hai vấn đề quan trọng nhất.
Thứ nhất, không gian ngầm khu trung tâm TP.HCM thì phải nằm dưới chân các khu nhà cao tầng trung tâm. Thứ hai, không gian ngầm phải kết nối với các khu metro, ga metro nằm ở dưới đất.
TP.HCM có khu nhà cao tầng hai bên sông Sài Gòn là khu trung tâm tài chính bờ đông (khu Thủ Thiêm tương lai) và khu trung tâm bờ tây (trung tâm quận 1), nhìn xa hơn là khu quận 4 (dải đất của khu cảng Sài Gòn) tiềm năng rất lớn.
Ba khu này phải nối được với nhau bằng không gian ngầm. Khu trung tâm quận 1 nối với khu Thủ Thiêm là rất cần thiết và chắc chắn nếu muốn nối hai khu này bằng không gian ngầm thì không nên ngầm hóa đường Tôn Đức Thắng. Kinh nghiệm của TP Thượng Hải (Trung Quốc) có hàng chục đường ngầm kết nối trực tiếp hai trung tâm bờ đông - tây.
Ở nước ngoài, đa số không gian ngầm được xây dựng từ tiền của tư nhân chứ không phải tiền của chính phủ và chiến lược quan trọng nhất là khuyến khích tất cả nhà cao tầng trung tâm phải nối với không gian ngầm.
