Sáng 18-6, tiếp tục phiên làm việc kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công đoàn sửa đổi.
Nhiều đại biểu đã nêu ý kiến về vấn đề kinh phí, tài chính và quản lý, sử dụng tài chính của công đoàn.
Cần thiết quy định cụ thể tỉ lệ phân phối kinh phí công đoàn
Đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) cho hay thu phí công đoàn đang là vấn đề cần cân nhắc cho việc xem xét thấu đáo, nghiên cứu thực tế đầy đủ. Nếu như trong dự thảo, Điều 30 về quản lý tài chính công đoàn, mặc nhiên hiểu rằng tất cả số người lao động trong doanh nghiệp có hoạt động, chủ doanh nghiệp cũng phải trích thêm 2% tiền lương để nộp cho Công đoàn Việt Nam.
Phần lớn các doanh nghiệp đồng ý trích 2% này nhưng không có nghĩa là toàn bộ 2% này đều nộp về cho công đoàn đối với doanh nghiệp có tổ chức công đoàn. Bà Thu nói "thường chúng ta sẽ phấn đấu thành lập đối với công đoàn của doanh nghiệp thì mặc nhiên chúng ta coi 100% việc thực hiện 2% này".
Còn đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cũng bày tỏ tán thành với quy định kinh phí công đoàn do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Bởi theo bà, đây là nội dung đã thực hiện ổn định, lâu dài, không phát sinh nhiều vướng mắc trên thực tế.
Liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công đoàn (Điều 30 dự thảo), bà Nga cho rằng đây là nội dung quan trọng, vì vậy nên quy định ngay trong dự thảo luật như phương án 2 của dự thảo.
Cũng theo đại biểu Nga, việc quy định cụ thể tỉ lệ phân phối kinh phí công đoàn là cần thiết, nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch trong việc sử dụng tài chính công đoàn. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho việc tăng cường bố trí nguồn kinh phí công đoàn cho các hoạt động của công đoàn cơ sở - nơi trực tiếp chăm lo cho đời sống của người lao động thì nên có sự linh hoạt trong việc quy định tỉ lệ phân bổ kinh phí công đoàn.
“Không quy định cứng tỉ lệ 25% và 75% như dự thảo mà chỉ nên quy định đó là tỉ lệ tối thiểu và tỷ lệ tối đa" – bà Nga nói và đề nghị xem xét quy định “Kinh phí công đoàn theo điểm b khoản 1 Điều 29 do công đoàn cấp trên quản lý, sử dụng tối đa 25%, còn lại được phân phối cho công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp”.
Về quy định phân bổ kinh phí cho công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp (điểm b khoản 2 Điều 30), đại biểu Nga cho rằng quy định chưa làm rõ trong trường hợp này, số tiền còn lại sau khi phân phối cho tổ chức của người lao động thì sẽ được tiếp tục phân phối, sử dụng như thế nào. Từ đó bà đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu làm rõ và bổ sung thêm.
Lấy kinh phí của công đoàn cấp trên chi trả cho cán bộ công đoàn
Về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) cũng đồng tính theo phương án 2. Ông Thông cho rằng việc phân định sử dụng kinh phí công đoàn giữa công đoàn cấp trên với công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp là vấn đề quan trọng, thể hiện sự công khai, minh bạch của việc quản lý, sử dụng tài chính công đoàn.
Ông cũng cho rằng không nên quy định cứng “công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp được phân phối 75%” hay “công đoàn cấp trên quản lý, sử dụng 25%” mà nên quy định theo hướng “tối thiểu 75%” và “tối đa 25%” để bảo đảm linh hoạt trong điều tiết tổng thể của cả hệ thống, tùy theo quy mô của tổ chức công đoàn hoặc theo địa bàn.
Đối với tổ chức công đoàn tại các công ty, doanh nghiệp, ông Thông nhìn nhận đây là người bảo vệ quyền lợi của người lao động tại công ty, doanh nghiệp đó. Ông bày tỏ quan tâm tiền lương và các chi phí trả cho cán bộ công đoàn ở các công ty, doanh nghiệp lại do chính chủ công ty, doanh nghiệp (người sử dụng lao động) đó trả lương.
“Vậy vấn đề đặt ra cán bộ công đoàn ở trong công ty, doanh nghiệp đó có thực sự dám lên tiếng bảo vệ người lao động khi quyền lợi của người lao động bị xâm phạm hay không?” – ông Thông nói.
Để tổ chức công đoàn cơ sở tại các công ty, doanh nghiệp ngoài nhà nước phát huy được thực sự vai trò, trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, ông đề nghị tiền lương, tiền thưởng và các khoản phụ cấp khác đối với cán bộ công đoàn chuyên trách ở các công ty, doanh nghiệp nên lấy từ kinh phí của công đoàn cấp trên để chi trả.
Việc này giúp cán bộ công đoàn toàn tâm, toàn ý thực hiện nhiệm vụ của mình là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tại công ty, doanh nghiệp đó.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) nhìn nhận nguồn thu kinh phí 2% về bản chất là khoản đóng góp của chủ sử dụng lao động cho tổ chức và hoạt động của công đoàn, bảo đảm cho hoạt động công đoàn làm tốt được chức năng chăm lo cho người lao động, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động…
Nguồn kinh phí công đoàn được sử dụng thường mang lại lợi ích cho cả người lao động và người sử dụng lao động, thúc đẩy quan hệ lao động ổn định, hài hòa, tiến bộ. Tài chính công đoàn là độc lập, không phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, là nội dung quan trọng trong các tiêu chuẩn lao động quốc tế, đã trở thành thông lệ.
Qua quan sát, ở phần lớn các công đoàn cơ sở, nhiều năm qua, ban chấp hành công đoàn hoạt động công khai cho đoàn viên về quyền lợi của mình, ví dụ các chế độ thăm hỏi ốm đau, tết, chi 8-3, 1-6, rằm trung thu…
"Nếu giảm khoản kinh phí công đoàn này sẽ dẫn đến giảm phúc lợi và ảnh hưởng đến thu hút, tập hợp người lao động và tổ chức công đoàn" - ông Minh nói.
Trong bối cảnh có nhiều sự biến động thường xuyên về lao động và công tác phát triển đoàn viên nhằm tránh “công chức hóa” cán bộ công đoàn và “hành chính hóa” hoạt động công đoàn, việc giao quyền chủ động này sẽ giúp bảo đảm sự chuyển động linh hoạt trong phân bố cán bộ công đoàn. Từ đó, đáp ứng yêu cầu phát triển đoàn viên trong từng giai đoạn, góp phần nâng cao năng lực hoạt động của tổ chức công đoàn.
