Ngày 14-11, Sở GTVT TP.HCM tổ chức Hội nghị tham vấn về báo cáo nghiên cứu tiền khả thi các dự án hạ tầng giao thông đường bộ hiện hữu áp dụng loại Hợp đồng Xây dựng - Vận hành Chuyển giao (BOT) theo Nghị quyết số 98 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM..
Tìm nhà đầu tư làm 5 dự án BOT trong năm 2025
Phát biểu tại hội nghị, Giám đốc Sở GTVT TP.HCM Trần Quang Lâm cho biết: TP.HCM đã mở rộng Xa lộ Hà Nội, Quốc lộ 1, tuy nhiên luật PPP sau đó ban hành không cho phép triển khai đầu tư theo hình thức này. Sau này, TP.HCM xin Quốc hội cho đầu tư các tuyến đường theo hình thức BOT trên tuyến đường hiện hữu, đảm bảo mục tiêu công khai, minh bạch và hiệu quả.
Hiện nay, các dự án đã được HĐND TP.HCM thông qua, ban hành và cho phép nghiên cứu các dự án BOT để xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn danh mục 5 dự án BOT làm cơ sở giao vốn, nghiên cứu và tiến hành đầu tư. Các dự án này sẽ được lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, trình HĐND TP.HCM, sau đó lập báo cáo khả thi, tổ chức đấu thầu và lựa chọn nhà đầu tư.
Nghị quyết 98 đã triển khai được 1 năm, TP mong muốn đẩy nhanh tiến độ dự án, tiếp tục tiếp thu ý kiến của các đơn vị và hoàn chỉnh báo cáo. Sau đó sẽ trình cấp thẩm quyền, chậm nhất năm 2025 hoàn chỉnh báo cáo để lựa chọn nhà đầu tư vào cuối năm 2025. TP sẽ nghiên cứu riêng từng dự án, dự án nào thuận lợi có thể khởi công ngay.
"Đây là các tuyến đường BOT trên đường hiện hữu, cần đầu tư mở rộng, song phải đảm bảo hài hoà lợi ích.
Hiện TP cũng nghiên cứu tổng thể các dự án giao thông và dự án vành đai 4 để trình Quốc hội, Chính phủ trong thời gian tới" - ông Lâm nêu rõ tại Hội nghị.
Đại diện Công ty Tư vấn thiết kế B.R cho biết Nghị quyết 98 cho phép TP.HCM đầu tư, nâng cấp mở rộng, hiện đại hoá công trình đường bộ hiện hữu, phù hợp theo quy hoạch được phê duyệt đối với loại đường phố chính đô thị (dự án BOT). HĐND TP.HCM đã thông qua 5 dự án gồm Quốc lộ 13, Quốc lộ 1, Quốc lộ 22, trục Bắc - Nam và cầu đường Bình Tiên.
Cần khoảng 59.300 tỉ đồng làm 5 dự án BOT
Đại diện Công ty Tư vấn thiết kế B.R báo cáo thông tin về 5 dự án BOT.
Cụ thể, dự án Quốc lộ 13 (cầu Bình Triệu - nối với Bình Dương), có chiều dài 5,9 km, với nhiều phương án nghiên cứu như đi thấp, đi cầu cạn. Dự án có khối lượng GPMB rất lớn nên khi nghiên cứu tiền khả thi cần xác định khối lượng GPMB với gần 18 ha, 1.100 hộ dân bị ảnh hưởng. Tổng mức đầu tư khoảng 18.000 tỉ đồng (đi thấp) và 19.000 tỉ đồng (đi cao - cầu cạn). Sau khi xem xét, Công ty BR kiến nghị xây dựng đường trên cao giữa tim đường và mở rộng đường song hành phía dưới, nên sẽ có tổng mức đầu tư hơn 19.000 tỉ đồng.
Dự án Quốc lộ 1 (đường Kinh Dương Vương – giáp ranh Long An) có chiều dài 9,6 km với nhiều nút giao các tuyến đường hiện hữu như vành đai 3, Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt... Đơn vị tư vấn nghiên cứu đi thấp và đi trên cao một số đoạn phù hợp. Các nút giao khác mức sẽ được xây dựng hoàn chỉnh, tổng mức đầu tư khoảng 15.800 tỉ đồng, riêng bồi thường khoảng 11.000 tỉ.
Đối với dự án Quốc lộ 22 (nút giao An Sương - giao Quốc lộ 22 với vành đai 3), chiều dài 8,7 km. Dự án cũng đưa ra phương án đi dưới thấp và cầu vượt ở các nút giao trên tuyến hoặc phương án hầm chui. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 8.400 đầu tư.
Đối với dự án trục Bắc - Nam (nút giao Nguyễn Văn Linh - kết nối với đường vào cao tốc Bến Lức - Long Thành) hiện đã có hai đường song hành hai bên nên trục Bắc - Nam sẽ xây dựng ở giữa, thuận lợi trong GPMB. Dự án trục Bắc - Nam cũng nghiên cứu đi thấp và đi trên cao nên phương án đưa ra là cầu cạn đi lệch để né ống cấp nước và tuyến metro số 4. Tổng mức đầu tư theo 2 phương án từ 7.400 - 8.400 tỉ đồng.
Dự án cầu đường Bình Tiên (đường Bình Tiên nối dài - Phạm Văn Chí) dài 3,6 km. Dự kiến sẽ xây dựng cầu vượt, với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 6.800 tỉ đồng.
Hầu hết phương án tài chính sơ bộ của dự án không đảm bảo khả năng hoàn vốn, tỉ lệ vốn nhà nước không lớn hơn 70% tổng mức đầu tư dự án. Thời gian hoàn vốn dự án khoảng 20-25 năm. Dự kiến mức giá vé căn cứ theo quãng đường thực tế lưu thông. Đồng thời có chính sách miễn giảm giá thu phí, đường có vận tốc cao sẽ thu phí cao, hoặc thu phí cao hơn vào giờ cao điểm...
5 dự án BOT dự kiến nhà nước sẽ tham gia khoảng 60%, doanh nghiệp khoảng 40%. Quy mô đầu tư khoảng 36,5 km với cầu cạn khoảng 16 km, thu hồi gần 200 ha, 5.000 hộ, tổng mức đầu tư 59.300 tỉ đồng.
"Chúng tôi mong muốn nhận được một số tham vấn như phương án kỹ thuật đi cao hay đi thấp, phối hợp với dự án metro ra sao; phương án tài chính làm sao để hài hoà lợi ích; Phương án thu phí, thủ tục lập - phê duyệt dự án, lựa chọn nhà đầu tư BOT..." - đại diện BR đề nghị.
Đề xuất thu phí theo từng chặng, theo kilomet
Ông Lê Quỳnh Mai - Phó Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả cho biết sau nghiên cứu nhận thấy các dự án BOT cần có tiêu chí mềm về phương án tài chính của dự án. Các dự án BOT cần tính toán phương án thu phí theo chặng và thu phí theo lượt.
Ông Mai cho rằng các dự án đang bàn là đường đô thị nên hạn chế đường trên cao, thay vào đó cần tính phương án đi ngầm, cần có phương án đi theo hầm ở các nút giao lớn. Bên cạnh đó là tỉ lệ tham gia tài chính với ngân sách nhà nước cần từ 50% hay 70% là phù hợp để rút ngắn thời gian thu hồi vốn – tốt nhất chỉ khoảng 20 năm trở lại.
Hiện chi phí về GPMB rất cao, TP cần tách GPMB riêng ra thành một dự án, trường hợp giao riêng cho nhà đầu tư thì rất khó khăn và có khả năng "bỏ chạy".
Ông Lê Quốc Bình - Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP.HCM (CII) cho rằng TP cần làm đường dưới thấp trước, sau này nếu mức độ lưu thông cao mới tính toán làm đường trên cao. Ngay từ đầu làm đường trên cao sẽ dẫn đến chi phí vốn xây dựng rất lớn. Vì vậy, giai đoạn 1 cần làm đường đi thấp, các nút giao dưới thấp làm cầu vượt, hầm chui.
Đối với tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, ông Bình cho rằng nhà đầu tư nào sử dụng nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách để làm công tác GPMB thì tách đây là dự án riêng. Phần vốn dư nếu có sẽ bố trí vào hạng mục cụ thể theo tỉ lệ.
Đối với việc giải ngân ngân sách nhà nước cần hoàn thành 90% dự án GPMB mới triển khai dự án, tránh tình trạng nhà thầu "chôn chân" vào các dự án.
Ông Bình kiến nghị không áp dụng kinh tế chia sẻ, lời ăn - lỗ chịu không thể áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu <75% >125%.
Đặc biệt, cần xét năng lực tài chính nhà đầu tư, có báo cáo kiểm toán. Nhà đầu tư cần chứng minh năng lực, kinh nghiệm huy động vốn, ít nhất 50% vốn huy động động tín dụng dự án.
Theo ông Bình, phản ứng của người dân đối với chính sách thu phí BOT có thể gây áp lực và thay đổi phương án thu phí. Trường hợp thay đổi các phương án, nhà nước cần bù lại khoản chi phí này để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư.
TS Trần Du Lịch cho biết TP cần sớm triển khai nhanh, rút gọn 1-2 dự án trước, tránh tình trạng đến 2026 sơ kết 3 năm Nghị quyết 98 mà chúng ta mới triển khai dự án. Đồng thời, không nên mở rộng đường quá nhiều, cần thiết thì làm đường trên cao.
Ông Nguyễn Việt Hải - Chủ tịch Tập đoàn Sơn Hải góp ý: "Để kêu gọi nhà đầu tư thì họ cần xem xét dự án đó có hấp dẫn hay không. Riêng các dự án BOT giao thông, hiện nay các tổ chức tín dụng có phần mất niềm tin vì dự án kéo dài, thời gian hoàn vốn lâu."
Kết thúc Hội nghị, Giám đốc Sở GTVT TP Trần Quang Lâm đánh giá ý kiến đóng góp từ các đơn vị đầu tư rất quý báu. TP sẽ tiếp nhận toàn bộ ý kiến các đơn vị để tiếp tục hoàn chỉnh.
TP.HCM cũng sẽ đề xuất cơ chế doanh thu, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tham gia công bằng, đảm bảo.
Vấn đề kỹ thuật sẽ được TP cùng đơn vị tư vấn nghiên cứu kỹ với từng phân kỳ đầu tư, giai đoạn. Đồng thời, nỗ lực hoàn thiện báo cáo khả thi, đẩy nhanh tiến độ để có thể khởi công các dự án BOT sớm nhất.
