Metro Hà Nội 2: ‘Không được cẩu thả với tiền của dân’

Trước thông tin dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 2 ở TP Hà Nội giảm cả 1.000 tỉ đồng/km sau khi rà soát mà chúng tôi đã phản ánh, nhiều chuyên gia giao thông đã có ý kiến góp ý. Chúng tôi xin nêu các ý kiến để có cái nhìn đa chiều hơn về vấn đề. 

“Chắc chắn số vốn này còn giảm mạnh”

“Sau khi rà soát, tổng mức đầu tư dự án metro Hà Nội giảm từ 34.743 tỉ đồng xuống còn 28.918 tỉ đồng, tức giảm 5.825 tỉ đồng. Điều này chứng tỏ việc lập báo cáo nghiên cứu khả thi ban đầu cẩu thả. Nói đúng hơn là cẩu thả với đồng tiền mồ hôi, nước mắt của người dân”.

Ngày 22-11, TS Nguyễn Xuân Thủy, chuyên gia giao thông, đánh giá như trên với Pháp Luật TP.HCMvề tuyến metro số 2 ở Hà Nội.

Theo TS Nguyễn Xuân Thủy, việc lập báo cáo nghiên cứu khả thi ban đầu rất quan trọng để các cơ quan có thẩm quyền xem xét, chấp thuận đầu tư dự án. Tuy nhiên, sau khi văn bản được gửi đi, chắc chắn có nhiều ý kiến của bộ, ngành tác động nên Ban quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội đã rà soát, tính toán lại và giảm gần 6.000 tỉ đồng (tương đương 1.000 tỉ đồng/km).

“Trong vụ việc này có lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng hay không chúng ta không có chứng cứ để khẳng định nhưng chắc chắn người dân sẽ đặt nhiều nghi vấn và họ có quyền nghi vấn… Đặc biệt, chúng ta có thể nhận định còn nhiều sơ hở trong dự án này cần được kiểm tra…” - ông Thủy nói.

Dự án đường sắt Cát Linh-Hà Đông, một trong hai dự án đường sắt đô thị đang được triển khai tại Hà Nội. Ảnh: VIẾT LONG

Đồng tình, TS Phạm Sanh, chuyên gia giao thông, cũng cho rằng việc rà soát lại dự án tuyến metro số 2, giảm hàng ngàn tỉ đồng chỉ là bề nổi. “Cơ quan chức năng chỉ mới xem xét chi phí đơn giá, định mức, vốn dự phòng… chứ chưa đi sâu. Nếu đi sâu chắc chắn số vốn này còn giảm mạnh nữa vì chúng ta thiếu hiểu biết về metro…” - ông Sanh nhận định.

Với quan điểm trên, TS Xuân Thủy cũng cho rằng sau khi rà soát, tuyến metro số 2 có tổng đầu tư 29.000 tỉ đồng nhưng mức này vẫn còn quá cao. Trong khi đó, giá metro trên thế giới chỉ dao động ở mức 120-150 triệu USD/km. Cụ thể, một số tuyến metro của Singapore có giá 90 triệu USD/km. Tất nhiên, thời điểm xây dựng nếu tính giá bây giờ thì có sự biến động về tỉ giá, giá vật liệu… nhưng giá không lớn như các dự án metro Việt Nam đang xây dựng. Vì vậy, 5 km tuyến metro số 2 Hà Nội khoảng 800 triệu USD là hợp lý.

Phải mạnh dạn dừng xây metro

Từ những lỗ hổng trên, theo TS Phạm Sanh, Việt Nam không nên đầu tư rầm rộ các tuyến metro. Nguyên nhân, vốn đầu tư metro rất lớn, trong khi ngân sách nhà nước hạn hẹp, nợ công gần chạm trần. Đặc biệt, Việt Nam thiếu hiểu biết nhiều về metro, không làm chủ được công nghệ, thiếu kinh nghiệm, các quy định của pháp luật chưa chặt chẽ. Vì vậy dễ tạo cơ hội cho cán bộ tham nhũng.

“Trên thế giới, một số nước được gọi là “con nhà giàu” mới đầu tư nhiều tuyến metro, vì ngoài các điều kiện khác thì luật pháp họ rất nghiêm nên cán bộ ít tham nhũng. Nhưng họ không làm ồ ạt, mấy chục năm mới làm một hoặc hai tuyến, bởi khó kiểm soát. Hiện nay chỉ có Trung Quốc là quốc gia đầu tư nhiều tuyến metro nhưng Việt Nam không thể so sánh với họ được. Vì Trung Quốc tự chủ được công nghệ, vốn… Trong khi Việt Nam đi vay tiền để làm…” - TS Phạm Sanh cho hay.

Vì vậy, theo ông Sanh, đến lúc cần báo động về việc xây dựng metro, Bộ GTVT, đặc biệt là Chính phủ phải vào cuộc thanh tra lại các dự án metro. Đồng thời mạnh dạn kiến nghị ngừng xây mới các dự án metro như đã làm với một số công trình khác. “Để phát triển hệ thống giao thông trong điều kiện hiện nay của Việt Nam thì cần mở đường, đầu tư xe buýt, đặc biệt các tuyến BRT để hạn chế ùn tắc giao thông… Khi nào chúng ta có tiềm lực kinh tế, kinh nghiệm, công nghệ và cán bộ có trách nhiệm hơn mới làm metro. Nếu giờ làm ồ ạt rất nguy hiểm, bởi nợ công tăng. Đặc biệt, khi đã đầu tư metro thì khó có cơ hội sửa sai… Không nên xem metro là bài thuốc tiên” - ông Sanh nhấn mạnh.