Ngày 1-2, nhiều doanh nghiệp (DN) bán lẻ xăng dầu đã cùng ký vào đơn kiến nghị khẩn cấp gửi Thủ tướng Chính phủ cùng nhiều bộ, ngành để góp ý việc sửa đổi Nghị định 83/2014, Nghị định 95/2021 về kinh doanh xăng dầu do Bộ Công Thương đang xây dựng.
Trước đó, chiều 31-1, đại diện cho hàng trăm nhà bán lẻ trong cả nước cũng có cuộc gặp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) để phản ánh những bất hợp lý liên quan đến vấn đề kinh doanh xăng dầu.
Hé lộ nhiều mánh khóe
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Giang Chấn Tây, Giám đốc một công ty xăng dầu tại miền Tây, cho hay hiện nay các nhà bán lẻ đang ở tình thế khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều quy định không phù hợp đang đẩy các nhà bán lẻ xăng dầu vào “đường cùng”.
 |
Cần sửa đổi quy định kinh doanh xăng dầu nhằm giải quyết dứt điểm những bất ổn trên thị trường, bảo đảm nguồn cung. Ảnh: HOÀNG GIANG |
Ông Tây dẫn chứng: Quy định hiện hành chỉ cho phép nhà bán lẻ được lấy hàng từ một nơi, vì thế họ liên tục bị chèn ép chiết khấu. Sau khi ký hợp đồng, biển hiệu đã treo lên thì dù nhà phân phối cho chiết khấu 500 đồng, 200 đồng hay 0 đồng, nhà bán lẻ cũng phải nhận.
Tái diễn tình trạng cửa hàng xăng dầu đóng cửa
Từ tết Nguyên đán Quý Mão đến nay, thị trường xăng dầu lại nóng lên khi tình trạng cửa hàng xăng dầu đóng cửa tiếp tục tái diễn ở một số địa phương.
Theo phản ánh của các DN bán lẻ xăng dầu, nguyên nhân của tình trạng này có việc chiết khấu 0 đồng, cây xăng càng bán càng lỗ và khó, thậm chí không nhập được hàng. Các nhà bán lẻ đang rơi vào tình huống “dở khóc dở cười”: Nếu đóng cửa thì bị phạt, mà mở bán thì thua lỗ.
“Tình trạng bắt chẹt, chèn ép chiết khấu này đã kéo dài từ lâu. Đôi khi nhà phân phối không thỏa mãn còn tự ý kê thêm phí vận chuyển lên quá cao so với phí vận chuyển thực tế để bắt DN bán lẻ trả thêm mới nhập được hàng về. Nhà bán lẻ chỉ được lấy hàng từ một nguồn nên không được quyền thỏa thuận, luôn ở thế bất lợi” - ông Tây khẳng định.
Một công ty bán lẻ xăng dầu ở phía Nam còn chỉ ra một mánh khóe trong kinh doanh xăng dầu. Theo đó, cứ đến gần ngày điều hành giá xăng dầu, nếu có dấu hiệu tăng giá thì nhà phân phối sẽ hạ chiết khấu xuống 0 đồng để hạn chế nhà bán lẻ lấy hàng nhằm tồn trữ, giữ lại hưởng chênh lệch giá. Nhà bán lẻ muốn lấy hàng phải bù thêm chi phí ngoài.
Ngược lại, khi giá xăng dầu chuẩn bị giảm giá, ví dụ giảm khoảng 1.000 đồng/lít thì nhà phân phối mới tăng chiết khấu lên 950 đồng/lít. Nhưng chiết khấu cao mà giá giảm thì nhà bán lẻ vẫn lỗ.
“Đã không có chiết khấu nhưng nhiều nhà phân phối còn lợi dụng để kê tăng chi phí vận chuyển để nhà bán lẻ phải trả thêm tiền. Điều này trái với quy định của Nghị định 95, đó là giá bán buôn không được cao hơn giá bán lẻ nhưng tại sao cơ quan chức năng không kiểm tra, xử lý vấn đề này? Đây là điểm bất hợp lý, vì nhà bán lẻ không thể đưa các khoản chi bất hợp lý này vào để hạch toán, tính toán chi phí, lợi nhuận để nộp thuế. Ai sẽ chịu những thiệt thòi này cho nhà bán lẻ?” - đại diện một công ty bán lẻ xăng dầu ở miền Tây bức xúc.
 |
Lực lượng quản lý thị trường kiểm tra lượng xăng dầu tồn trong bể chứa của một doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu. Ảnh: ALTT |
Đại diện một công ty bán lẻ xăng dầu ở phía Bắc thì kể câu chuyện thực tế về chiêu trò của nhà phân phối nhằm qua mặt cơ quan nhà nước mà chính công ty này vừa trải qua. Cụ thể, khi lực lượng chức năng đến kiểm tra vì sao cửa hàng của công ty không còn hàng đã đề nghị liên hệ với nhà phân phối để nhập hàng. Khi công ty đàm phán nhập hàng dưới sự chứng kiến của lực lượng chức năng, nhà phân phối đồng ý xuất kho một lô hàng với mức chiết khấu… 0 đồng. Công ty bán lẻ chấp nhận chuyển tiền để mua hàng. Thế nhưng khi lực lượng chức năng vừa rời khỏi, nhà phân phối “quay xe” từ chối bán hàng, trả lại tiền cho công ty bán lẻ.
Để giải quyết những bất hợp lý trên, các đơn vị bán lẻ xăng dầu kiến nghị cơ quan quản lý phải sửa quy định về chiết khấu theo hướng: Nêu rõ mức chiết khấu cố định phù hợp cho nhà bán lẻ để họ đủ sống, đủ khả năng hoạt động chứ không thể liên tục “cắt máu”, lấy tiền nhà ra bù lỗ để bán xăng dầu phục vụ thị trường như hiện nay. Nếu cứ để tình trạng “cắt máu” và bị bắt chẹt kéo dài thì chuyện đứt gãy thị trường chỉ là sớm muộn.
Muốn được đối xử công bằng
Ngoài các vấn đề về chiết khấu, các DN bán lẻ cũng chỉ ra nhiều điểm bất hợp lý trong hệ thống kinh doanh xăng dầu mà người ngoài ngành khó biết được. Đó là ngoài chức năng bán buôn và được lấy hàng từ nhiều nơi, thương nhân phân phối còn được mở cửa hàng bán lẻ, cạnh tranh trực tiếp với các thương nhân bán lẻ. Còn thương nhân bán lẻ chỉ được lấy hàng từ một nơi, dễ dàng bị chèn ép về chiết khấu, bị hạn chế nguồn hàng khi khan hiếm dẫn đến đứt hàng, buộc phải ngưng bán.
Các công ty bán lẻ cũng cho rằng Nghị định 83, Nghị định 95 quy định nhà bán lẻ chỉ được lấy hàng từ một nơi để quản lý chất lượng là không thuyết phục. Vì thương nhân phân phối lấy hàng từ nhiều nơi nhưng khi mua hàng về thì đổ chung vào một bể để dự trữ bán ra nên hàng hóa luôn bị trộn lẫn nhau. Vậy thì lý do gì cùng là cửa hàng bán lẻ như nhau mà cửa hàng của DN bán lẻ chỉ được lấy từ một nơi?
“Đây là vấn đề gây thiệt thòi cho nhà bán lẻ mà không biết kêu cứu tới ai. Thương nhân phân phối thì được tính đủ chi phí, lợi nhuận định mức, còn DN bán lẻ thì liên tục bị cắt chiết khấu, không mở bán thì phạt, mà bán thì lỗ. Nếu chính sách cứ không rõ ràng, không công bằng như hiện nay, DN bán lẻ sẽ không chịu đựng được mà phải rời thị trường. Đây chính là câu chuyện triệt tiêu cạnh tranh nhằm thâu tóm thị trường một cách tinh vi” - giám đốc một DN bán lẻ xăng dầu ở TP.HCM thẳng thắn.
Các DN bán lẻ cho rằng những quy định bất cập này cần phải sửa đổi. Theo đó, cho phép DN bán lẻ được lấy hàng từ ba nơi để triệt tiêu sự độc quyền và linh động trong nguồn hàng khi một nơi không cung ứng hàng kịp thời.
“Chúng tôi kỳ vọng các bộ, ngành lắng nghe DN bán lẻ, sửa đổi quy định bất hợp lý để đảm bảo thị trường lành mạnh, cạnh tranh bình đẳng mới giúp tháo gỡ những nút thắt hiện nay” - các DN đề xuất.
Đề xuất đại lý được lấy từ nhiều nguồn, rút ngắn thời gian
điều hành giá xăng
Bộ Công Thương vừa có tờ trình lần thứ hai gửi Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 95/2021 và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu.
Theo đó, thời gian điều hành giá xăng dầu được đề xuất sửa đổi theo hướng rút ngắn từ 10 ngày xuống bảy ngày, điều hành giá xăng dầu vào thứ Năm hằng tuần, không kể ngày nghỉ lễ.
Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường xăng dầu biến động và nguồn cung bất ổn, Bộ Công Thương đề xuất sửa đổi công thức trên cơ sở rà soát, bổ sung một số chi phí thực tế phátsinh chưa được tính trong giá cơ sở.Đồng thời đề nghị bổ sung quy định thời gian điều chỉnh chi phí định mức rút xuống còn một quý/lần. Trong trường hợp trong quý có biến động tăng, giảm từ 5% trở lên thì cho phép điều chỉnh ngay.
Với đề xuất cho phép đại lý bán lẻ xăng dầu được lấy hàng từ nhiều nguồn, ban soạn thảo cũng đồng thuận với quan điểm này. Mục tiêu là nhằm đa dạng nguồn cung cấp xăng dầu cho đại lý, tăng vị thế của đại lý trong quá trình đàm phán, mua hàng.
Liên quan đến mức chiết khấu tối thiểu trong kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương giữ quan điểm không quy định cụ thể mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu. Mục đích là để các DN chủ động đàm phán với nhau cho phù hợp và linh hoạt với biến động cung - cầu của thị trường trong từng giai đoạn.
Liên quan đến đề nghị giao cho một đầu mối quản lý xăng dầu, Bộ Công Thương đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành về chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành trong quản lý mặt hàng xăng dầu. Trước đó, bộ này đề xuất cần chuyển quản lý xăng dầu về Bộ Tài chính. AN HIỀN
