Nông, thủy sản Việt kẹt đường sang Trung Quốc

11/12/2020 08:00

Từ giữa tháng 11 đến nay, không chỉ hàng thủy sản đông lạnh xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc (TQ) mà hầu hết mặt hàng nông sản Việt Nam đều bị ách tắc tại các cảng, cửa khẩu. Nguyên nhân là do TQ siết chặt kiểm tra, kiểm soát hàng hóa sau khi nước này phát hiện virus SARS-CoV-2 trên bao bì thịt heo Đức, thịt bò Brazil và cá Ấn Độ nhập vào nước này.

Tốn thêm chi phí

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết: Từ ngày 10-11 đến nay, cơ quan thẩm quyền tại cửa khẩu TQ bắt đầu áp dụng chế độ kiểm soát, xông trùng và truy xuất nguồn gốc 100% lô hàng thủy sản đông lạnh tại hầu hết cảng lớn và quan trọng của nước này.

Theo quy định mới của TQ, các lô hàng thủy sản đông lạnh bao gồm cá tra phi lê sẽ phải lấy mẫu kiểm tra COVID-19 trên bao bì và sản phẩm ngay tại cảng. Tuy nhiên, thời gian để kiểm soát từ khi lấy mẫu đến khi trả kết quả để thông quan vẫn chưa có hướng dẫn và thông tin rõ ràng, cụ thể khiến lượng hàng hóa bị ách tắc ngay tại cảng rất lớn.

Chính vì vậy, dù nhu cầu nhập khẩu thủy hải sản TQ tăng cao nhưng hiện nhiều công ty thủy sản Việt Nam không thể xuất hàng vào do quốc gia này áp dụng việc kiểm tra từng container. Trong khi đó, TQ, Hong Kong là những thị trường xuất khẩu cá tra hàng đầu của Việt Nam và có tới hơn 130 công ty cá tra Việt Nam đang giao thương.

“Việc ách tắc này khiến các công ty Việt Nam lo lắng nguy cơ xuất khẩu đình trệ và áp lực do các chi phí phát sinh từ kiểm hàng, lưu bãi, lưu công đối với hàng đông lạnh là rất lớn trong khi giá xuất khẩu giảm. Thời gian chờ để kiểm tra hàng hóa có thể đội chi phí lên gấp ba lần so với thông thường” - ông Hòe dẫn chứng.

Ông Nguyễn Văn Đạo, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Gò Đàng, cũng nhìn nhận Việt Nam kiểm soát tốt dịch COVID-19, kết quả xét nghiệm các mẫu thủy sản xuất sang TQ đều âm tính. Thế nhưng hàng Việt vẫn bị ảnh hưởng kiểu vạ lây, tức chịu chung quy định siết kiểm tra mới vì TQ phát hiện virus SARS-CoV-2 trên bao bì lô hàng nhập khẩu từ một số nước khác.

Trung Quốc tăng cường siết thủy sản, trái cây nhập khẩu từ Việt Nam và các nước. Ảnh: QUANG HUY

Giá xuất khẩu giảm

“Tốn thêm chi phí bảo quản, song đáng lo nhất là thời gian thông quan lâu có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, thiệt hại rất lớn. Đáng nói là sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam bị rớt giá vì việc siết kiểm tra này. Như phi lê cá tra giảm từ 2,3 USD/kg xuống còn dưới 2 USD/kg” - ông Đạo chia sẻ.

Mặt hàng trái cây xuất khẩu sang TQ cũng bị ách tắc vì quy định siết kiểm tra của TQ. Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group, cho hay công ty đã phải giảm bớt lượng sản phẩm xuất khẩu sang thị trường này. Lý do, việc kiểm tra từng lô hàng nhập khẩu khiến hàng bị tắc lâu, trái cây bảo quản lạnh, đông lạnh đều bị ảnh hưởng đến chất lượng.

Ông Tùng nói: “Trước quy định mới của TQ, chúng tôi chỉ xuất lượng đơn hàng vừa phải để tính toán được thời gian kiểm tra, thông quan đảm bảo hàng đến tay khách hàng đảm bảo chất lượng”.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vừa giao Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT theo dõi việc xuất khẩu thủy, hải sản sang TQ; kịp thời hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các quy định trong xuất nhập khẩu.

Đừng nôn nóng chào giá thấp

Tổng thư ký VASEP Trương Đình Hòe thông tin hiệp hội đã khuyến cáo các công ty xuất khẩu thủy sản sang TQ phải bình tĩnh, tránh nôn nóng chào giá thấp, hạ giá cá nguyên liệu. Vì việc làm này không giúp giải quyết ách tắc hàng ở các cảng mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc xuất khẩu sang thị trường TQ.

“Thay vào đó, các công ty cần chủ động đàm phán với đối tác để điều chỉnh lịch xuất nhập khẩu, tiêu thụ… hợp lý, hạn chế việc ùn ứ hàng trước khi có những giải pháp hữu hiệu” - ông Hòe nói.

VASEP cũng đã nhanh chóng kiến nghị các cơ quan thẩm quyền Việt Nam làm việc với cơ quan thẩm quyền TQ để có những biện pháp kiểm soát phù hợp hơn đối với hàng thủy sản Việt Nam, trong bối cảnh Việt Nam đã kiểm soát tốt dịch COVID-19 so với các nước khác trên thế giới.

Các công ty xuất khẩu cá tra Việt cũng cho hay đã họp bàn và thống nhất một số giải pháp tạm thời cho việc xuất khẩu cá tra sang thị trường TQ. Cụ thể, mỗi công ty sẽ tự tăng cường các biện pháp để phòng ngừa và giám sát dịch COVID-19 nghiêm ngặt hơn.

Bên cạnh đó, các nhà kinh doanh cũng chủ động làm việc với Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) tại địa phương để được hỗ trợ thực hiện chuỗi giám sát COVID-19 nhằm chứng minh với các đối tác việc tuân thủ phòng dịch theo tuần, lấy mẫu kiểm tra lô hàng theo tỉ lệ thích hợp. Đồng thời, cơ quan này sẽ cấp giấy xác nhận để nhà xuất khẩu làm bằng chứng gửi cho nhà nhập khẩu, tăng độ tin cậy của nhà nhập khẩu đối với việc kiểm soát dịch COVID-19.

Bộ NN&PTNT cho hay ngày 8-12 vừa qua đã có văn bản yêu cầu các cơ sở chế biến thủy sản xuất khẩu sang TQ chủ động liên hệ với khách hàng, nhà nhập khẩu TQ để chuẩn bị, cung cấp kết quả thực hiện các biện pháp phòng, chống COVID-19 tại doanh nghiệp. Trong đó, kể cả kết quả thẩm tra lấy mẫu xác suất xét nghiệm COVID-19 đối với mẫu bao bì, sản phẩm trước khi xuất khẩu khi được yêu cầu.

“Trong trường hợp cần thiết, nhà xuất khẩu có thể đề nghị Ban chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh COVID-19 tỉnh, TP cung cấp xác nhận tình hình kiểm soát dịch bệnh trên địa bàn và hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch mà doanh nghiệp đã triển khai” - đại diện Bộ NN&PTNT cho biết.

Đa dạng thị trường để tránh bị động

Tổng giám đốc Vina T&T Group Nguyễn Đình Tùng cho rằng thời điểm này các công ty Việt nên tính toán lại lượng hàng hóa xuất khẩu sang thị trường TQ. Bởi khi nước này siết kiểm tra từng lô hàng thì nguy cơ bị ách tắc, ngưng trệ, tốn chi phí rất lớn.

Cụ thể, thay vì lâu nay xuất 10 lô thì nay chỉ nên xuất khẩu 6-7 lô, thậm chí ít hơn. Đồng thời, các doanh nghiệp nên đầu tư nhiều hơn cho vùng nguyên liệu, quy trình chế biến, bảo quản đóng gói, truy xuất nguồn gốc để mở rộng thêm nhiều thị trường ngoài TQ.

“Chỉ khi đa dạng thị trường, tránh bỏ hết trứng vào một giỏ thì mới có thể chủ động tránh được thiệt hại như trong bối cảnh hiện nay” - ông Tùng nhấn mạnh.

QUANG HUY