Ông chủ Lầu Năm Góc đến Việt Nam với thông điệp biển Đông?

Tại cuộc họp báo thường kỳ chiều 17-10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam (VN) Lê Thị Thu Hằng xác nhận việc Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper sắp có chuyến thăm VN trong thời gian tới.

Thắt chặt quan hệ Việt-Mỹ

Bà Lê Thị Thu Hằng nhận xét quan hệ quốc phòng giữa VN và Mỹ trong thời gian qua tiếp tục phát triển phù hợp, dựa trên cơ sở các khuôn khổ hợp tác hiện có, cũng như trong khuôn khổ quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước. “Trong bối cảnh đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper dự kiến sẽ có chuyến thăm VN theo lời mời của Bộ trưởng Quốc phòng VN Ngô Xuân Lịch vào thời gian phù hợp” - bà Hằng thông tin.

Theo ông Hoàng Việt (ĐH Luật TP.HCM), quan hệ VN và Mỹ liên tục có những bước tiến mới rất quan trọng trong những năm gần đây, trong đó bao gồm cả lĩnh vực quốc phòng. Động lực quan trọng cho VN trong mối quan hệ với Mỹ chính là nhu cầu phát triển đất nước, nhất là trong vấn đề kinh tế và khoa học-công nghệ, vốn là thế mạnh của Mỹ.

Trong khi đó, Washington cũng xem trọng VN trong quá trình nước này triển khai chiến lược tái cân bằng ở châu Á - Thái Bình Dương (thời cựu tổng thống Barack Obama) và cả sáng kiến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (dưới thời Tổng thống Donald Trump).

“Trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương do ông Trump tuyên bố từ năm 2017, VN được xem là một nhân tố quan trọng. Điều này đã được không ít học giả và giới làm nghiên cứu chỉ ra trước nay. Phải nói rõ rằng VN không làm đồng minh với bất kỳ ai trong cuộc chơi các nước lớn nhưng điều đó không có nghĩa VN và Mỹ không có những hình thức hợp tác khác nhau, trong nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định tại khu vực. Đó là nhu cầu chung của Vn và Mỹ cũng như nhiều quốc gia khu vực” - ông Việt nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tại Lầu Năm Góc ngày 28-8-2019. Ảnh: AP

Mỹ sẽ không rời khỏi biển Đông

Chuyến thăm lần này của Bộ trưởng Mark Esper đến VN diễn ra chỉ vài tháng sau khi nhậm chức. Thông tin này được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc (TQ) tiếp tục duy trì hoạt động bất hợp pháp của đội tàu Địa chất hải dương 8 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của VN.

Phía VN không ngừng phản đối, yêu cầu TQ rút tàu ngay lập tức, tôn trọng quy định luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 mà bản thân TQ cũng là một thành viên. Cùng với đó, nhiều quốc gia khác bao gồm Mỹ, Nhật Bản,... cũng lên tiếng chỉ trích TQ xâm phạm biển VN và nhận định hành động của Bắc Kinh là “bắt nạt” quốc gia khác trong khu vực.

Liên hệ về chuyến thăm tới đây của Bộ trưởng Mark Esper, chuyên gia Hoàng Việt nhận định Mỹ đã và đang triển khai chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và một trong những mục tiêu quan trọng của chiến lược này là chống lại ý đồ bành trướng ngang ngược của TQ tại khu vực. “Chiến lược của ông Trump chắc chắn không chỉ nằm ở vấn đề quốc phòng mà còn nhiều mặt trận kinh tế, ngoại giao khác. Như vậy mới có thể phù hợp nhu cầu và hấp dẫn được nhiều nước. Có thể khẳng định Mỹ thông qua nhiều động thái gần đây muốn gửi đi thông điệp Washington sẽ không rời mắt hay rời bỏ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nói chung và biển Đông nói riêng” - ông Việt nói.

Hiện còn nhiều tranh cãi về nội hàm của chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ. Còn phải chờ thêm thời gian để định hình được những trụ cột chính của chiến lược này. Tuy nhiên, động thái của Mỹ chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng từ phía TQ. Nếu Bắc Kinh tiếp tục ngang ngược, hung hăng, duy trì trò chơi bắt nạt và đe dọa chủ quyền, an ninh các nước trong khu vực thì rất có khả năng Mỹ sẽ huy động nhanh chóng sức mạnh quân sự, ngoại giao, kinh tế để ngăn ngừa khả năng TQ biến biển khu vực thành ao nhà.

Dù có hay không yếu tố TQ thì quan hệ Việt-Mỹ cũng sẽ tiếp tục phát triển tích cực. Tuy nhiên, việc TQ gia tăng hành động vô lý, phạm pháp, ảnh hưởng lợi ích quốc gia các nước như Malaysia, VN, gây mất an ninh tại khu vực “mở” và “tự do” thì đó chính là chất xúc tác thúc đẩy quan hệ giữa Mỹ và các đối tác khu vực trong tương lai.