Thi hành án dân sự gặp khó vì đại dịch COVID-19

Chính phủ vừa có báo cáo gửi các cơ quan của Quốc hội về công tác thi hành án (THA) năm 2021.

Kết quả thi hành án thấp

Báo cáo khẳng định Chính phủ, Bộ Tư pháp đã tích cực, chủ động triển khai nhiều giải pháp tổng thể, linh hoạt, phù hợp để chỉ đạo hệ thống THA dân sự (DS) cố gắng đạt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao, trong đó chú trọng việc thu hồi trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế. Nhờ đó, toàn hệ thống THADS đã đạt được kết quả đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, Chính phủ cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong năm. Đáng chú ý, kết quả THA về tiền đạt thấp hơn cùng kỳ năm 2020 (giảm 0,75%); kết quả thu hồi các khoản nợ của các tổ chức tín dụng, kết quả thu hồi tiền, tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế vẫn còn thấp hơn so với yêu cầu.

Vụ Phan Văn Anh Vũ có ba tài sản là nhà, đất tại TP.HCM với giá trị ước tính đạt trên 6.000 tỉ đồng. Trong ảnh: Phan Văn Anh Vũ tại một phiên xử ở TAND Cấp cao tại TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Theo báo cáo, riêng về kết quả THA đối với các khoản bị chiếm đoạt trong vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế, số việc có điều kiện là 3.047 việc, đã thi hành xong 1.745 việc. Số tiền, giá trị tài sản có điều kiện là hơn 33.000 tỉ đồng, đã thu được hơn 2.008 tỉ đồng.

“Báo cáo Chính phủ thẳng thắn nhìn nhận kết quả THA năm 2021 còn thấp” - Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi nói tại phiên họp mở rộng của Thường trực Ủy ban Tư pháp thẩm tra sơ bộ báo cáo nói trên của Chính phủ hồi đầu tuần.

Ông Khôi cho rằng nguyên nhân chủ quan do còn một bộ phận cán bộ, công chức THA chưa làm hết trách nhiệm của mình. Ngoài ra, vẫn còn có sai sót, vi phạm làm ảnh hưởng đến tiến độ cũng như kết quả THA.

Báo cáo của Chính phủ cho biết trong kỳ báo cáo vẫn còn 356 quyết định trong số gần 508.500 quyết định THA thiếu chính xác phải thu hồi, hủy bỏ (chiếm tỉ lệ 0,07%).

Nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp cũng nhận định một bộ phận công chức, chấp hành viên, kể cả cán bộ lãnh đạo, quản lý còn hạn chế về năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm, chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ THA. “Có 31 trường hợp cán bộ, công chức THA vi phạm bị xử lý kỷ luật, giảm 16 trường hợp so với cùng kỳ năm 2020, trong đó tám trường hợp vi phạm về nghiệp vụ THA” - nhóm nghiên cứu cho biết.

Vướng mắc khi thu hồi tài sản án kinh tế, tham nhũng

Tuy nhiên, ông Mai Lương Khôi nhận định đại dịch COVID-19 bùng phát là nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến kết quả THA năm 2021. “Đối với THADS, anh em chủ yếu tác nghiệp ở thực địa, xác minh điều kiện THA, làm việc trực tiếp với các bên đương sự để động viên, thuyết phục, xác minh tài sản, tiến hành kê biên, định giá và xử lý tài sản… Hàng loạt hoạt động phải đến thực địa và phải phối hợp với nhiều tổ chức, cá nhân” - ông Khôi nói.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp phân tích đại dịch diễn biến phức tạp trên toàn quốc, trong đó có nhiều địa phương có lượng việc, tiền lớn (chiếm tới 80% lượng việc, tiền của cả nước) như TP.HCM, Bình Dương, Long An, Đồng Nai, Hà Nội, Đà Nẵng... “Đặc biệt địa bàn TP.HCM từ khi thực hiện giãn cách xã hội đến nay, hầu như anh em không tác nghiệp được gì, không thu được khoản THA nào” - ông Khôi dẫn chứng.

Về các giải pháp trong bối cảnh dịch bệnh, ông Khôi thông tin Bộ Tư pháp đã chỉ đạo trong giãn cách xã hội, cơ quan THA tập trung rà soát, chuẩn bị hồ sơ, tài liệu, làm việc trực tuyến với các cơ quan phối hợp để khi nới lỏng giãn cách, trong hoàn cảnh cho phép thì tổ chức triển khai hết trách nhiệm, nâng kết quả THA lên.

Ngoài ra, yếu tố khác ảnh hưởng đến kết quả THA là kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng còn thấp. Theo ông Khôi, lượng án này “hết sức đặc thù”, số tiền phải THA trong loại án này hiện chiếm 24,5% nhưng chỉ tập trung chủ yếu vào hai địa bàn là TP.HCM và Đà Nẵng với những đại án như Phan Văn Anh Vũ, Phạm Công Danh, Hứa Thị Phấn...

Trong đó, vụ Phan Văn Anh Vũ có ba tài sản là nhà, đất tại TP.HCM với giá trị ước tính đạt trên 6.000 tỉ đồng; các khu đất tại Đà Nẵng có giá trị ước tính đạt trên 1.100 tỉ đồng. Vụ Phạm Công Danh giai đoạn 1 và 2 với tài sản tại Đà Nẵng có giá trị ước tính đạt 7.500 tỉ đồng.

Theo kế hoạch, những công việc này được thực hiện trong những tháng giữa năm 2021 nhưng do ảnh hưởng của đợt bùng phát dịch COVID-19 nên chưa thực hiện được theo tiến độ.

“Chúng tôi cố gắng thực hiện và dự báo nếu sau ngày 15-9 nới lỏng giãn cách, anh em giao được tài sản thì giá trị THA sẽ tăng lên đáng kể cho năm 2021 này. Tuy nhiên, kết quả phải cố gắng tập trung xử lý trong năm 2022” - vẫn lời ông Khôi.

Cũng theo ông Mai Lương Khôi, hiện Bộ Tư pháp đang phải phối hợp với các bộ, ban, ngành để xử lý hàng loạt vướng mắc phát sinh trong quá trình xử lý tài sản. Đây là những vấn đề phát sinh từ thực tiễn THA, chưa được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật dẫn đến vướng mắc, chậm tiến độ. Chẳng hạn, hiện chưa có cơ chế ủy thác xử lý tài sản để xử lý đồng thời các tài sản ở nhiều địa phương khác nhau. Hay xử lý phát mại quyền sử dụng đất nông nghiệp đã hết hạn sử dụng theo Luật Đất đai; xử lý các dự án đã được kê biên nhưng vẫn chưa bồi thường, giải tỏa hết, chưa hoàn tất; phát mại cổ phiếu ở các ngân hàng đang trong giai đoạn phương án tái cơ cấu chưa được phê duyệt…

“Nếu tháo gỡ được những vướng mắc này, kết quả THA thu hồi tài sản tham nhũng sẽ tăng lên” - ông Khôi khẳng định và dẫn chứng việc xử lý sân Chi Lăng trong vụ án Phạm Công Danh để bảo đảm khoản THA 4.000 tỉ đồng. Sau rất nhiều năm, Bộ Tư pháp phối hợp với tòa án, VKS, làm việc với UBND TP Đà Nẵng thì vừa rồi, UBND TP Đà Nẵng đã chỉ đạo giao mặt bằng sạch sân Chi Lăng để tổ chức THA theo đúng bản án đã tuyên vào tháng 7-2021.

“Nhưng tình hình dịch bệnh ở Đà Nẵng như vậy nên tới giờ này, anh em vẫn chưa tổ chức triển khai giao mặt bằng sân Chi Lăng được để tổ chức THA” - ông Khôi cho biết.