Chiều 22-10, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam tổ chức buổi tọa đàm "Ngành viên nén Việt Nam - Thực trạng sản xuất, xuất khẩu và một số tồn tại".
Từ phụ phẩm của ngành chế biến gỗ như mùn cưa, dăm bào, đầu mẩu, cành ngọn gỗ rừng trồng... các nhà sản xuất của Việt Nam đã tạo ra viên nén xuất khẩu ra thị trường thế giới với sản lượng trên dưới 3 triệu tấn/năm, tương đương 350 triệu USD về kim ngạch. Chỉ tính riêng trong 8 tháng năm 2021, lượng xuất khẩu viên nén đạt 2,4 triệu tấn, tương đương 273 triệu USD.
Theo khảo sát mới đây của Nhóm nghiên cứu Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc là hai thị trường nhập khẩu viên nén lớn nhất của Việt Nam, với lượng xuất khẩu sang hai thị trường này chiếm trên 90% trong tổng lượng xuất khẩu mỗi năm.
Tận dụng phụ phẩm ngành gỗ như mùn cưa, đầu mẩu... để làm viên nén xuất khẩu. Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia phân tích chính sách của Tổ chức Forest Trends cho biết, sở dĩ mặt hàng viên nén phát triển mạnh thời gian qua là nhờ nguồn nguyên liệu đầu vào dồi dào, được tạo ra từ gỗ phụ phẩm của ngành chế biến.
"Ngành viên nén còn có dư địa để phát triển bền vững. Nhu cầu tiêu thụ viên nén tại Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Theo một số doanh nghiệp xuất khẩu, lượng viên nén tại thị trường này sẽ có thể mở rộng gấp 3 lần cho tới năm 2024-2025 so với hiện nay" - ông Phúc cho biết.
Ông Phúc cũng đánh giá ngành sản xuất và xuất khẩu viên nén hiện đang tồn tại một số mặt hạn chế. Cụ thể, đầu vào nguyên liệu chưa được kiểm soát chặt chẽ về khía cạnh chất lượng và pháp lý. Trong khi đó, hiện ngành đang có dấu hiệu cung lớn hơn cầu, dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp, bao gồm cả việc cạnh tranh không lành mạnh như chèn ép giá.
Ông Vũ Thanh Tùng, Giám đốc Công ty Smart Wood Việt Nam JSC, đơn vị chuyên xuất khẩu viên nén sang thị trường Hàn Quốc cho biết hiện giá viên nén trên thị trường đang ở mức thấp. Giá thấp không hẳn là do cung vượt cầu, mà quan trọng là do sự thiếu đoàn kết ở chính các đơn vị sản xuất và xuất khẩu trong nước.
"Hiện tại Việt Nam đang là quốc gia sản xuất viên nén lớn thứ tư trên thế giới, sau các nước như Mỹ, Canada... Ngành viên nén Việt Nam vẫn có triển vọng rất lớn, hoàn toàn có thể đầu tư. Tuy nhiên cần có hiệp hội riêng về viên nén để có tiếng nói chung thống nhất thị trường, mọi người có thể ngồi cùng nhau, bắt tay nhau, có thể cùng tạo ra một giá ổn định để mọi người yên tâm sản xuất và theo nghề" - ông Hùng đề xuất.
Đồng quan điểm, ông Vũ Xuân Ban, đại diện Công ty WelHunt Việt Nam cũng cho rằng dư địa phát triển ngành viên nén Việt Nam còn rất nhiều. Cùng với xuất khẩu, lượng tiêu thụ trong nước cũng rất lớn.
Đơn cử như ở Quảng Ninh, trước đây số lượng doanh nghiệp sử dụng công nghệ lò hơi đốt than trong các nhà máy nhiệt điện than rất nhiều, lên tới hàng triệu tấn. Bối cảnh hiện nay và sắp tới, những doanh nghiệp đã sử dụng lò hơi đốt than cũng sẵn sàng chuyển sang công nghệ đốt viên nén.
Vấn đề là việc đầu tư nhà máy sản xuất viên nén không phải nhỏ. Ông Ban cho rằng nếu cứ phát triển như thực trạng hiện nay mà không có quy hoạch ngành, mạnh ai người đó làm thì về lâu dài sẽ bị xung đột nguồn nguyên liệu.
Đồng ý kiến với các doanh nghiệp khác, ông Ban kiến nghị nên thành lập hiệp hội về viên nén càng sớm càng tốt, nhanh chóng có quy hoạch ngành, quy hoạch vùng nguyên liệu, như vậy ngành viên nén mới phát triển bền vững, lâu dài.
