Ngày 26-11, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah (Lebanon) sẽ có hiệu lực vào ngày 27-11 sau khi cả hai bên chấp nhận thỏa thuận do Mỹ và Pháp làm trung gian, theo hãng tin Reuters.
Ông Biden đưa ra phát ngôn trên sau khi nội các an ninh của Israel phê chuẩn thỏa thuận ngừng bắn với tỉ lệ ủng hộ 10-1. Ông Biden nói rằng thỏa thuận này mở đường cho việc chấm dứt cuộc xung đột đã làm hàng nghìn người thiệt mạng kể từ tháng 10-2023, và hướng tới việc chấm dứt vĩnh viễn các hành động thù địch giữa Israel và Hezbollah.
Thủ tướng Lebanon - ông Najib Mikati hoan nghênh thỏa thuận mà Hezbollah đã chấp thuận vào tuần trước. Theo một nguồn tin chính trị cấp cao của Lebanon, thỏa thuận này do nhà trung gian đàm phán Mỹ tên Amos Hochstein đàm phán, dài năm trang và bao gồm 13 phần.
Văn bản thỏa thuận chưa được công bố, song một số nguồn tin của Reuters nêu một số thông tin sau:
Ngừng tình trạng thù địch
Lệnh ngừng bắn có hiệu lực vào lúc 4 giờ sáng 27-11 (giờ địa phương) tại Israel và Lebanon (9 giờ sáng cùng ngày theo giờ VN), tại thời điểm đó "mọi hỏa lực sẽ dừng lại từ tất cả các bên", một quan chức cấp cao của có hiểu biết về các cuộc đàm phán cho biết với điều kiện giấu tên.
Theo một nguồn tin chính trị cấp cao của Lebanon, Israel sẽ "ngừng tiến hành bất kỳ hoạt động quân sự nào chống lại lãnh thổ Lebanon, bao gồm cả các mục tiêu dân sự và quân sự, và các thể chế nhà nước của Lebanon, thông qua đường bộ, đường biển và đường không".
Nguồn tin cho biết tất cả các nhóm vũ trang ở Lebanon (gồm Hezbollah và các đồng minh của lực lượng này) sẽ dừng các hoạt động chống lại Israel.
Israel rút quân
Hai quan chức Israel cho biết quân đội Israel sẽ rút khỏi miền nam Lebanon trong vòng 60 ngày.
Trước đó, Lebanon đã kêu gọi quân đội Israel rút lui càng nhanh càng tốt trong thời gian ngừng bắn, các quan chức Lebanon nói với Reuters.
Nguồn tin chính trị cấp cao của Lebanon cho biết hiện họ dự đoán quân đội Israel sẽ rút lui trong tháng đầu tiên.
Hezbollah tiến về phía bắc, quân đội Lebanon triển khai phía nam
Hezbollah cũng phải rút khỏi biên giới phía nam với Israel và di chuyển lên sông Litani (cách biên giới Israel khoảng 30 km về phía bắc), điều mà nhóm này đến nay vẫn chưa làm mặc dù Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã ra nghị quyết yêu cầu từ hồi năm 2006 (Nghị quyết 1701 của Liên Hợp Quốc).
Nguồn tin chính trị cấp cao của Lebanon cho biết việc rút quân của Hezbollah sẽ không được công khai. Ông cho biết các cơ sở quân sự của nhóm "sẽ bị tháo dỡ" nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu nhóm này có tự tháo dỡ chúng, hay các chiến binh có mang theo vũ khí khi họ rút lui hay không.
"Cơ sở hạ tầng Hezbollah ở miền nam Lebanon sẽ không được phép xây dựng lại" - ông Biden nhấn mạnh trong các bình luận làm rõ về thỏa thuận.
Một nguồn tin an ninh Lebanon chia sẻ với Reuters rằng quân đội Lebanon sẽ triển khai quân đến khu vực phía nam Litani và bố trí 5.000 binh sĩ ở đó, bao gồm 33 tiền đồn dọc biên giới với Israel.
"Việc triển khai là thách thức đầu tiên, sau đó là giải quyết tình trạng những người dân địa phương muốn trở về nhà" - nguồn tin cho hay. Hơn 1,2 triệu người đã phải di dời do các cuộc không kích của Israel ở Lebanon, nhiều người trong số họ đến từ miền nam Lebanon. Nghị sĩ Lebanon (thuộc nhóm Hezbollah) Hassan Fadlallah nói với Reuters rằng Hezbollah coi việc đưa những người phải di dời trở về nhà là ưu tiên hàng đầu.
Hàng chục nghìn người phải di dời khỏi miền bắc Israel cũng dự kiến sẽ trở hồi hương.
Cơ chế giám sát
Một trong những điểm then chốt dẫn tới việc nhất trí thoả thuận ngừng bắn là cách thức giám sát lệnh ngừng bắn, Phó Chủ tịch Quốc hội Lebanon Elias Bou Saab nói với Reuters.
Trước đây vốn đã có một cơ chế ba bên đã tồn tại giữa lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại miền nam Lebanon (UNIFIL), quân đội Lebanon và quân đội Israel. Giờ đây cơ chế này sẽ có sự góp mặt của Mỹ và Pháp, trong đó Mỹ sẽ giữ vai trò chủ tịch, ông Bou Saab cho biết.
Israel có thể sẽ đánh dấu các vi phạm có thể xảy ra đối với cơ chế giám sát. Pháp và Mỹ cùng nhau sẽ xác định xem có thật sự xảy ra vi phạm hay không, một quan chức Israel và một nhà ngoại giao phương Tây nói với Reuters.
Ông Biden cho biết Mỹ và các đồng minh sẽ "cung cấp hỗ trợ cần thiết để đảm bảo thỏa thuận này được thực hiện đầy đủ và hiệu quả".
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Mỹ sẽ trực tiếp hành động, ông Biden nói. Thay vào đó, "nếu Hezbollah hoặc bất kỳ ai khác phá vỡ thỏa thuận và gây ra mối đe dọa trực tiếp đối với Israel, thì Israel vẫn có quyền tự vệ phù hợp với luật pháp quốc tế" - nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố.
Israel tiếp tục đáp trả nếu đối phương vi phạm thoả thuận
Các quan chức Israel khẳng định rằng Lực lượng Phòng vệ Israel sẽ tiếp tục tấn công Hezbollah nếu họ xác định được các mối đe dọa đối với an ninh của mình, bao gồm phát hiện bất kỳ hoạt động chuyển giao vũ khí và thiết bị quân sự cho nhóm này.
Một quan chức Israel nói với Reuters rằng đặc phái viên Mỹ Amos Hochstein đã trực tiếp đảm bảo với Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu rằng Israel có thể thực hiện các cuộc tấn công như vậy vào Lebanon.
Vị quan chức này cho biết Tel Aviv sẽ sử dụng máy bay không người lái để theo dõi các hoạt động trên bộ ở Lebanon.
Các quan chức Lebanon cho biết điều khoản đó không có trong thỏa thuận mà họ đã đồng ý và họ sẽ phản đối bất kỳ hành vi vi phạm chủ quyền nào.
Lebanon, Gaza sắp tới ra sao?
Theo một quan chức Mỹ thạo tin, vì "Hezbollah hiện đang cực kỳ yếu kém, cả về mặt quân sự lẫn chính trị", nên lệnh ngừng bắn sẽ tạo ra "cơ hội để quân đội Lebanon tái lập chủ quyền đối với lãnh thổ của họ".
"Trong 60 ngày tới, quân đội Lebanon và Lực lượng An ninh Nhà nước Lebanon sẽ triển khai và giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ của họ một lần nữa" - ông Biden nói, đồng thời gọi đây là "khởi đầu mới" cho Lebanon.
Về Dải Gaza, một quan chức Mỹ cho biết lệnh ngừng bắn ở Lebanon có thể trở thành "bước đệm hướng tới việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza và hồi hương các con tin".
Nguyên nhân chủ ý có thể là do lực lượng Hamas sẽ nhận ra rằng "Hezbollah đã quyết định từ bỏ Hamas và tách biệt hai cuộc xung đột", vị quan chức cho hay.
“Mọi sự ủng hộ dành cho họ (Hamas) giờ đây đã không còn. Tôi cho rằng đây là một thay đổi thực tế đáng kể trên thực địa. Nếu thành viên nào trong Hamas từng nghĩ rằng họ nhận được sự ủng hộ rộng rãi cho mục tiêu của mình, thì hôm nay họ đã hiểu rằng thực tế không phải vậy” - vị quan chức nhận định.
