Đại diện cấp cao EU: Châu Âu đang gặp nguy giữa 'vòng cung lửa'

Ngày 25-11, Phó Chủ tịch Uỷ ban châu Âu, Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) về chính sách đối ngoại và an ninh - ông Josep Borrell nhấn mạnh rằng những sự kiện quốc tế trong nhiều tháng qua đã cho thấy dự đoán trước đó về việc “châu Âu đang gặp nguy hiểm” đã thành sự thật, theo trang web của Cơ quan Đối ngoại EU (www.eeas.europa.eu).

Ông Borrell đưa ra nhận định trên trong bài viết nhằm giải thích tuyển tập các bài phát biểu, bài bình luận và blog của các quan chức châu Âu trong năm 2024 với tựa “Châu Âu trong ‘vòng cung lửa’” mà EU vừa công bố.

Châu Âu giữa "vòng cung lửa"

“Môi trường địa chính trị [của EU] trong năm nay đã được định hình với nhiều cuộc xung đột và khủng hoảng. Trong bối cảnh đó, việc đưa an ninh và quốc phòng lên hàng đầu trong chương trình nghị sự của EU chưa bao giờ cấp thiết đến thế” – ông Borrell viết.

Ông Borrell chỉ ra rằng môi trường địa chính trị của EU đang xấu đi do các cuộc xung đột và khủng hoảng xảy ra ngay sát châu Âu: chiến sự ở Ukraine, các cuộc chiến ở Trung Đông và ở châu Phi. Đây chính là “vòng cung lửa” mà ông nhắc tới.

Các cuộc xung đột ở những khu vực khác cũng có thể gây ra nguy cơ tiềm tàng cho nền kinh tế EU, trong khi ông Borrell lo ngại những cam kết của Mỹ với châu Âu sẽ trở nên ít vững chắc hơn sau khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump chính thức nhậm chức vào đầu năm 2025.

Về các cuộc chiến ở Ukraine, Trung Đông

Ông Borrell lặp lại quan điểm rằng hành động của Nga trong chiến sự ở Ukraine là “mối đe doạ hiện hữu đối với EU”. Chiến sự không chỉ ảnh hưởng tới Ukraine, mà còn tác động tới một số quốc gia ứng viên gia nhập EU như Georgia và Moldova.

Ông Borrell cho rằng nhiều người ở châu Âu hành động “chưa thật sự tỉnh táo” trong vấn đề Ukraine, kêu gọi EU “phải có khả năng đảm bảo an ninh của chính mình” và không phụ thuộc vào chính sách của Mỹ – điều có thể thay đổi sau mỗi lần bầu cử tổng thống.

Ông Borrell nhấn mạnh yêu cầu EU phải “củng cố và thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng” để “bổ sung cho kho dữ trữ vũ khí của các lực lượng vũ trang của mình, hỗ trợ Ukraine ở mức cần thiết, giảm sự phụ thuộc quá mức vào bên ngoài và chuẩn bị cho tương lai bằng cách phát triển các trang bị quốc phòng của ngày mai”.

Phó Chủ tịch Uỷ ban châu Âu cho rằng EU không thể chậm trễ trong việc lên kế hoạch tài chính để thực hiện yêu cầu trên.

Về các cuộc xung đột ở Trung Đông, ông Borrell nhắc lại rằng EU đã liên tục kêu gọi ngừng bắn và trả tự do vô điều kiện cho các con tin còn bị lực lượng Hồi giáo Hamas giam giữ, cũng như tăng cường hỗ trợ nhân đạo tại Dải Gaza. Nhưng ông Borrell cho rằng những nỗ lực này “chưa tạo ra sự khác biệt thực sự” khi mà cuộc chiến vẫn tiếp diễn và thương vong của dân thường vẫn tăng lên từng tháng.

Ông Borrell lưu ý “châu Âu có thể và nên đóng vai trò lớn hơn trong cuộc xung đột ở Trung Đông” trên cơ sở tận dụng vị thế là đối tác thương mại, đầu tư, ngoại giao nhân dân hàng đầu của Israel và là nhà cung cấp viện trợ quốc tế hàng đầu cho người dân Palestine.

Về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Ông Borrell cũng nhấn mạnh rằng “trọng tâm của thế giới đang chuyển dịch sang châu Á và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” là một thực tế mà EU chưa bao giờ bỏ quên.

Do đó, EU đã tăng cường các mối liên kết với Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và thiết lập quan hệ đối tác an ninh và quốc phòng với Nhật và Hàn Quốc.

Ông Borrell lưu ý rằng EU không được lập ra như một liên minh quân sự, nhưng bây giờ “có thể và phải” là một bên đảm bảo an ninh toàn cầu và một đối tác trong các lĩnh vực như an ninh hàng hải và an ninh mạng.

Ông Borrell sẽ sớm kết thúc nhiệm kỳ của mình tại Uỷ ban châu Âu. Các lãnh đạo châu Âu đã nhất trí đề cử cựu Thủ tướng Estonia - bà Kaja Kallas thay thế vào vị trí ông Borrell để lại. Quá trình bổ nhiệm vẫn đang được tiến hành và bà Kallas dự kiến nhậm chức ngày 1-12.