. Thưa bà, có ý kiến cho rằng thời gian qua, đặc xá nhiều là do BLHS quy định hình phạt quá nặng so với mức cần thiết đủ để cải tạo kẻ phạm tội thành người lương thiện. Căn cứ là Bộ Công an vừa công bố trong họp báo, từ năm 2000 đến nay, trên 80.000 phạm nhân đã được đặc xá, song tỷ lệ tái phạm chỉ khoảng 4,2%. Bà nghĩ thế nào?
+ Đây là điều đáng suy nghĩ. Tuy nhiên, cần phân tích rất kỹ thì mới kết luận được mối quan hệ giữa tình hình đặc xá với chính sách hình sự. Chẳng hạn, phải phân tích được cơ cấu tội phạm xem loại nào được đặc xá nhiều nhất; thời gian thụ án được miễn giảm trung bình bao nhiêu với từng tội; đặc điểm nhân thân người đặc xá; nhóm nhân thân nào, tội phạm nào thường hay tái phạm...
Đáng lưu ý, việc đặc xá với số lượng lớn thời gian qua được thực hiện cùng lúc Trung ương có Nghị quyết 08 về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp và Nghị quyết 49 về chiến lược cải cách tư pháp đến 2020. Trong đó có đưa ra yêu cầu sửa đổi chính sách hình sự theo hướng giảm bớt việc áp dụng hình phạt tù, tăng áp dụng hình phạt tiền và các hình phạt khác ngoài phạt tù...
. Trong các nghị quyết này còn đề cập tới việc đầu tư nhiều hơn cho các trại giam, nhà tạm giữ, nâng cao chất lượng giam giữ, cải tạo.
+ Nếu chính sách hình sự đúng, tòa áp dụng luật đúng thì cần đầu tư nhiều hơn để tăng khả năng tổ chức thi hành án phạt tù, đảm bảo tính nghiêm mình của bản án, của hình phạt.
Tuy nhiên, còn nhiều yếu tố khác cần mổ xẻ. Chẳng hạn, lẽ ra chính sách nhân đạo, khoan hồng phải thực hiện chủ yếu qua kênh hoạt động của cơ quan tố tụng để hàng năm giảm án dần dần cho những phạm nhân cải tạo tốt. Vậy tại sao trên thực tế, số lượng phạm nhân được giảm án qua kênh này còn quá ít? Phải chăng VKS, tòa án không đủ nhân lực để thực hiện quyền hạn luật định, dẫn đến dồn việc sang kênh đặc xá của Chủ tịch nước? Nếu đúng vậy thì Quốc hội nên xem xét, đầu tư thêm cho cơ quan tố tụng để làm được hết nhiệm vụ của mình.
Ngược lại, nếu tòa án, kiểm sát, cơ quan quản lý thi hành án hình sự đã làm tốt rồi thì phải chăng lý do là thủ tục giảm án, tha tù trước thời hạn qua kênh này khắt khe quá? Nếu vậy thì hãy sửa luật cho phù hợp hơn.
. Có vẻ đặc xá đại trà thời gian qua chỉ là biện pháp tình thế trong điều kiện chưa sửa được BLHS, chưa kịp điều chỉnh chính sách hình sự. Theo bà, Luật Đặc xá ra đời có giải tỏa phần nào bất cập này?
+ Dự luật đang theo hướng vừa có đặc xá với một số trường hợp đặc biệt, vừa có đặc xá nhân các ngày lễ lớn, sự kiện trọng đại. Như vậy, về cơ bản sẽ luật hóa được thực tiễn đang diễn ra.
Tuy nhiên, Quốc hội cũng đã lên chương trình sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự. Đây là cơ hội để điều chỉnh toàn diện chính sách hình sự. Nếu xử lý tốt có thể sẽ kéo giảm được số trường hợp người phạm tội phải áp dụng hình phạt tù, đưa hình phạt về sát với mức cần để giáo dục, cải tạo.
. Xin cảm ơn bà!
NGHĨA NHÂN thực hiện
