Tù nhân Mỹ giữa dịch COVID-19: Không khác án tử hình

Tờ The Guardian ngày 7-4 cho hay hàng loạt tổ chức nhân đạo, chuyên gia và luật sư đã kêu gọi chính phủ Mỹ nhanh chóng trả tự do cho những tù nhân cao tuổi hoặc những người có bệnh lý nền trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến nghiêm trọng ở nước này.

COVID-19 gây áp lực nhà tù Mỹ

Được biết hệ thống nhà tù Mỹ với điều kiện giam giữ tập trung đang đối mặt với nguy cơ bùng phát ổ dịch nguy hiểm.

Hằng năm, gần 3.100 nhà tù ở Mỹ đón nhận khoảng 10 triệu tù nhân đến thụ án từ vài ba tuần đến chung thân. Hiện hàng chục nhà tù Mỹ đã báo cáo có người nhiễm bệnh với ít nhất hai tù nhân đã tử vong vì COVID-19, đài CNN cho hay. BS Homer Venters, người từng làm việc tại nhà tù Lompoc thuộc địa phận bang California, khẳng định: “Hệ thống nhà tù Mỹ giống như được thiết kế để lây lan các bệnh truyền nhiễm vậy”.

Điều kiện vệ sinh kém, công tác hỗ trợ y tế không đảm bảo cũng là một yếu tố khiến các nhà tù Mỹ trở thành khu vực đặc biệt nguy hiểm trong thời gian dịch bệnh lây lan. Báo cáo từ Cục Thống kê tư pháp nước này năm 2016 phát hiện trung bình mỗi ngày có một người thiệt mạng trong tù. Gần 1/3 trong số này là tự tử, số còn lại là do bệnh tật vì điều kiện y tế không đảm bảo.

Chất lượng sống tệ hại của tù nhân bị giam giữ cũng tiếp tục là đề tài gây tranh cãi sau khi những người này mãn hạn tù. Với một hệ thống đầy khuyết điểm như vậy, những người này sau khi ra tù lại tiếp tục là phần cô thế nhất xã hội, không có khả năng tái hòa nhập cộng đồng. “Các đối tượng này cũng bị coi như “hàng thải” kể cả trong cuộc sống bình thường. Điều gì sẽ xảy ra với họ khi dịch bệnh đạt đỉnh, khi các bình ôxy, mặt nạ dưỡng khí và giường bệnh trở nên cạn kiệt?” - đài CNN đặt câu hỏi.

Trong khi đó, BS Homer Venters lo ngại thời gian tới sẽ xuất hiện hai tiêu chuẩn chăm sóc cho bệnh nhân COVID-19, một cho tù nhân và một cho người bình thường. “Những bệnh nhân đang bị giam giữ nếu xuất hiện các triệu chứng của COVID-19 có thể bị từ chối cho nhập viện. Trong khi đó, những người gặp các triệu chứng tương tự ở ngoài xã hội vẫn được nhập viện. Điều này chắc chắn dẫn đến sự chênh lệch trong tỉ lệ tử vong trong và ngoài nhà tù” - ông Venters nhấn mạnh.

Quang cảnh đông đúc của một nhà tù ở bang California, Mỹ (ảnh chụp hồi tháng 1-2020). Ảnh: CNN

Đã đến lúc phải hành động

The Guardian cho biết đứng trên phương diện dịch tễ học, giải pháp duy nhất cho cuộc khủng hoảng mà hệ thống nhà tù Mỹ đang phải đối mặt là phải thả càng nhiều tù nhân càng tốt.

Theo báo này, phần lớn tù nhân tại Mỹ có thể được phóng thích mà không gây nguy hiểm cho xã hội, đặc biệt nếu họ không có vấn đề tâm lý. Trên thực tế, việc thả người ngay bây giờ, trước khi dịch COVID-19 bùng phát trong các nhà tù, sẽ làm giảm khả năng những người này sau đó sẽ mang mầm bệnh về với cộng đồng của họ.

Đến nay, trước nguy cơ quá lớn về dịch bệnh, một số nhà tù ở nhiều địa phương đã bắt đầu rục rịch có những biện pháp phòng bị đầu tiên. Nhà tù Los Angeles, một trong những trại giam lớn nhất Mỹ, đã thả 1.700 trong tổng số khoảng 17.000 tù nhân ở đây.

Một số nhà tù tại các TP và địa hạt nhỏ hơn, từ các bang Maine, Alabama, Ohio đến Oregon cũng giảm dần số lượng tù nhân bằng cách hạ thấp hoặc bãi bỏ những yêu cầu để được tại ngoại. Song song với đó là cho phép nhiều tù nhân được quản chế tại nhà và ngừng tiếp nhận những phạm nhân chỉ mắc những tội nhẹ.

Ngay cả Tổng thống Donald Trump cũng tuyên bố vào hôm 30-3 rằng ông đang xem xét việc thả các tù nhân cao tuổi, không có khả năng gây bạo lực ra khỏi các nhà tù liên bang.

Dù vậy, The Guardian nhấn mạnh các kế hoạch phóng thích tù nhân tại Mỹ cần được thực hiện táo bạo và sâu rộng hơn. “Dịch COVID-19 có lẽ sẽ khiến chính phủ Mỹ nhìn nhận thực trạng tại các nhà tù trong nước: Những bất bình đẳng được đẩy lên cực điểm, với một hệ thống pháp lý và hình phạt hà khắc, cùng các chính sách phúc lợi xã hội hời hợt đang tạo ra một vòng xoáy khốn khổ và những cái chết lẽ ra có thể phòng ngừa từ trước” - tờ này khẳng định.