Ngày 17-4, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã thể hiện quyết tâm đáp trả đòn tấn công của Iran vào Israel hôm 14-4. Ông Netanyahu nhấn mạnh rằng Israel “sẽ tự đưa ra quyết định” đáp trả và “sẽ làm mọi thứ cần thiết để tự vệ”.
Vậy Israel có thể phản đòn Iran theo cách nào? Tờ Foreign Policy đã dẫn quan điểm chuyên gia về một số phương án Israel có thể lựa chọn.
Phương án 1: Tấn công chương trình hạt nhân của Iran
Iran đã tăng tốc chương trình hạt nhân của nước này kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân có tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện vào năm 2018.
Năm ngoái, các quan chức hàng đầu của Mỹ nói rằng hiện không rõ Iran có bắt đầu chế tạo lại tên lửa có khả năng hạt nhân hay không, nhưng nếu Tehran quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân, nước này có thể chế tạo tên lửa trong vòng vài tháng.
Theo các chuyên gia, việc này khiến các cơ sở hạt nhân của Iran trở thành mục tiêu hấp dẫn đối với Israel, mặc dù đây là mục tiêu sẽ khiến căng thẳng leo thang nhất.
“Nếu đáp trả Iran, Israel có thể tấn công cơ sở hạt nhân hoặc cơ sở công nghiệp quốc phòng của Iran. Nếu Israel thực hiện thành công một trong hai hoặc cả hai mục tiêu, Iran sẽ hối hận vì đã mắc một sai lầm chiến lược khi phát động cuộc tấn công vào Israel” - ông Michael Mulroy, cựu quan chức quốc phòng Mỹ nói với Foreign Policy.
Tuy nhiên, việc này là không hề dễ dàng vì rất khó tiếp cận cơ sở hạt nhân của Iran. Theo Foreign Policy, cơ sở hạt nhân ngầm Natanz - cơ sở hạt nhân lớn nhất của Iran - nằm ở tỉnh Isfahan, được đào sâu vào sườn núi thuộc dãy Zagros, nằm sâu trong lòng đất đến mức ngay cả quả bom phá boongke hạng nặng do Mỹ sản xuất cũng không thể xuyên thủng.
“Bạn có thể trượt mục tiêu. Điều thậm chí còn tồi tệ hơn việc Iran đạt được chương trình hạt nhân là việc Israel cố gắng tấn công chương trình hạt nhân Iran nhưng thất bại” - ông Jonathan Lord, cựu quan chức quốc phòng Mỹ và hiện là giám đốc chương trình an ninh Trung Đông tại trung tâm nghiên cứu Center for a New American Security (CNAS, Mỹ), nhận định.
Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, một cuộc tấn công trực tiếp vào chương trình hạt nhân của Iran có thể lôi kéo thêm các lực lượng được Iran hậu thuẫn ở Trung Đông vào cuộc đối đầu trực tiếp với Israel.
Không những thế, việc phát động một cuộc tấn công như vậy có thể kết thúc sự thân thiện của các quốc gia Ả Rập với Israel, đồng thời đẩy Israel ngày càng xa rời đồng minh Mỹ.
Phương án 2: Nhắm mục tiêu vào các chỉ huy, địa điểm quân sự của Tehran bên trong hoặc ngoài Iran
Israel có thể tấn công các mục tiêu của Iran trên mặt đất mà không liên quan trực tiếp chương trình hạt nhân của Tehran, chẳng hạn như nhắm vào người lãnh đạo cuộc tấn công của Iran vào Israel hôm 14-4.
Israel cũng có thể tấn công các địa điểm quân sự, kho vũ khí, hoặc thậm chí là trụ sở của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) bên trong Iran.
“Israel có thể sẽ chọn đáp trả trực tiếp ở Iran, mặc dù có khả năng Mỹ sẽ cố gắng can ngăn hành động đó để kiềm chế và ngăn chặn xung đột lan rộng” - theo ông Mulroy.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cho rằng Israel cũng có thể chọn cách mở chiến dịch ám sát các chỉ huy IRGC ở bên ngoài Iran, tại các quốc gia như Iraq và Syria. Có thể là một vụ tấn công giống vụ việc tại Đại sứ quán Iran ở Syria hôm 1-4, khiến 2 tướng cấp cao và 5 cố vấn quân sự của IRGC thiệt mạng - sự việc bắt đầu cho những vòng xoáy căng thẳng hiện nay.
Tuy nhiên, việc nhắm vào giới chỉ huy Iran có thể dẫn đến nguy cơ leo thang xung đột trầm trọng. Điều này thể hiện qua các phản ứng quyết liệt trước đây của Iran mỗi khi lãnh đạo quân đội bị tấn công, chẳng hạn như vụ trả đũa hôm 14-4 vừa qua hay các đợt tấn công bằng tên lửa đạn đạo nhằm vào căn cứ quân sự Mỹ ở Iraq hồi năm 2020 để đáp trả việc Mỹ không kích chết lãnh đạo IRGC - Tướng Qassem Soleimani.
Các chuyên gia cũng lưu ý rằng để nhắm vào một mục tiêu có giá trị cao, Israel sẽ cần thời gian chuẩn bị, có thể trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
“Lực lượng Phòng vệ Israel thích một chiến thắng, nhưng họ không thích một chiến thắng mang tính phòng thủ” - theo ông Frank McKenzie, tướng Thủy quân lục chiến Mỹ đã về hưu, từng lãnh đạo Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) từ năm 2019 đến năm 2022.
Vẫn có nguy cơ Israel sẽ thất bại trong hoạt động tấn công một thủ lĩnh Iran bởi vì các thủ lĩnh quân đội Iran đang cảnh giác cao độ kể từ sau khi Tehran phát động vụ tấn công trả đũa cuối tuần qua.
Phương án 3: Tấn công lực lượng thân Iran hoặc mở cuộc tấn công mạng vào Iran
Nếu các nhà lãnh đạo Israel lo ngại về nguy cơ căng thẳng leo thang với Iran, họ có thể chọn một phản ứng cấp thấp hơn đó là tấn công mạng vào Iran để chứng tỏ Israel vượt trội hơn đối phương về công nghệ.
Ông McKenzie đánh giá cao phương án này vì nếu thành công, nó sẽ như đòn giáng thứ hai vào Iran sau việc Israel chặn gần như tất cả vũ khí của Iran hôm 14-4.
“Điều này cho thấy Israel ngày nay mạnh mẽ hơn và Iran đang yếu hơn. Nếu bạn [Israel] phải làm điều gì đó, tôi nghĩ bạn nên nâng cao hơn nữa ưu thế công nghệ so với Iran. Việc này sẽ gây xấu hổ cho Iran” - ông McKenzie nhận định.
Một phản ứng cũng tránh leo thang trực tiếp với Iran, đó là nhắm mục tiêu vào các lực lượng thân Iran ở Trung Đông.
Các chuyên gia gợi ý rằng Israel có thể phát động một chiến dịch quân sự chuyên sâu hơn nhắm vào nhóm vũ trang Hezbollah (Lebanon) thay vì các đòn tấn công ăn miếng trả miếng như sáu tháng qua. Hezbollah được cho là nhóm thân cận và quan trọng nhất của Iran trong khu vực.
Tuy nhiên, việc này cũng mang lại rủi ro đáng kể cho Israel. Kể từ cuộc tấn công ngày 7-10-2023 của Hamas vào Israel, Hezbollah đã cố gắng tránh bị lôi kéo vào một cuộc chiến toàn diện với Israel, nhưng nếu điều này bị đảo ngược, căng thẳng ở Trung Đông có nguy cơ vượt tầm kiểm soát.
“Nếu Hezbollah quyết định tham gia vào một cuộc chiến tổng lực, đó sẽ là một sự leo thang kịch tính. Nhóm này có kho vũ khí với hơn 100.000 rocket, vượt trội so với Hamas, và các chiến binh Hezbollah được huấn luyện bài bản và dày dặn kinh nghiệm chiến đấu. Nếu xảy ra xung đột toàn diện, Hezbollah chắc chắn sẽ phải chịu tổn thất lớn, nhưng Israel cũng vậy” - Foreign Policy dẫn quan điểm của GS Daniel Byman, thành viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS, Mỹ).
