Mức thu nhập của nông dân không thua gì các ngành công nghiệp và dịch vụ khác. Một gia đình nông dân người Mỹ có thu nhập trung bình hơn 90.000 USD một năm.
Cách đây hơn nửa thế kỷ, lĩnh vực trồng trọt thu hút nhiều di dân người Nhật và người Hoa. Thế nhưng kể từ những năm 1980, đã bắt đầu xuất hiện một số ít người Việt làm kinh tế vườn, cung cấp rau quả cho các chợ Việt Nam.
Rau ở các chợ Việt loại nào cũng có. Từ hành, hẹ lá, hẹ bông, ngò rí, ngò gai, cần Tây, cần Tàu, tần ô cho đến rau thơm, húng cây, húng lủi, quế, rau răm, rau om, diếp cá, tía tô, kinh giới đều có bán quanh năm. Ngay cả rau nhút, kèo nèo là các loại rau bổi cho món bún mắm bây giờ cũng thấy xuất hiện trên quầy.
Những loại rau này đa số được người Việt mình trồng trong vườn thuê lại của các trại chăn nuôi dư đất. Miếng vườn rộng chừng vài ba mẫu Anh. Một số người mua hẳn một khoảnh đất nho nhỏ rồi khai phá, trồng trọt.
Chị Nguyệt vốn là cư dân ở bang California dọn về thị trấn Kleen (bang Texas) được năm năm nay. Chị cho biết:
- Lúc trước nhờ sau vườn nhà ăn thông với khu đất trống có lạch nước nên tôi trồng rau muống. Đất tốt đến lạ kỳ, rau cứ lên mơn mởn. Tiền bán rau tôi thu về bằng thu nhập của một người đi làm. Trồng được vài năm thì bị cấm vì dây rau muống ăn lan, bít đường cống thoát nước mưa trong khu vực.
Hiện giờ chị Nguyệt là chủ một vườn rau có tới chục mẫu. Miếng đất này trước là đồng cỏ, chị mua lại với giá 20.000 USD. Trại rau của chị trồng đủ các loại rau, trái. Nhân công phụ giúp chỉ có hai vợ chồng người Mễ sống gần nhà.
Nhiều loại rau trồng trên đất. Một số rau thơm trồng trong thùng mốp chất trên kệ sắt giống như trồng rau sạch. Rau thì hai ngày cắt một lần, giá đậu xanh mỗi ngày cung cấp ra các chợ cả trăm cân.
Trước đây chị Nguyệt trồng thêm bí đao trái to để bán. Bí đao to như cái gối ôm, nhìn rất thích mắt nhưng ăn không ngon và ngọt như trái bí nhỏ nên chị bỏ thời gian về Việt Nam mang hạt giống bí nhỏ sang trồng.
Trại trồng rau của chị Nguyệt chỉ là một trong những mô hình làm kinh tế nông nghiệp nho nhỏ nhưng hiệu quả thu nhập khá hơn đi làm công cho hãng, xưởng. Tuy bỏ thời gian chăm sóc nhiều và cực nhọc hơn, bù lại nghề này được tự do, thoải mái, không bó buộc thời gian.
Ông Thạch Trần chuyên trồng mướp hương và mướp khía cạnh trang trại nuôi gà công nghiệp của đứa em vợ cách thành phố Dallas hơn trăm dặm. Ông cho biết từ thu nhập này cộng với tiền già của ông vẫn sống ngon lành. Mỗi năm trồng tám tháng, mấy tháng mùa đông không trồng được, ông nghỉ làm đi về Việt Nam chơi tránh cái lạnh.
Không chỉ trồng trọt rau cải trong vườn nhỏ, ngày càng có nhiều người Việt mình chú ý đến kinh tế trang trại. Tuy chưa có số liệu thống kê người Việt làm trang trại quy mô lớn cỡ nào nhưng đã có một số trang trại trồng xen canh trái cây ở bang California, bang Florida hoặc rải rác ở một vài bang miền Tây.
Tại hầu hết các trang trại, người Việt thường trồng xen trong vườn dâu hoặc vườn cam một số cây trái nhiệt đới như ổi, mận, vải, nhãn. Cũng có vài nơi thử trồng mít, bưởi, măng cụt, bước đầu đạt được kết quả khả quan. Tuy sản lượng còn thấp nhưng rau quả vẫn hấp dẫn người tiêu dùng đồng hương, bán được giá cao.
Có một thời mít trái bán ở chợ rất hiếm. Thỉnh thoảng bên Mexico nhập vào bán một cân tới bảy, tám đô. Mua một trái mít cả trăm đô về nhà xẻ ra được vài chục múi, còn lại bao nhiêu toàn là xơ. Bây giờ mít ở bang Florida người ta trồng được, vì vậy giá rẻ rất nhiều mà múi lại ngon thơm không thua gì mít ở Việt Nam.
Vợ chồng bà Tình Nguyễn sống ở bang Texas từ hồi năm 1975. Họ nhớ lại hồi xưa thèm ăn một trái bưởi Việt Nam đi tìm đỏ con mắt. Nếu có bưởi nhập (nhập vào từ Canada) thì giá lên đến cả chục đôla. Ở đây bưởi Mỹ nhiều vô khối nhưng ăn không ra gì, chua lét chua lè.
Đã có một số nhà làm vườn người Việt ở Mỹ đang có ý định sang Mexico thuê đất nông nghiệp đầu tư trồng trọt các loại cây trái nhiệt đới. Trồng ở Mexico sẽ thuận lợi về khí hậu; nhập khẩu ngược lại vào Mỹ cũng dễ dàng và được miễn thuế. Đúng là thuận lợi đôi bề!
TỰU NGÔ (Cộng tác viên từ Mỹ)
