Tuần rồi, Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo đề xuất thỏa thuận ngừng bắn mới cho cuộc chiến ở Dải Gaza mà ông Biden nói do phía Israel đưa ra, theo hãng tin Reuters. Đề xuất này gồm 3 giai đoạn với nhiều điều khoản mới và các bên hiện đều đưa ra phản ứng khá tích cực.
Kế hoạch 3 giai đoạn
Theo đề xuất mới, quá trình ngừng bắn gồm 3 giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên của đề xuất bao gồm lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần, trong đó quân đội Israel sẽ rút khỏi các khu vực đông dân cư ở Gaza. Đổi lại, phía Hamas thả các con tin, bao gồm người già và phụ nữ. Phía Israel cũng thả hàng trăm người Palestine đang bị giam trong các nhà tù ở Israel.
Ông Biden cho biết dân thường Gaza sẽ quay trở lại các khu vực từng phải sơ tán, bao gồm miền bắc dải đất, và 600 xe tải sẽ chở viện trợ nhân đạo đến Gaza mỗi ngày.
Giai đoạn thứ hai của đề xuất ngừng bắn sẽ chứng kiến Hamas và Israel đàm phán các điều khoản nhằm chấm dứt vĩnh viễn tình trạng thù địch, bao gồm việc Hamas sẽ thả tất cả con tin còn sống còn lại và lực lượng Israel sẽ rút khỏi Gaza. “Lệnh ngừng bắn [tạm thời] sẽ vẫn tiếp tục miễn là các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục” - ông Biden nói.
Trong giai đoạn thứ ba, lệnh ngừng bắn vĩnh viễn sẽ được thực hiện, tạo điều kiện cho việc tái thiết khu vực bao gồm 60% phòng khám, trường học, trường đại học và các tòa nhà tôn giáo bị lực lượng Israel làm hư hại hoặc phá hủy.
“Người dân Israel nên biết, họ có thể đưa ra lời đề nghị này mà không gặp thêm bất kỳ rủi ro nào đối với an ninh của chính họ vì họ đã phá huỷ lực lượng Hamas trong 8 tháng qua. Tại thời điểm này, Hamas không còn khả năng tiến hành thêm một ngày 7-10 nữa” - ông Biden nói, đề cập cuộc tấn công của Hamas vào Israel hôm 7-10-2023.
Phía Hamas cho biết họ sẵn sàng tham gia "tích cực và mang tính xây dựng" với bất kỳ đề xuất nào dựa trên thỏa thuận ngừng bắn vĩnh viễn, việc rút quân của Israel, tái thiết Gaza, để những người sơ tán quay về và một thỏa thuận trao đổi tù nhân "thực sự", nếu Israel "tuyên bố rõ ràng về thỏa thuận đó".
Nhiều quốc gia như Anh, Pháp, Qatar,... và Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cũng tán thành đề xuất ngừng bắn trên.
Cuối tuần qua, ông Ophir Falk - trưởng cố vấn chính sách đối ngoại của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu - xác nhận rằng Israel đã chấp nhận đề xuất ngừng bắn mà Tổng thống Biden đề cập bên trên nhưng nói rằng đề xuất ngừng bắn này còn thiếu sót và cần phải làm việc nhiều hơn nữa, theo tờ Sunday Times.
“Có rất nhiều chi tiết cần được giải quyết” - ông Falk nói, cho biết thêm rằng các điều kiện của Israel, bao gồm việc “trả tự do cho các con tin và tiêu diệt Hamas như một tổ chức khủng bố diệt chủng” vẫn không thay đổi.
Trước đó, ông Netanyahu nhấn mạnh rằng bất kỳ quan điểm nào cho rằng Israel sẽ đồng ý ngừng bắn vĩnh viễn trước khi "phá hủy khả năng quản lý và quân sự của Hamas" là "không có cơ sở".
“Các điều kiện của Israel để kết thúc xung đột không thay đổi: Phá hủy năng lực quân sự và quản lý của Hamas, giải phóng tất cả con tin và đảm bảo rằng Gaza không còn là mối đe dọa đối với Israel” - ông Netanyahu nói.
Hai thành viên trong liên minh của ông Netanyahu, là Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich và Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben Gvir, còn đe dọa rời khỏi chính phủ nếu ông Netanyahu tiến hành một thỏa thuận chấm dứt xung đột mà không tiêu diệt hoàn toàn Hamas.
Triển vọng của đề xuất ngừng bắn
Theo một quan chức cấp cao trong chính quyền ông Biden, đề xuất mới về ngừng bắn ở Gaza tương tự như loại thỏa thuận mà Hamas cho biết họ sẽ sẵn sàng chấp nhận trong các vòng đàm phán trước đó nhưng đã thất bại. Các lãnh đạo Hamas trước đây khẳng định rằng bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào cũng phải có hiệu lực lâu dài, theo tạp chí Foreign Policy.
Trong khi đó, Nhà Trắng đang thúc đẩy Israel đồng ý ngừng bắn vĩnh viễn ở Dải Gaza. Ngày 1-6, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby nói rằng nếu Hamas chấp nhận đề xuất ngừng bắn, Mỹ mong Israel cũng chấp nhận đề xuất này, theo tờ Politico.
Bên trong Israel, khoảng 120.000 người đã biểu tình hôm 31-5 ở Tel Aviv để yêu cầu chính phủ của ông Netanyahu chấp nhận đề xuất ngừng bắn mới, đồng thời kêu gọi ông Netanyahu từ chức và làm mọi thứ để thả con tin ngay lập tức, theo tờ Sky News.
Ông Aaron David Miller - cựu nhà đàm phán hòa bình Trung Đông thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ - nhận định rằng trước sự lên án ngày càng tăng của quốc tế đối với cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza và áp lực trong nước về việc thả toàn bộ con tin, ông Netanyahu có thể sẽ cố gắng đạt được một thỏa thuận hơn bao giờ hết. “Ông ấy phải chứng minh rằng mình đã đạt được điều gì đó” - ông Miller nói.
Israel đang tìm chính quyền mới thay Hamas ở Gaza
Ngày 2-6, Bộ trưởng Quốc phòng Israel - ông Yoav Gallant nói rằng Israel sẽ không chấp nhận việc phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas tiếp tục kiểm soát Dải Gaza và Israel đang xem xét các lựa chọn thay thế Hamas, theo hãng tin Reuters.
“Trong lúc chúng tôi tiếp tục các hoạt động quân sự quan trọng [ở Gaza], cơ quan quốc phòng Israel đang đánh giá một giải pháp quản lý thay thế Hamas” - ông Gallant nói.
“Chúng tôi sẽ cô lập các khu vực [ở Gaza], loại bỏ các thành viên Hamas khỏi những khu vực này và giới thiệu các lực lượng cho phép thành lập một chính quyền thay thế” - ông Gallant.
Ông Gallant nói rằng hoạt động quân sự của Israel ở Gaza, cùng với việc tìm kiếm một lực lượng thay thế Hamas, sẽ cho phép loại bỏ quyền lực của Hamas và trao trả con tin.
“Chúng tôi sẽ không chấp nhận sự cầm quyền của Hamas ở Gaza ở bất kỳ giai đoạn nào trong bất kỳ quá trình nào nhằm chấm dứt chiến tranh” - Bộ trưởng Quốc phòng Israel nói thêm.
Dù vậy ông Gallant không nêu chi tiết về các lựa chọn thay thế có thể.
